الف، لام، ميم.

[گل مريم]

الف، لام، ميم.

درباره حروفى كه در آغاز برخى از سوره‏ ها آمده، قرآن‏پژوهان، ديدگاههاى گوناگونى ارائه كرده‏ اند؛ كه مهمترين آنها عبارتند از:

1. پيام آنها را تنها خدا مى ‏داند
يكى از مواردى كه جز فروفرستنده قرآن، كسى از آن آگاه نيست، همين حروف است.

در اين باره، رواياتى نيز رسيده است؛ براى نمونه:
از اميرمؤمنان(علیه السلام) نقل كرده ‏اند كه فرمود:
«انّ لكلّ كتاب صفوة و صفوة هذاالكتاب حروف‏التّهجى.»
هر كتاب و نوشته‏ اى، فرازهاى برگزيده و برجسته ‏اى دارد، و فرازهاى برگزيده قرآن، حروف آغازين سوره‏ هاى آن است.
عدّه‏ اى از قرآن‏ پژوهان نيز گفته‏ اند: خداوند در هر كتاب آسمانى كه فرو فرستاده است، راز و رمزى دارد؛ و راز و رمز پروردگار در برترين كتاب آسمانيش قرآن، همان حروفى است كه در آغاز برخى سوره ‏هاى آن آمده است.

2. نام سوره ‏ها
دسته ‏اى ديگر برآنند كه اين حروف، رمز و نام سوره‏ هايى است كه با آن حروف آغاز شده است.

3. اشاره به نام يا وصفى از اوصاف خدا
به اعتقاد گروهى از دانشمندان، اين حروف به نامى از نام هاى خدا يا وصفى از اوصاف جمال و كمال او اشاره دارد؛ براى نمونه:

1. «الم» در آغاز سوره بقره، يعنى «انااللَّه اعلم» (منم خداى دانا).
2. «المر» در آغاز سوره رعد، اشاره به اين واقعيت است كه:
«انااللَّه اعلم و ارى» (منم خداى دانا و بينا).

از ابن عبّاس آورده ‏اند كه درمورد معناى «الم» مى‏گويد:

«الف» بر نام خدا، «لام» بر نام فرشته وحى، و «ميم» بر نام بلندآوازه محمّد(صلی الله علیه و آله و سلم) پيامبر خدا اشاره دارد.

[گل مريم]

و نيز از حضرت صادق (علیه السلام) نقل كرده ‏اند كه در پاسخ پرسشى درباره معنا و مفهوم «الم» فرمود:

در اين حروف، نمونه‏ هايى از صفات است؛ بعنوان مثال، در «الف» كه در آغاز اين حروف است، اين اشاره ‏ها موجود است:

1. «الف» آغاز سخن است و خداى نيز آغازگر و آفريدگار هستى.

2. «الف» مستقيم است و بى‏ انحراف؛ و خداى نيز عدل است و سراسر كارهايش عادلانه.

3. «الف» فرد است و تنها؛ و خدا نيز بى‏ نظير است و يكتا.

4. «الف» به حروف ديگر نمى‏ چسبد، امّا حروف ديگر به آن وصل مى‏ شوند؛ خدا نيز با صفات و ويژگيهايش، از همه پديده‏ ها ممتاز و جداست، ولى همه پديده‏ ها به او نيازمندند و پيوسته.

5. «الف» از الفت و انس گرفته شده؛ چرا كه سبب تركيب حروف مى‏ شود، همانگونه كه خدا باعث الفت بندگان و تركيب و تأليف كتاب آفرينش است.

4. حروف پراكنده از اسم اعظم‏

برخى همچون سعيدبن جبير - آن قرآن‏ پژوه نام‏ آور - برآنند كه اين حروف همان حروف پراكنده از اسم اعظم خدا هستند كه اگر كسى بتواند آنها را با هم پيوند دهد و تركيب كند، به اسم اعظم پى خواهد برد؛ امّا ما توانايى اين كار شگرف را نداريم.

5. سوگندهاى قرآن‏
عدّه‏ اى گفته ‏اند كه اين حروف، سوگندهاى قرآن است و دليل اينكه خداوند به اين حروف سوگند مى‏ خورد، شرافت و برترى آنهاست؛ چرا كه شالوده و پايه سراسر قرآن و ديگر كتابهاى آسمانى، از همين حروف ريخته شده است؛ همچنين نامهاى بلند و جاودانه خدا و وسيله تبادل انديشه ميان بندگان، همه و همه از تركيب همين حروف است. با همين حروف است كه توحيد و تقوا و ايمان و اخلاص و ثنا و ستايش پروردگار فراهم مى‏ شود و خداوند به همين حروف سوگند ياد كرده است كه قرآن كتاب آسمانى اوست و او آن را فرو فرستاده است.

[گل مريم]

6. براى جلب افكار و انديشه‏ ها
پاره ‏اى برآنند كه قرارگرفتن اين حروف در آغاز برخى سوره‏ ها با سبك تازه و ويژه خود، براى جلب توجّه و انديشه ‏ها و به‏ سكوت‏ واداشتن مردم است؛ زيرا شرك‏ گرايان كه خود به سخنان پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) گوش نمى‏ سپردند، با طرح نقشه‏ اى شوم قصد داشتند با ايجاد سر و صدا نگذارند صداى دعوت آن حضرت به گوشها برسد. قرآن اين تعصّب كور و نقشه ابلهانه آنان را اينگونه افشا مى‏ كند:

«... لا تَسْمَعُوا لِهذَاالْقُرْآنِ وَالْغَوْا فيهِ لَعَلَّكُمْ تَغْلِبُونَ.»(فصلت/26)
به اين قرآن گوش فرا مداريد و در آن سخن بيهوده بيفكنيد؛ شايد كه پيروز شويد.

