عملیات آبی خاكی خیبر

[ملکوت]

عملیاتهای نیروی دریایی

---

متن زیر مقاله ی است با موضوع عملیاتهای نیروی دریایی سپاه و دستاوردهای آن در دفاع مقدس .

---

جنگ تحمیلى عراق علیه جمهوری اسلامی ایران در سال 1359 به صورت رسمی و علنی آغاز شد، از همان ابتداء به یك دفاع مقدس و بى‏نظیر تبدیل شد كه در طول آن حماسه‏هاى جاویدانى از ایمان، تقوا، رشادت، شجاعت و فداكارى ملت ایران آفریده شد كه هر كدام برگ زرّینى از تاریخ 8 ساله دفاع مقدس و تاریخ ملت ایران را تشكیل داد. اگر چه بخش اعظمى از جنگ در طول 1200 كیلومتر جبهه زمینى صورت گرفت، ولى درصد عمده‏اى از جنگ به صحنه دریا كشانده شد.

محدوده جنگ در مناطق آبى در حدود 1200 كیلومتر در طول سواحل و رودخانه‏ها استمرار داشته است. در بررسى عملیاتها و جنگهاى زمینى، آثار متعددى نگاشته شده و حرفهاى فراوانى بیان شده است. اما به نظر مى‏رسد كه در مورد فصل درخشان حضور سپاه در صحنه دریا، كمتر سخن گفته شده و یا نوشته‏اى مكتوب شده است.

با نگاهى اجمالى به گذشته نیروى دریایى سپاه، دریافته مى‏شود كه واقعیات مهم و قابل توجه بسیارى در مجامع علمى و عمومى قابل بیان مى‏باشد، علاوه بر این، استراتژى‏ها و تاكتیك‏هاى به كار گرفته شده در نیروى دریایى سپاه در جنگ تحمیلى و جنگ نفتكش‏ها به دلیل متكى بودن بر ابتكار، خلاقیت و نوآورى، موفقیت خود را در نبردهاى دریایى نشان داده است . سوابق درخشان نیروى دریایى سپاه به منظور بهره بردارى از تجارب گذشته و تحلیل وضع موجود و آشنایى نسل جدید با افتخارات، پیروزى‏ها و از خود گذشتگى‏هاى دلاورمردان نیروى دریایى سپاه كه سند افتخار و نتیجه مطلوبى از رشادت‏هاى آنان بوده است در دوران اخیر و آینده نیز جذاب و مۆثر خواهد بود. در این مقاله به ارزیابی و تحلیل عملیاتهای نیروی دریایی سپاه و دست آوردهای آن پرداخته شده است.

[ملکوت]

عملیات آبی خاكی خیبر:

پس از احساس نیاز لشكرهای زمینی به قایق در عملیاتهای عبور از رودخانه و عملیاتهای آبی خاكی، سپاه به فكر تشكیل یگان دریایی در قالب قرارگاه نوح (ع) گردید كه قبل از عملیات خیبر واحدهای شناور از نیروهای مستقر در جزایر پشتیبانی می كردند و همزمان در بندرعباس و بوشهر برای انجام عملیاتهای مهمی در جبهه های حق علیه باطل آماده می شدند. و در سال 1362 این تشكیلات نوپا مأموریت جابه جایی نیرو و تجهیزات لشكرهای زمینی را در این عملیات آبی خاكی به عهده گرفت حضور این سازمان نوپای دریایی مقدمه ای برای تشكیل دو ناوتیپ كوثر و امیرالومنین (ع) گردید.

این دو ناوتیپ در كنار سایر یگانهای رزم دیگر به عنوان هسته مركزی و اصلی در جنگ و بعد از آن محسوب می شوند. عبور از منطقه ای به نام هور با ابتكار فرزندان انقلاب كار بسیار مهمی بود و نقطه شروعی برای تشكیل یك نیروی دریایی در جمهوری اسلامی ایران شد. عملیات خیبر به دلایلی توجه فرماندهان را برای انجام در آن منطق جلب نمود و فرماندهان برای انجام عملیات خیبر در آن مقطع زمانی در سایر محورها عملیات انجام ندادند. دشمن در عملیات فتح المبین شكست خورده بود و چاره اندیشی دفاعی كرده بود چنانچه روی بصره حمله ای صورت می گرفت دشمن در آنجا متمركز بود و هوشیاری مهندسی و كمین خود را افزایش داده بود از طرفی 70 تیپ جیش الشعبی(نیروهای مردمی) تشكیل داده بود نیروهای خودی مدتی با عدم الفتح مواجه شده بودند كمك ماهواره ای آمریكا، فرانسه به عراق شدت گرفته بود و شناسایی كامل تا القرنه انجام شده بود و نتیجه گرفته شد كه دشمن در منطقه هورالعظیم ضعیف تر از سایر جبهه ها است بنابراین تصمیم به حمله در جبهه فوق و انجام عملیات خیبر شد.« در این عملیات جزیره مجنون به مساحت 160 كیلومترمربع با 50 حلقه چاه نفت و چندین روستای منطقه آزاد شدند و خسارات سنگینی به تجهیزات و یگانهای دشمن وارد شد.»(لاریجانی،1388: 165)

