معارفی از سوره های قرآن (جزء بیست و نه)

[دژدان]

مـــعــارف قــــرآن
جــلــد 6
نــویـــسـنــده: جــمــعــے از نــویــســنــدگـان
فــــصــــل پــنـجــم
مــعــارفــے از جـزء 29

معارفی از سوره های ملک, قلم, حاقّه, معارج, نوح, جن, مزمّل, مدّثّر, قیامت, انسان, مرسلات

[دژدان]

---

بصيرت انسان به خويشتن‌

---

«بَلِ الانْسانُ عَلى‌ نَفْسِهِ بَصيرَةٌ وَ لَوْ الْقى‌ مَعاذيرَهُ»
بلكه انسان، خود بر [نيك و بد] خويش آگاه است؛ هر چند (براى خود) عذرهايى بتراشد.

قرآن در آيات فراوانى به بيان حالات، روحيات و رفتار انسانها پرداخته است؛ از جمله مى‌فرمايد:
«انسان بسيار ستمگر و قدر ناشناس است.»
«هرگاه به انسان نعمتى دهيم، روى بگرداند و به تكبر گردن افرازد.»
در اين آيه نيز علم انسان به روحيات خودش مورد تأكيد واقع شده است. اين آيه و آيات مشابه ديگر ناظر به همه انسانهاست، چه انسانهاى خوب و چه انسانهاىِ بد. همه انسانها بر نفس خويش، حالات و روحيات، نيّات و انگيزه‌هاى خويش آگاهند و خود را بهتر از هر كس مى‌شناسند. اين علم و آگاهى ذاتى و نظرى است. انسانهاى باتقوا به اين علم و آگاهى اعتراف كرده و مى‌گويد:
«انَا اعْلَمُ بِنَفْسى‌ مِنْ غَيْرى‌ وَ رَبّى‌ اعْلَمُ بى‌ مِنّى‌ بِنَفْسى‌»
من به خودم از هر كس آگاهترم و خداوند به من از خودم آگاهتر.
انسانهاى گناهكار و گمراه، در مقام انكار اين آگاهى بر آمده و به عذر تراشى مى‌پردازند، در حالى كه خود به مردود بودن عذرهاى خويش واقفند.

ادامه:علم به نفس و اعمال خويشتن

1398/10/03
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

---

علم به نفس و اعمال خويشتن

---

علم به نفس و اعمال خويشتن، يكى از مواهب بزرگ خداوند به انسان است و با تكيه بر همين علم است كه علماى اخلاق توصيه مى‌كنند، آخر روز، انسان با خويش خلوت كند و به حساب اعمال خود برسد و خوب و بد آنها را محاسبه كند، چون در تنهايى، ديگر نيازى به عذر تراشى نيست. او رها از عذرها به واقعيت و انگيزه‌هاى اعمال خويش مى‌نگرد و خوب و بد آنها را مى‌بيند. چه خوب است كه انسان از عذر تراشى‌ها و شاهد سازى‌هاى شيطانى پرهيز كند و واقعيت نفس خود را در نظر گيرد. و در زيباسازى باطن خود بكوشد تا ظاهرش نيز زيبا جلوه كند وگرنه اگر باطن زشت باشد و ظاهر را زيبا جلوه دهد، خداوند زشتى باطنش را آشكار خواهد كرد. امام صادق عليه السلام در اين‌باره‌ فرمود:
«به چه كار كسى مى‌آيد (و چه فايده‌اى دارد) كه خوبى‌اش را آشكار كند و بدى‌اش را بپوشاند؟ آيا اين طور نيست كه وقتى به خودش رجوع مى‌كند مى‌داند كه چنين نيست؟ و خداى سبحان مى‌فرمايد:
«بلكه انسان بر نفس خويش آگاه است. به درستى كه اگر باطن (انسان) اصلاح شد، ظاهرش نيز نيرومند مى‌شود.