و فروفرستنده قرآن نيز اين حروف را كه تازگى داشت، بدينصورت در آغاز برخى سوره‏ ها نازل كرد تا توجّه آنان جلب شود و آيات قرآن به گوششان برسد؛ و از اين راه، به دلهاى آنان راه يابد و آنچه به صلاح و نيك‏بختى آنان است، در دسترسشان باشد.

7. كتابى از همين حروف‏
و سخن آخر اينكه خداى توانا با نزول اين حروف در آغاز برخى سوره‏ ها مى‏خواهد پيام دهد كه:
هان اى مردم! كتاب پرشكوهى كه همه شما از آوردن آيه ‏اى بسان آيات آن ناتوانيد، از همين حروف پديد آمده است؛ حروفى كه شما با آنها سخن مى‏ گوييد. بنابراين، از آنجا كه شما با دراختيارداشتن آنها نمى‏توانيد همانند آن بياوريد، بدانيد كه ازجانب خداست و نه ساخته انديشه بشر.(مجمع البیان)

[shakiba98]

سوره هايى كه با حروف مقطعه شروع ميشوند، درباره چيست؟

پاسخ:
29 سوره از سوره هاى قرآن، با حروف مقطعه آغاز ميشود. حروف مقطعه "قرآن" هميشه جزء كلمات اسرارآميز محسوب شده و دانشمندان اسلامى و مفسران، براى آن، تفسيرهاى متعددى ذكر كردهاند. نكته قابل توجه اين است كه 24 مورد از سوره هايى كه با اين حروف، شروع شده است، بلافاصله بعد از آن، سخن از قرآن و عظمت آن به ميان آمده، كه نشان دهنده ارتباط ميان اين دو (حروف و عظمت قرآن) است.
آراى دانشمندان در مورد حروف مقطعه در اوايل سوره مختلف است (بر حسب آن چه كه فخر رازى در تفسير كبير خود بر شمرده است.) افزون بر بيست نظر و ديدگاه در اين زمينه وجود دارد كه برخى از آنها به صورت اختصار چنين است:
1. اين آيات و حروف، از آيات متشابه بوده و براى ما كاملاً مجهول است و علم آن فقط نزد اوليأ الله و مخلصان قرار دارد؛ يعنى اين آيات، رموزى بين خدا و رسول هستند كه به آن، جز مطهرون و پاكان دست نيالايند.
در روايتى امام صادقميفرمايد: "الم، رمز و اشارهاى است بين خدا و رسولش، و حضرت احديت نخواسته است كه احدى بر آن مطلع گردد؛ به همين دليل آن را در قالب حروفى ريخته است كه دور از درك اغيار باشد، و اين سرّ، فقط بين خدا و رسول، افشا و ظهور يافته است، نه ديگران."(بحارالانوار، ج 89، ص 384.)
آمادگی آزمون مهارت زبان
تمرین آزمون مهارت زبان

[shakiba98]

در كلام عرب نيز شواهد فراوانى، مبنى بر به كارگيرى حروف رمزى، در محاوراتشان به چشم ميخورد، و اين مسئله خارقالعاده و بيسابقهاى نيست.
2. برخي گفتهاند: اين حروف و صداها، تأثير بسيار بالايى در بيدارسازى شنوندگان داشته كه به لحاظ آن، هنگام تلاوت آيات قرآن، سكوت نموده و بدان گوش فرا دهند، و اين كار، درست در برابر موضعگيرى اعراب و قريش بود، زيرا آنان همين كه آواى قرآن را ميشنيدند، ميگفتند: به اين قرآن گوش فرا ندهيد؛ بلكه در آن غلط اندازى نماييد (مضمون آيه 26، سوره فصلت)
3. عدهاى ديگري معتقدند كه اين حروف، حروفى هستند كه خداوند به واسطه آنان، قسم خورده همانطورى كه بر اشياى ديگر از قبيل "فجر"، "ضحي"، "عصر" و...، اسامى حروف ابجدى نيز سوگند خورده است، زيرا اين حروف، ريشه و اساس همه سخنها، از هر لغتى از لغتهاى عالم ميباشد.
4. علامه طباطبايي؛ در اين زمينه، نظرى دارند كه خلاصه آن چنين است: اگر سوره هايى را كه به حروف مشتركى از حروف مقطعه آغاز شدهاند، مورد تدبّر قرار دهى، ميبينى كه همه آنها، از نظر مضامين و تناسب سياق، با هم شبيهاند و مطالب مشتركى دارند؛ بنابراين ميتوان نتيجه گرفت كه بين اين حروف و مضامين اين سوره ها، ارتباط خاص و ويژهاى وجود دارد؛ البته اين ارتباط ممكن است بسيار عميق و دقيق باشد و فهمهاى عادى به آن راه نيابد.
امّا مطلب قابل تأمل، كشف يك اعجاز جديد رياضى، در حروف مقطعه، توسط شيميدان معروف مصرى، ساكن آمريكا است. اين دانشمند مصرى، براى تفسير و كشف حروف مقطعه كه در آغاز برخى سوره ها وجود دارد از كامپيوتر استفاده كرده است. دكتر رشاد خليفه، پس از سه سال تلاش شبانهروزى و بيوقفه، با به كارگيرى كامپيوتر دريافت كه نيمى از حروف 28گانه ابجدى، در آغاز سوره ها ميگنجد ]و آن همان حروف نورانى چهارده گانه است كه تعداد 29سوره، ـ (دوبرابر تعداد آنها ) بدان، آغاز شدهاند[.
ترفندهای قبولی در امتحان زبان
موفقیت در آزمون زبان خارجه