دنيا: سراى فريب

[عتیق]

دنيا: سراى فريب

يا ايها الناس ان وعد الله حق فلا تغرنكم الحيوه الدنيا و لا يغرنكم بالله الغرور
فاطر: 5.
اى مردم ، وعده خدا حق است . زندگى دنيا شما را نفريبد و آن شيطان فريبنده به خدا مغرورتان نگرداند.
((غر)) و ((غرور)) و ((غرة )) به معنى فريب دادن و تطميع به باطل كردن است .
((غرور)) (صيغه مبالغه ) به معنى فريبنده و بسيار فريب كار، از قبيل شيطان و شهوت جاه و مال است .
((دنيا))، مونث ((ادنى ))، از ((دنى ء)) و ((دنائت )) به معنى پست تر و ناچيزتر (در مقايسه با زندگى آخرت ) يا از ((دنو)) به معنى نزديك تر (در مقايسه با زندگى آخرت ) است .
قرآن زندگى دنيا را عامل غرور و فريب مى داند و به انسان هشدار مى دهد تا متاع و زرق و برقهاى فريبنده اين جهان او را غافل نكند⁽²⁴⁾. همچنين در فرهنگ قرآن ، از عوامل مهم فريب انسان آرزوهاى دنيايى و طولانى مربوط به زندگى مادى اوست : ((و غرتكم الامانى ⁽²⁵⁾)) (و آرزوهاى دور و دراز شما را فريب داد.) مغرور شدن ب عفو و كرم الهى نيز خود از اسباب فريب آدمى است ، يعنى آنگاه كه بخواهد خود را در قيامت و در محضر خداوند ببيند و بدين وسيله از چنگ مظاهر فريبنده دنيا برهد، شيطان او را به عفو و رحمت الهى مغرور مى كند و او به اميد توبه و رحمت خداوند به گناه و طغيان دست مى زند. از اين رو فرمود: ((و لا يغرنكم بالله الغرور)).
معصومان (عليهم السلام ) نيز در اغلب مواردى كه سخن از دنيا به ميان آمده انسانها را از فريب آن بر حذر داشته اند. با دقت و تامل در روايات اسلامى ، شيوه هاى فريب كارى دنيا روشن مى شود. امام على بن ابى طالب (عليه السلام) فرمودند:احذروا الدنيا فانها غدارة غرارة خدوع معطيه منوع ملبسه نزوع ⁽²⁶⁾، (از دنيا حذر كنيد كه دنيا بى وفا و پر مكر و فريب است ، بخشنده اى خسيس و پوشاننده اى برهنه كننده است .)الا و ان الدنيا دار غراره خداعه تنكح فى كل يوم بعلا و تقتل فى كل ليله اهلا و تفرق فى كل ساعه شملا⁽²⁷⁾، (بدانيد كه دنيا سرايى بس فريبنده و مكار است ، هر روز شوهرى مى كند و هر شب اهلى را مى كشد و هر لحظه جمعى را پراكنده مى كند.)غراره غرور ما فيها فانيه فان من عليها لا خير فى شى ء من ازوادها الا التقوى ⁽²⁸⁾، (دنيا و هر آنچه در آن است پيوسته و بسيار فريبنده است ، هم خود و هم اهلش نابود شدنى اند. هيچ خيرى در هيچ يك از بهره ها و گوشه هاى آن نيست ، مگر در توشه تقوا). ((سكون النفس ‍ الى الدنيا من اعظم الغرور⁽²⁹⁾)) (احساس آرامش با دنيا و دل خوشى به آن بزرگ ترين فريب است .)
رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) نيز فرمودند: ((اگر آنچه من از دنيا مى دانم شما نيز بدانيد، جانهايتان از فريب آن ايمن مى شود⁽³⁰⁾)).
البته از زوايه ديگرى نيز مى توان به دنيا نظر كرد و درباره آن قضاوت كرد و آن اينكه در كنار مظاهر فريبنده دنيا نشانه هاى فراوانى نيز هست كه گوياى ناپايدارى و فناپذيرى جهان و بى ارزش بودن دنياست : وقايعى كه مى تواند غافلان را بيدار كند. با اين نگاه بود كه حضرت امير مومنان (عليه السلام) فرمودند: ((به حق مى گويم كه دنيا تو را فريب نداد، بلكه تو فريفته آن شدى . دنيا به تو پند و عبرت داد و عادلانه و منصفانه تو را آگاه كرد، و در وعده هايى كه به تو مى دهد، مانند بلاى جسمانى و كم شدن نيرو و توانايى ات ، راستگوتر و باوفاتر از آن است كه به تو دروغ بگويد و يا فريبت دهد.⁽³¹⁾))
مشابه اين عبارات را حضرت در حكمت 131 از كلمات قصار نهج البلاغه نيز فرموده اند.

   

24- لقمان : 33، حديد: 20، آل عمران : 185، انعام : 70 و 130، جائيه : 35، آل عمران : 196.
25- حديد: 14.
26- نهج البلاغه ، خطبه 230.
27- نهج السعاده ، ج 3،ص 174.
28- نهج البلاغه ، خطبه 111.
29- غرر الحكم ، ح 5650.
30- كنز العمال ، ح 6130.
31- نهج البلاغه ، خطبه 223.

نام كتاب : آيه هاى زندگى براى بيدارى
نام نويسنده : حسين اسكندرى