تجزیه افعال سوره ی بقره

[گل مريم]

آیات یک تا پنج سوره بقره:

يُؤْمِنُونَ: فعل مضارع مرفوع، جمع مذکر غایب، (ء م ن) صحیح مهموز الفاء، ثلاثی مزید باب افعال، معلوم، متعدی

يُقِيمُونَ:¹ فعل مضارع مرفوع، جمع مذکر غایب، (ق و م ) معتل اجوف واوب، ثلاثی مزید باب افعال، معلوم, متعدی

رَ‌زَقْنَاهُمْ: فعل ماضی مبنی بر سکون، متکلم مع الغیر، (ر ز ق) صحیح سالم، ثلاثی مجرد، معلوم، متعدی. (هم) ضمیر متصل نصبی، جمع مذکر غایب، مفعول به

يُنفِقُونَ: فعل مضارع مرفوع، جمع مذکر غایب، (ن ف ق) صحیح سالم، ثلاثی مزید باب افعال، معلوم, متعدی

أُنزِلَ: فعل ماضی مبنی، مفرد مذکر غایب، (ن ز ل ) صحیح سالم، ثلاثی مزید باب افعال، مجهول، (هو مستتر نایب فاعل)

أُنزِلَ: مانند بالا

يُوقِنُونَ: فعل مضارع مرفوع، جمع مذکر غایب،(و ق ن) معتل مثال واوی،ثلاثی مزید باب افعال، معلوم, متعدی

---

1)
يُقْوِمُونَ (اعلال به سکون پاورقی ) يُقِوْمُونَ (اعلال به قلب) يُقِيمُونَ

[لاله مرداب]

قُلْ إِن كَانَتْ لَكُمُ الدَّارُ‌ الْآخِرَ‌ةُ عِندَ اللَّـهِ خَالِصَةً مِّن دُونِ النَّاسِ فَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ ﴿٩٤﴾



كَانَتْ=فعل ماضی ناقص-مفرد، مونث، غایب( ک و ن) معتل اجوف واوی،ثلاثی مجرد

تَمَنَّوُا=فعل امر ،جمع مذکر ،مخاطب،(م ن ی)معتل ناقص یایی،ثلاثی مزید باب تفعل،اعلال به حذف،معلوم ، متعدی

كُنتُمْ=فعل ماضی ناقص جمع مذکر مخاطب، (ک و ن) معتل اجوف واوی، ثلاثی مجرد.

[لاله مرداب]

وَلَن يَتَمَنَّوْهُ أَبَدًا بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ ۗ وَاللَّـهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ ﴿٩٥﴾


لَن يَتَمَنَّوْا=فعل مضارع منصوب به عامل لن/علامت نصب حذف نون/جمع مذکر غائب(م ن ی)معتل ناقص یایی/ثلاثی مزید باب تفعل/اعلال به حذف/معلوم/متعدی

قَدَّمَتْ=فعل ماضی/مفرد مونث غائب/مبنی بر فتح(ق د م) صحیح سالم /ثلاثی مزید/باب تفعیل/معلوم/متعدی

[لاله مرداب]

وَلَتَجِدَنَّهُمْ أَحْرَ‌صَ النَّاسِ عَلَىٰ حَيَاةٍ وَمِنَ الَّذِينَ أَشْرَ‌كُوا يَوَدُّ أَحَدُهُمْ لَوْ يُعَمَّرُ‌ أَلْفَ سَنَةٍ وَمَا هُوَ بِمُزَحْزِحِهِ مِنَ الْعَذَابِ أَن يُعَمَّرَ‌ ۗ وَاللَّـهُ بَصِيرٌ‌ بِمَا يَعْمَلُونَ ﴿٩٦﴾



تَجِدَنَّ=مضارع مبنی بر فتح با نون ثقیله/مفرد مذکر مخاطب(و ج د) معتل مثال واوی/اعلال حذف/ ثلاثی مجرد/معلوم/متعدی

أَشْرَ‌كُوا=ماضی مبنی بر ضم/جمع مذکر غائب(ش ر ک)صحیح و سالم ثلاثی مزید باب افعال/معلوم/متعدی

