صورت برزخی اعمال و تجسم گناهان در برزخ

[ملکوت]

کارهایی که ما انجام می‌دهیم، کم کم در روح ما به شکل ملکه در می‌آید. اگر کسی دو یا سه بار دروغ گفت و این کار را ادامه داد، به تدریج دروغگو می‌شود و ملکه دروغگویی در او شکل می‌گیرد.

عرضه اعمال

همه مسلمانان به قیامت و حساب و کتاب ایمان دارند و معتقدند که اگر انسان به کسی ستم کند و یا حقّ کسی را ضایع کند، روز قیامت باید درباره آن پاسخ‌گو باشد، در قرآن مجید آمده است:
فَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیْرًا یَرَهُ
وَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَهُ
پس هر كس هم، ذره‏ای كار خیر انجام دهد، آن را خواهد دید؛
و هر كس هم، ذره‏ای كار بد كرده‏ایم. آن را خواهد دید؛1
بزرگانی همچون حضرت امام خمینی(ره) معتقدند که این دو آیه شریفه، از محکمات قرآن هستند2؛ یعنی از آیاتی هستند که به تأویل، توضیح و شرح و بسط فراتر از خود نیاز ندارند. بنابراین طبق مفادّ صریح این دو آیه، اگر کسی ذرّه‌ای" که حتّی به وزن نمی‌آید و یا تنها با ترازوهای بسیار دقیق به حساب می‌آید" خوبی انجام دهد، خودِ آن خوبی را می‌بیند؛ یعنی در برابر آن، مزد به او نمی‌دهند؛ بلکه همان‌کار خوب را به شخص برمی‌گردانند و اگر هم کار بدی را مرتکب شود، همان کار بد را به او تحویل می‌دهند.

مسلمان، وقتی این دو آیه را می‌بیند، باید اندکی تأمّل کند؛ هر کسی بهتر می‌داند که چه مقدار کار خوب و بد انجام داده است. در این زمینه مطالعۀ کتاب «منازل الآخرة»، نوشته مرحوم قوچانی(ره) بسیار مفید و قابل استفاده است. قلم روان مرحوم قوچانی، برای جوان‌ها لطافت بیشتری دارد. این کتاب به گفته شهید مطهّری(ره) مجموعه مکاشفات آن مرحوم است. یعنی ایشان این مسائلی را که نوشته، نخست دیده و سپس به قلم آورده است. کسانی که چشم برزخی دارند، چیزهایی می‌بینند که ما نمی‌بینیم. البته خدا ستّارالعیوب است و آبروی همگان را حفظ می‌کند و آن کسی هم که واقع را می‌بیند، حق ندارد آن را بازگو کرده و از اشکال واقعی مردم پرده بردارد.

[ملکوت]

صورت برزخی اعمال


کارهایی که ما انجام می‌دهیم، کم کم در روح ما به شکل ملکه در می‌آید. اگر کسی دو یا سه بار دروغ گفت و این کار را ادامه داد، به تدریج دروغگو می‌شود و ملکه دروغگویی در او شکل می‌گیرد. هنگامی که عمل و رفتاری در انسان عادت می‌شود، باطن انسان را با خود همراه و متناسب می‌کند. توضیح آن که ما یک چهرۀ ظاهری داریم که همه آن را می‌بینند و شامل چشم، لب، دهان، گوش و ... می‌شود. امّا یک چهره باطنی هم داریم که بر اثر رفتارها و کارهای انسان شکل می‌گیرد؛ به عنوان مثال چهره باطنی افرادی که دائم مردم را فریب می‌دهند، به شکل میمون است. کسانی که منافق‌اند، دو زبان دارند که یکی از آنها پشت سرشان است. آن هایی که متکّبرند، به شکل مورچه‌اند، از همه کوچک‌ترند و روز قیامت در زیر دست و پا هستند. آنان که زبان به طعنه می‌گشایند و دیگران را می‌آزارند، مثل عقرب‌اند. مردمی که مال یتیم را می‌خورند، آتش‌خوار و آن کسانی که حرام‌خواری می‌کنند، کثافت‌خوارند. شهوت‌ران‌ها هم به شکل خوک‌اند. البته خداوند ایشان را این‌گونه نیافریده، بلکه خلقت آنها به صورت انسان بوده و آنان با اعمالشان، شاکلۀ خود را تغییر داده‌اند. این مسأله در روایات نیز آمده است. امام صادق(علیه السلام) می‌فرمایند:
«وقتی خدا شما را خلق کرد، باطنتان مثل آیینه صاف و زیبا بود».
مسیحیّت امروز معتقد است که انسان، گنهکار به دنیا می‌آید! چون حضرت آدم(علیه السلام) یک خلافی مرتکبت شده است!؛ و برای همین باید او را غسل تعمید داد؛ امّا ما معتقدیم اگر آدم(علیه السلام) گناه کرد، به ما ربطی ندارد؛ زیرا:
كُلُّ امْرِئٍ بِمَا كَسَبَ رَهِینٌ
(آری) هر كس در گرو اعمال خویش است؛3
علّامه طباطبایی(رحمة‌الله) می‌فرمایند: اوایل جوانی در نجف‌اشرف بودیم، شخصی بود که به او می‌گفتند: «شیخ عبود». مردی با بصیرت بود. اغلب به قبرستان وادی السّلام سر می‌زد. یک روز طلبه‌های جوان دور او را گرفتند و گفتند: چه خبر؟ گویا منتظر خبرهای عجیب و غریب بودند. آن مرد گفت: از این خبرهایی که شما می‌خواهید، نه، امّا خود یک خبر دارم. چند عدد از قبرها را دیدم که خالی هستند. از قبری پرسیدم: می‌گویند در قبر مار و مور و عقرب و جود دارد، ولی الآن که چیزی نیست؟ ناگاه شنیدم که قبر گفت: ای رفیق! ما که مار و مور نداریم. شما آدم‌ها خودتان مار و مور می‌آورید. این‌ها اعمال خود شماست و هرگز نمی‌توانید از اعمالتان فرار کنید.
----------------
پی نوشت ها:
1. سوره زلزال، آیه 7 و 8
2. چهل حدیث امام راحل، ص 462
3. سوره مدّثر، آیه 21

حجت الاسلام والمسلمین آقاتهرانی

[ملکوت]

در مورد تجسم اعمال، چند روایت به مسئله صورت برزخی اعمال اشاره دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می کنم.

