درس پنجم دوره تکمیلی ترجمه زبان قرآن(سوره بقره؛ آیه 16 تا 21)

[هندیانی]

سلام بر شما قرآن دوستان عزیز
سحر روز 12 ماه مبارک رمضان بخیر

اعوذ بالله من الشیطان الرجیم

أُولَـٰئِكَ الَّذِینَ اشْتَرَوُا الضَّلَالَةَ بِالْهُدَىٰ فَمَا رَبِحَت تِّجَارَتُهُمْ وَمَا كَانُوا مُهْتَدِینَ ﴿١٦﴾
آنان کسانی هستند که خریدند گمراهی را به عوض هـدایت، پس سود نکرد تجارت ایشان و نیستند هدایت یافتگان.


مَثَلُهُمْ كَمَثَلِ الَّذِی اسْتَوْقَدَ نَارً‌ا فَلَمَّا أَضَاءَتْ مَا حَوْلَهُ ذَهَبَ اللَّـهُ بِنُورِ‌هِمْ وَتَرَ‌كَهُمْ فِی ظُلُمَاتٍ لَّا یُبْصِرُ‌ونَ ﴿١٧﴾مثال ایشان(منافقان) مانند مثال کسی است که برافروخـــت(بر می افروزد) آتشی را، پس هر زمان روشن کُنَد آن چه را اطرافش است (پیرامونش را)، می بَرَد خدا نورشان را و رها می کُنَد ایشان را در تاریکی ها[در حالی که] نمی بینند.

مثل به‏ معناى «نظيرآوردن» است تا با دريافت آن، دانستن حقايق و مفاهيم پيچيده و مشكل آسان شود.
استوقد در معناى «اوقد» يعنى «برافروخت» آمده؛ همچون «استجاب» كه در مفهوم «اجاب» آمده است.
برخى نيز آن را به ‏مفهوم باب خودش گرفته و به «آتشگيرانه خواست» معنا كرده ‏اند. در هرحال، ريشه هر دو فعل، «وقود» است.
اضاء هم به ‏معناى «روشن شد» و هم «روشن ساخت» - يعنى هم لازم و هم متعدّى - آمده؛ امّا در اينجا، معناى دوّم مورد نظر است.¹

در این آیه (کلما) ظرف و در برگیرنده ی شرط هست. و (أضاءت) فعل شرط و (ذهب ) جواب شرط میباشد. و معنای مضارع اخباری ترجمه می شوند.

(ذهب) با حرف ب در (بنورهم) متعدی شده و معنایش عوض میشود.



صُمٌّ بُكْمٌ عُمْیٌ فَهُمْ لَا یَرْ‌جِعُونَ ﴿١٨﴾[ایشان]کران و لال ها وکورها هستند. پس ایشان برنمی گردند.

در اینجا، (هم) مبتدا محذوف هست و (صم) خبر اول، (بکم) خبر دوم و (عمی) خبر سوم هستند. که میتوان بین آن ها از حرف واو استفاده کرد.

---

1 )مجمع البیان

[هندیانی]

أَوْ كَصَیِّبٍ مِّنَ السَّمَاءِ فِیهِ ظُلُمَاتٌ وَرَ‌عْدٌ وَبَرْ‌قٌ یَجْعَلُونَ أَصَابِعَهُمْ فِی آذَانِهِم مِّنَ الصَّوَاعِقِ حَذَرَ‌ الْمَوْتِ ۚ وَاللَّـهُ مُحِیطٌ بِالْكَافِرِ‌ینَ ﴿١٩﴾ یا مانند باران تُندیست از آسـمان در حالی که در آن(آسمان) تاریکی هاست و رعد و بـرق، قرار می دهند انگــشتانشان را در گوش هایشان از صاعقه ها به علت ترس مرگ و خدا احــاطه دارد به کافران.