---

عراق هرگز نمی پنداشت آب گرفتگی وسیع هورالعظیم برای نیروهای پیاده ایران قابل عبور باشد؛ و نیز گمان نمی كرد قوای مسلح ایران تلاش اصلی خود را در این منطقه قرار دهند هم چنین عراق در سال های سوم و چهارم جنگ تاكتیك های جدیدی اتخاذ كرد، كه طبعا نیازمند به كارگیری تاكتیك ها و تدابیر جدید بود. به منظور برهم زدن معادله نظامی جنگ به نفع جمهوری اسلامی و به دست گرفتن ابتكار عمل، منطقه هور با سه ویژگی انتخاب گردید: 1. ضعف و ناتوانی دشمن در عملیات آبی خاكی.

[ملکوت]

پس از فتح خرمشهر و عقب نشینی سراسر ارتش عراق، دشمن برای دست یابی به پدافند مطمئن تدابیری به كار بست؛ به گونه ای كه در مناطق كوهستانی، ارتفاعات مرزی را همچنان در اشغال خود نگه داشت؛ و در مناطق پست، با به كارگیری موانع مصنوعی موقعیت خود را تحكیم بخشید. در عین حال، دشمن از موانع طبیعی نیز به منظور ایجاد اطمینان بیشتر بهره می گرفت. در این میان، رودخانه عریض اروند و منطقه وسیع هورالعظیم از نگرانی دشمن نسبت به تهاجم قوای ایران كاسته بود. این موضوع در منطقه هورالعظیم بیشتر مشهود بود، به طوری كه دشمن هیچ گونه مانعی را برای ایجاد پدافند در غرب این منطقه در نظر نگرفته بود. عراق هرگز نمی پنداشت آب گرفتگی وسیع هورالعظیم برای نیروهای پیاده ایران قابل عبور باشد؛ و نیز گمان نمی كرد قوای مسلح ایران تلاش اصلی خود را در این منطقه قرار دهند هم چنین عراق در سال های سوم و چهارم جنگ تاكتیك های جدیدی اتخاذ كرد، كه طبعا نیازمند به كارگیری تاكتیك ها و تدابیر جدید بود. به منظور برهم زدن معادله نظامی جنگ به نفع جمهوری اسلامی و به دست گرفتن ابتكار عمل، منطقه هور با سه ویژگی انتخاب گردید:

1. ضعف و ناتوانی دشمن در عملیات آبی خاكی.

2. سرعت عمل.

3. غافلگیری.

[ملکوت]

منطقه هور با توجه به تجارب به دست آمده از عملیات رمضان تا والفجر 4 و با در نظر گرفتن توان خودی و دشمن، و نیز نقش زمین و تاثیر گذاری آن، انتخاب شد. نظر به راكد بودن نسبی آب هور و وسعت بیش از اندازه آن، كه طبعاً منجر به طولانی شدن عقبه های نیروهای خودی می شد و نیز فقدان زمین مناسب جهت قدرتمندی و قابلیت های نیروهای خود (پس از عملیات رمضان تا قبل از خیبر)، از جمله شرایط و عواملی بود كه موجب می شد دشمن تصور عملیات گسترده را از طرف هور نداشته باشد و همین تصور باعث گردید كه عراق، از جزایر مجنون شمالی و جنوبی و شرقی دجله تنها با چند گردان پدافند نماید در این میان، اجرای عملیات والفجر مقدماتی در منطقه شمال هور، به رغم نتایج غیرمطلوب آن، نتیجه ای بزرگ هر چند غیر مستقیم بر جای گذارد.

عملیات در منطقه چزابه، شناسایی موقعیت ضعیف دشمن در منطقه هور را در پی داشت. فرماندهان سپاه پاسداران كه به مناسبت عملیات والفجر مقدماتی در آن منطقه حضور یافته بودند، با مشاهده نقاط ضعف دشمن، سریعاً به طراحی عملیات خیبر پرداختند و با استفاده از تجربه حاصل از عملیات والفجر مقدماتی، ضریب امنیت را شدت بخشیده و رعایت حفاظت اطلاعات را اصل قرار دادند. مضافاً به این كه دو نكته مهم دیگر در دستور كار قرار گرفت. نكته اول، فعالیت های شناسایی بود كه با توجه به رعایت اصل حفاظت، به نیروهای بومی سپاه خوزستان واگذار شد.

نكته دوم، تغییر در سازمان رزم سپاه پاسداران و ایجاد قابلیت عملیات آبی خاكی بود كه باید متحقق می شد ، بر همین اساس، یگان دریایی سپاه قرارگاه نوح تشكیل شد. در عین حال، برای جلوگیری از هوشیاری دشمن، قرارگاه دریایی سپاه در بوشهر فعال گردید تا به این وسیله تلاش جدید به منظور افزایش فعالیت در خلیج فارس تلقی گردد.