يَوَدُّ =مضارع معرب مرفوع به ضمه ظاهره/مفرد مذکر غائب(و د د)معتل و مثال واوی و مضاعف/ثلاثی مجرد/معلوم/متعدی

يُعَمَّرُ‌=مضارع معرب مرفوع به ضمه ظاهره/مفرد مذکر غائب(ع م ر)صحیح و سالم/ثلاثی مزید باب تفعیل/مجهول/متعدی

أَن يُعَمَّرَ‌=مضارع منصوب به ان ناصبه علامت آن فتح ظاهره(ع م ر) صحیح و سالم/ثلاثی مزید باب تفعیل/مجهول/متعدی

يَعْمَلُونَ=مضارع معرب مرفوع،علامت آن نون عوض رفع/جمع مذکر غائب(ع م ل)صحیح و سالم/ثلاثی مجرد/معلوم/متعدی

[گل مريم]

قُلْ مَن كَانَ عَدُوًّا لِّجِبْرِ‌يلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلَىٰ قَلْبِكَ بِإِذْنِ اللَّـهِ مُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَهُدًى وَبُشْرَ‌ىٰ لِلْمُؤْمِنِينَ ﴿٩٧﴾

قل: فعل امر مفرد مذکر مخاطب، (ق و ل) معتل اجوف واوی، ثلاثی مجرد، متعدی، اعلال به سکون و حذف حرف عله در ساکن قرار گرفتن دو حرف واو و لام
کان: فعل ماضی ناقص مفرد مذکر غایب، ( ک و ن) معتل اجوف واوی، ثلاثی مجرد، اعلال به قلب.
نزّله: فعل ماضی، مفرد مذکر غایب، ( ن ز ل) صحیح سالم، ثلاثی مزید باب تفعیل، متعدی معلوم؛ مفعول ه


مَن كَانَ عَدُوًّا لِّلَّـهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَرُ‌سُلِهِ وَجِبْرِ‌يلَ وَمِيكَالَ فَإِنَّ اللَّـهَ عَدُوٌّ لِّلْكَافِرِ‌ينَ ﴿٩٨﴾

کان: مثل کان در آیه 97

[گل مريم]

وَلَقَدْ أَنزَلْنَا إِلَيْكَ آيَاتٍ بَيِّنَاتٍ ۖ وَمَا يَكْفُرُ‌ بِهَا إِلَّا الْفَاسِقُونَ ﴿٩٩﴾

قد انزلنا: قد حرف تحقیق؛ انزلنا: فعل ماضی متکلم مع الغیر، ( ن ز ل) صحیح سالم، ثلاثی مجرد، معلوم، متعدی. قد انزلنا: ماضی نقلی(= نازل کرده ایم)
مَا يَكْفُرُ‌: ما حرف نفی؛ یکفر: فعل مضارع مرفوع، مفرد مذکر غایب، ( ک ف ر) صحیحی سالم، ثلاثی مجرد، معلوم، لازم

أَوَكُلَّمَا عَاهَدُوا عَهْدًا نَّبَذَهُ فَرِ‌يقٌ مِّنْهُم ۚ بَلْ أَكْثَرُ‌هُمْ لَا يُؤْمِنُونَ ﴿١٠٠﴾

عاهدوا: فعل ماضی جمع مذکر غایب، ( ع ه د) صحیح سالم، ثلاثی مزید باب مفاعله، معلوم، متعدی.

لا یؤمنون: فعل نفی مضارع مرفوع، جمع مذکر غایب، ( ء م ن) صحیح مهمور الفاء، ثلاثی مزید باب افعال، معلوم، لازم.