صيّب بر وزن «سيّد»، به‏ معناى «رگبار» است.
سماء به‏ معناى «آسمان» و «هرچه بالاست و سايه مى ‏افكند» آمده است.²

نکته ای که در این آیه وجود دارد، این است که:
اگر سمت راست جمله یا شبه جمله(جارو مجرور و ظرف) اسم نکره باشد، جمله نقش صفت میگیرد و حرف که در ترجمه اضافه میکنیم
و اگر سمت راست آن اسم معرفه باشد جمله نقش حال میگیرد و از عبارت در حالی که در ترجمه استفاده میکنیم. مثل: (السَّمَاءِ) اسم معرفه؛ (فِیهِ): شبه جمله از نوع جارو مجرور
در ادامه آیه حَذَرَ‌ الْمَوْتِ که (حذر)نقش مفعول له(مفعول لأجله) دراد و معنای ان به علت ، بخاطر می باشد.

یَكَادُ الْبَرْ‌قُ یَخْطَفُ أَبْصَارَ‌هُمْ ۖ كُلَّمَا أَضَاءَ لَهُم مَّشَوْا فِیهِ وَإِذَا أَظْلَمَ عَلَیْهِمْ قَامُوا ۚ وَلَوْ شَاءَ اللَّـهُ لَذَهَبَ بِسَمْعِهِمْ وَأَبْصَارِ‌هِمْ ۚ إِنَّ اللَّـهَ عَلَىٰ كُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ‌ ﴿٢٠﴾
نزدیک است برق برُباید چشم هایشان را. هر زمان روشن کُنَد برای ایشان، راه می روند در آن. و هر زمان که تاریــک شود بر ایشان، می ایستند و اگر می خواست خدا، هر آینه می بُرد گوش هایشان را و چشمانشان را. هـمانا خدا بر هر چیزی تواناست.

يخطف به‏ معناى «ربودن» است.³

در این آیه (کلما) ظرف هست و شرط را در بر میگیرد و (أضاء) فعل شرط و (مشوا) جواب شرط می باشد. و هر دو فعل ماضی هستند که باید مضارع معنا شود.
و جمله بعدی إذا) اسم شرط و (أظلم) و (قاموا) به ترتیب فعل و جواب شرط هستند که باز فعل ها ماضی هستند و در ترجمه مضارع معنا میکنیم.
جمله بعد نیز (لو) حرف شرط هست و (شاء) فعل شرط و (لذهب) جواب شرط . و چون جواب شرط با لام در جمله مثبت آمده است. معمای فعل ها ماضی استمراری می شود.

---

2)مجمع البیان
3) همان

[هندیانی]

خب عزیزان خسته نباشید.
آیات مورد بحث امروز هم تمام شد.
و مثل هر روز دست به دعا بر میداریم برای تعجیل در حضور حضرتش با خواندن دعای فرج:

بِسْمِ اللَّـهِ الرَّحْمَـٰنِ الرَّحِیمِ

إِلَهِي عَظُمَ الْبَلاءُ وَ بَرِحَ الْخَفَاءُ وَ انْكَشَفَ الْغِطَاءُ وَ انْقَطَعَ الرَّجَاءُ وَ ضَاقَتِ الْأَرْضُ وَ مُنِعَتِ السَّمَاءُ وَ أَنْتَ الْمُسْتَعَانُ وَ إِلَيْكَ الْمُشْتَكَى وَ عَلَيْكَ الْمُعَوَّلُ فِي الشِّدَّةِ وَ الرَّخَاءِ
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
أُولِي الْأَمْرِ الَّذِينَ فَرَضْتَ عَلَيْنَا طَاعَتَهُمْ وَ عَرَّفْتَنَا بِذَلِكَ مَنْزِلَتَهُمْ فَفَرِّجْ عَنَّا بِحَقِّهِمْ فَرَجا عَاجِلا قَرِيبا كَلَمْحِ الْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ يَا مُحَمَّدُ يَا عَلِيُّ يَا عَلِيُّ يَا مُحَمَّدُ
اكْفِيَانِي فَإِنَّكُمَا كَافِيَانِ وَ انْصُرَانِي فَإِنَّكُمَا نَاصِرَانِ
يَا مَوْلانَا يَا صَاحِبَ الزَّمَانِ الْغَوْثَ الْغَوْثَ الْغَوْثَ أَدْرِكْنِي أَدْرِكْنِي أَدْرِكْنِي السَّاعَةَ السَّاعَةَ السَّاعَةَ الْعَجَلَ الْعَجَلَ الْعَجَلَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِينَ