(درس بیست و سوم نحو روان)

اسماء افعال

و آن‏ها اگر چه اسم هستند از جهت معنا، زمان و عمل بر فعل معيّن (ماضى يا مضارع يا امر) دلالت مى‏ كنند و علامتِ آن فعل را نمى‏ پذيرند، مثل «هَيْهاتَ» كه اسم است براى فعل ماضى (بَعُدَ) و «آهْ» كه اسم است براى فعل مضارع (اَتَوَجَّعُ) و «حَذارِ» كه اسم است براى فعل امر (اِحْذَرْ)، به اين كلمات، اسمِ فعل گفته شده بدان جهت كه:

اوّلاً اسمند
و ثانياً اسمند براى معناى فعل (حدث و زمان)
و ثالثاً از فعل نيابتِ استعمالى دارند به اين معنا كه مثل فعل، فاعل و مفعول مى ‏گيرند و هم چون فعل عمل مى‏ كنند.

يعنى اگر اسم براى فعلِ لازم باشند عملِ فعلِ لازم و اگر اسم براى فعلِ متعدّى باشند عملِ فعلِ متعدّى مى ‏نمايند.(3)

ولى براى عاملى كه فاعل يا مفعول لازم دارد، معمول نمى ‏شوند.