[لاله مرداب]

وَلَمَّا جَاءَهُمْ رَ‌سُولٌ مِّنْ عِندِ اللَّـهِ مُصَدِّقٌ لِّمَا مَعَهُمْ نَبَذَ فَرِ‌يقٌ مِّنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ كِتَابَ اللَّـهِ وَرَ‌اءَ ظُهُورِ‌هِمْ كَأَنَّهُمْ لَا يَعْلَمُونَ ﴿١٠١﴾

جَاءَ=فعل ماضی مبنی بر فتح/مفرد مذکر غائب(ج ی ء)اجوف مهموز اللام/اعلال به قلب/ثلاثی مجرد/معلوم/لازم

نَبَذَ=فعل ماضی مبنی بر فتح/مفرد مذکر غائب/(ن ب ذ)صحیح سالم/ ثلاثی مجرد/معلوم/متعدی

أُوتُوا=فعل ماضی مبنی بر ضم/جمع مذکر غائب(ء ت ی)مهموز الفاء و ناقص/ثلاثی مزید باب افعال/مجهول/متعدی

لَا يَعْلَمُون=فعل نفی مضارع مرفوع/جمع مذکر غائب(ع ل م)صحیح و سالم/ثلاثی مجرد/معلوم/متعدی

[لاله مرداب]

وَاتَّبَعُوا مَا تَتْلُو الشَّيَاطِينُ عَلَىٰ مُلْكِ سُلَيْمَانَ ۖ وَمَا كَفَرَ‌ سُلَيْمَانُ وَلَـٰكِنَّ الشَّيَاطِينَ كَفَرُ‌وا يُعَلِّمُونَ النَّاسَ السِّحْرَ‌ وَمَا أُنزِلَ عَلَى الْمَلَكَيْنِ بِبَابِلَ هَارُ‌وتَ وَمَارُ‌وتَ ۚ وَمَا يُعَلِّمَانِ مِنْ أَحَدٍ حَتَّىٰ يَقُولَا إِنَّمَا نَحْنُ فِتْنَةٌ فَلَا تَكْفُرْ‌ ۖ فَيَتَعَلَّمُونَ مِنْهُمَا مَا يُفَرِّ‌قُونَ بِهِ بَيْنَ الْمَرْ‌ءِ وَزَوْجِهِ ۚ وَمَا هُم بِضَارِّ‌ينَ بِهِ مِنْ أَحَدٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّـهِ ۚ وَيَتَعَلَّمُونَ مَا يضرهُمْ وَلَا يَنفَعُهُمْ ۚ وَلَقَدْ عَلِمُوا لَمَنِ اشْتَرَ‌اهُ مَا لَهُ فِي الْآخِرَ‌ةِ مِنْ خَلَاقٍ ۚ وَلَبِئْسَ مَا شَرَ‌وْا بِهِ أَنفُسَهُمْ ۚ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ ﴿١٠٢﴾