در کتاب بحار الانوار، در ضمن بیان واقعه معراج، چند مورد از صورتهای برزخی اعمال بیان شده است:1
1. خوردن مال حرام:
کسانی که مال حلال را رها کرده و به دنبال کسب روزی و مال حرام باشند، در آن دنیا با اینکه گوشتهای پاکیزه و تمیز در جلوی روی آنان است، از گوشتهای ناپاک و کثیف استفاده میکنند.
2. سخن چینان و ملامت کنندگان دیگران
کسانی که به دنبال سخن چینی و ملامت کردن دیگران هستند، لبهایی همانند لب شتر دارند. گوشت‌هاي پهلوشان را چيده و در دهانشان مي‏گذاردند و میخورند.
3. ترک کننده نماز عشا
کسانی که نماز عشای خود را نمیخوانند پیوسته سرشان را به سنگ می کوبند.
4. خوردن مال یتیم
کسانی که مال یتیم را می خورند در دوزخ آتش را در دهانشان مي‏ريختند و از نشيمن‌گاهشان بيرون مي‏آمد.
5. ربا خواران
کسانی که در این دنیا ربا میخورند در آن دنیا، شکمشان آنقدر بزرگ میشود که به واسطه بزرگی شکمشان توان برخواستن ندارند.
6. زنانی بدکار
زنان بدکاری که فرزندان نامشروع خود را به شوهران قانونی خود منتسب می کنند، از سینه خود آویزان می شوند.

[ملکوت]

7. شهادت دروغ یا انکار شهادت
در روایتی از امام محمد باقر عليه السّلام نقل شده که حضرت فرمودند هر كس شهادتى را انكار بكند، يا به دروغ شهادتى بدهد تا بى‏جهت خون مسلمان بيگناهى را پايمال كند و يا مال مسلمانى به ناحق تصاحب كند، در روز قيامت در حالى وارد محشر مى‏شود كه در پيش روى او به جهت سياهرويى او تا آنجا كه چشم كار مى‏كند تاريك است، و در چهره او آثار زخم و خراش فراوانى است و تمام خلايق او را به نام و نشان مى‏شناسند.2
8. متکبر
کسی که درروی زمین متکبر است و از روی کبر وغرور با دیگران رفتار میکند، به صورت مورچه محشور میشود. در حدیثی امام صادق (ع) فرموده است، متكبران به صورت و شكل مورچه‏ مبعوث و محشور مى‏شوند و مردم تا هنگام فراغت از حساب آنان را لگد مال مى‏كنند.3

در روایتی از رسول گرامی اسلام (ص) نیز وضعیت ده گروه از مردم در صحرای محشر که به صورت برزخی خود محشور میشوند را بیان می فرماید:
9. کسانی که در دنیا سخن چین بوده اند، به شکل میمون هستند؛
10. کسانی که مال حرام می خوردند، به شکل خوک محشور میشوند؛
11. کسانی که ربا میخورند، به صورت سرنگون شدن محشور میشوند؛ یعنی پاهایشان بالا و بر روی سر خود راه میروند؛
12. فرمان روایان و قاضیانی که به ناحق حکم میکنند، کور محشور میشوند و سرگردان میشوند؛
13. افراد مغرور و خودپسند، کر و لال هستند و هوش از سرشان پریده است؛
14. قاضیانی که به گفته خود عمل نمیکنند یا بدون اینکه شایستگی قضاوت داشته باشند در مسند قضاوت نشسته اند، زبان خويش را بر دندان مى گزند و از دهان آنان چـرك خـارج مـى شـود و اهـل مـحـشـر از آنـان پـرهـيز مى كنند؛
15. کسانی که همسایه خود را آزار می دهند، با دست و پاهاى قطع شده محشور مى شـونـد؛
16. کسانی که از مومنان بدگویی می کنند، بر شاخه هاى آتش آويـزان هستند؛
17. کسانی که شهوت ران و خوشگذران هستند و حقوق الهی اموال خود را نمی پردازند، از مردار نيز مـتـعـفـن تـرنـد؛
18. کسانی که فخر فروش و متکبرند، با لباس آغشته به مايع آتشين دوزخ پوشيده اند. 4

[ملکوت]

1 بحار الأنوار ، مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، دار إحياء التراث العربي‏، بیروت، 1403 ق، چاپ دوم، ج‏18، ص 324

.2 پاداش نيكيها و كيفر گناهان، ترجمه ثواب الأعمال،‏ ابن بابويه، محمد بن على‏، مترجم محمد على مجاهدی، انتشارات سرور، قم، 1381 ش،چاپ اول،‏ص: 572

.3الكافي، كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق‏،محقق: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد،دار الكتب الإسلامية، تهران‏،1407 ق‏، چاپ چهارم‏، ج‏2، ص: 311

4. أطيب البيان في تفسير القرآن، طيب سيد عبد الحسين، انتشارات اسلام، تهران، 1378 ش، چاپ دوم، ج‏13، ص: 359