اتَّبَعُوا=فعل ماضی مبنی بر ضم/جمع مذکر غایب(ت ب ع)صحیح و سالم/باب افتعال/معلوم/متعدی
تَتْلُو=مضارع مرفوع/مفرد مونث غایب(ت ل و)ناقص واوی؟اعلال به سکون/ثلاثی مجرد/معلوم/متعدی
كَفَرَ‌=ماضی مبنی بر فتح/مفرد مذکر عایب( ک ف ر)صحیح و سالم/ثلاثی مجرد/معلوم/لازم
كَفَرُ‌وا=ماضی مبنی بر ضم/جمع مذکر غایب(ک ف ر)صحیح و سالم/ثلاثی مجرد/معلوم/لازم
يُعَلِّمُونَ=مضارع مرفوع/جمع مذکر غایب(ع ل م)صحیح و سالم/ثلاثی مزید باب تفعیل/معلوم/متعدی
أُنزِلَ=ماضی مبنی بر فتح/مفرد مذکر غایب( ن ز ل)صحیح و سالم/ثلاثی مزید باب افعال/مجهول
يُعَلِّمَانِ=مضارع مرفوع/مثنی مذکر غایب(ع ل م)صحیح و سالم/ثلاثی مجرد/معلوم/متعدی
يَقُولَا=مضارع منصوب به ان مقدره/مثنی مذکر غایب(ق و ل)اجوف واوی/ثلاثی مجرد/معلوم/متعدی
لَا تَكْفُرْ‌=فعل نهی مبنی بر سکون/مفرد مذکر مخاطب(ک ف ر)صحیح و سالم/ثلاثی مجرد/معلوم/لازم
يَتَعَلَّمُونَ=مضارع مرفوع/جمع مذکر غایب( ع ل م)صحیح و سالم/ثلاثی مزید باب تفعل/معلوم/متعدی
يُفَرِّ‌قُونَ=مضارع مرفوع/جمع مذکر غایب(فرق)صحیح و سالم/ثلاثی مزید باب تفعیل/معلوم/لازم
يضر=مضارع مرفوع/مفرد مذکر غایب(ض ر ر)صحیح مضاعف/ثلاثی مجرد/معلوم/لازم
يَنفَعُ=مضارع مرفوع/مفرد مذکر غایب(ن ف ع)صحیح و سالم/ثلاثی مجرد/معلوم/لازم
عَلِمُوا=ماضی مبنی بر ضم/جمع مذکر غایب(ع ل م)صحیح سالم/ثلاثی مجرد/معلوم/متعدی
اشْتَرَ‌ا=ماضی مبنی بر فتح/مفرد مذکر غایب(ش ر ی)ناقص یایی/اعلال به قلب/ثلاثی مزید باب افتعال/معلوم/متعدی
شَرَ‌وْا=ماضی مبنی بر ضم/جمع مذکر غایب( ش ر ی) ناقص یایی/اعلال به حذف/ثلاثی مجرد/معلوم/متعدی
كَانُوا =فعل ناقص ماضی مبنی بر ضم/جمع مذکر غایب( ک و ن) اجوف واوی/اعلال به قلب/ثلاثی مجرد
يَعْلَمُونَ=مضارع مرفوع/جمع مذکر غایب/(ع ل م)صحیح و سالم/ثلاثی مجرد/معلوم/متعدی
بِئْسَ=فعل ذم ماضی جامد مبنی بر فتح

[گل مريم]

سلام لاله ي عزيز عيدتون مبارك
خدا قوت عزىز

أُنزِلَ=ماضی مبنی بر فتح/مفرد مذکر غایب( ن ز ل)صحیح و سالم/ثلاثی مجرد/مجهول/متعدی
يُعَلِّمَانِ=مضارع مرفوع/مثنی مذکر غایب(ع ل م)صحیح و سالم/ثلاثی مجرد/معلوم/متعدی

انزل تلاتي مزيد باب افعال هست و فعل مجهول چون متعدي بوده ديگر احتياجي به نوشتن مجهول نداره

فعل يعلمان نيز ثلاثى مزيد باب تفعيل است.
فعل بئس و شروا نيز جامانده است.

[لاله مرداب]

با سلام،
استاد گلم منظور شما ذکر متعدی بودن فعل مجهول بود؟ فعل شروا در افعال آورده شده. و بئس اضافه شد.

متشکرم.

[لاله مرداب]

وَلَوْ أَنَّهُمْ آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَمَثُوبَةٌ مِّنْ عِندِ اللَّـهِ خَيْرٌ‌ ۖ لَّوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ ١٠٣

آمَنُوا=ماضی مبنی بر ضم/جمع مذکر غایب(امن)مهموز الفاء/ثلاثی مزید باب افعال/معلوم/لازم
اتَّقَوْا=ماضی مبنی بر ضم/جمع مذکر غایب(وقی)لفیف مفروق/ثلاثی مزید باب افتعال/معلوم/لازم
(طبق قاعده باب افتعال هر گاه حرف عله مثال واقع شود. حرف عله تبدیل به تاء باب تبدیل شده و با هم ادغام می شود و در پایان فعل امر نیز حرف عله ساکنه حذف می شود.)


كَانُوا=فعل ناقص ماضی مبنی بر ضم/جمع مذکر غایب( ک و ن) اجوف واوی/اعلال به قلب/ثلاثی مجرد
يَعْلَمُونَ=مضارع مرفوع/جمع مذکر غایب/(ع ل م)صحیح و سالم/ثلاثی مجرد/معلوم/متعدی