ادامه:اسوه های اخلاص

1398/10/04
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

---

اسوه های اخلاص

---

«انَّ الابْرارَ يَشْرَبوُنَ مِنْ كَأْسٍ كانَ مِزاجُها كافوُراً عَيْناً يَشْرَبُ بِها عِبادُ اللَّهِ يُفَجِّروُنَها تَفْجيراً يوُفُوُنَ بِالنَّذْرِ وَ يَخافوُنَ يَوْماً كانَ شَرهُ مُسْتَطيراً وَيُطْعِموُنَ الطَّعامَ عَلى‌ حُبِّهِ مِسْكيناً وَ يَتيماً وَ اسيراً انَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنْكُمْ جَزَاءً وَ لا شُكُوراً انَّا نَخَافُ مِنْ رَبِّنَا يَوْماً عَبُوساً قَمْطرِيراً»
نيكوكاران [در بهشت‌] از جامى مى‌نوشند كه آميخته به كافور است چشمه‌اى كه بندگان خدا از آن مى‌نوشند و [هر جا كه خواهند] آن را جارى مى‌كنند، [آنان‌] به نذر وفا مى‌كنند و از روزى كه شرّ و سختى آن فراگير است مى‌ترسند؛ و غذاى (خود) را با اينكه به آن علاقه (و نياز) دارند، به مسكين و يتيم و اسير مى‌دهند و (مى‌گويند) ما براى رضاى خدا به شما غذا مى‌دهيم و از شما هيچ پاداش و سپاسى نمى‌طلبيم. ما از پروردگارمان از روزى عبوس و سخت بيمناكيم!

---

شأن نزول‌

---

ابن عباس مى‌گويد: حسن و حسين (عليهماالسلام) بيمار شدند و رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم با جمعى از اصحاب به عيادت آنان رفتند. مردم به حضرت على عليه السلام پيشنهاد كردند كه براى بهبودى فرزندانش نذر كند، امام على و فاطمه زهرا عليها السلام و فضّه كنيز آن حضرت نذر كردند كه اگر كودكان بهبودى بيابند سه روز روزه بگيرند. فرزندانشان بهبود يافته و اثرى از مريضى در آنها نماند. آنان براى وفاى به نذر، سه روز، روزه گرفتند و براى غذاى افطار مقدارى جو، قرض گرفته و نان تهيه كردند موقع افطارِ روز اول، مسكين و روز دوم، يتيم و روز سوم، اسيرى درِ منزل آنان را كوبيد و تقاضاى غذا كرد، آن خانواده ايثار نموده و هر سه شب غذاى خود را به آنان دادند و خود تنها با آب افطار كردند و خداوند با فرستادن سوره «هل اتى» ايثار آنان را پاس داشت و به رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم تهنيت گفت.

ادامه:توصيف ابرار 

1398/10/05
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

---

توصیف ابرار

---

در ابتدا از انسانهاى بزرگى كه اين آيات در شرح وفاى به نذر و اخلاص آنان است، با عنوان «ابرارى» ياد مى‌كند. ابرار جمع «بِرّ» و «بارّ» به معناى نيكوكار و احسان كننده است. از نظر قرآن مجيد چنين شخصى بايد چند ويژگى داشته باشد:
1_عملش به انگيزه رسيدن به نفع يا دفع ضرر نباشد، بلكه خير را فقط به خاطر خير بودنش انجام دهد و از شرّ فقط به خاطر شر بودنش اجتناب كند و در اين عمل و اجتناب جز تحقق دادن به خوبى و دورى جستن از بدى كه خواست حق تعالى است انگيزه ديگرى نداشته باشد و همان طورى كه در اين آيات مطرح شده در ظاهر و باطن بگويد:
«انَّما نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لا نُريدُ مِنْكُمْ جَزاءً وَ لا شُكوُراً»

2_از آنجا كه نفس انسان سركش است بايد او را به انجام وظيفه وا داشت و در مقابل خواهش هايش مقاومت ورزيد و در مقام انجام وظيفه، به هنگام رو آوردن مصيبتها و در مقابل شهوات و گناهان صبر و تحمل ورزيد و به درجه ابرار رسيد.
«جَزاهُمْ بِما صَبَروُا ...»

3_چون عمل خير و صالح، عملى است كه مطابق امر و رضاى خدا باشد، پس «بِرّ» بايد مؤمن به خدا، پيامبران و معاد باشد و خود را عبد و خدا را ربّ و مولا ببيند و جز خواست خدا نخواهد و جز امر خدا انجام ندهد. تدبير امور خود را به خدا سپرده و به‌ زينت بندگى آراسته گردد كه در اين صورت از چشمه مخصوص بندگان مى‌نوشد.
«عَيْناً يَشْرَبُ بِها عِبادُاللَّهِ»

ادامه:اخلاص ابرار

1398/10/07
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

---

اخلاص ابرار

---

در اين آيات(آیات ابتدایی سوره انسان) مقام اخلاص ابرار نيز تبيين شده است. از آنجا كه ابرار به توحيد كامل رسيده‌اند و خدا شناسى آنان بر اساس رشد و بصيرت است، جز رضاى خدا نمى‌خواهند و جز از خدا نمى‌ترسند. اگر در اين آيات، خداوند آنان را چنين توصيف كرده: «از روزى كه شر آن دامنگير و گسترده است، مى‌ترسند» از آن روست كه در آيات ابتداى سوره، آن روز را به خودش نسبت داد و فرمود:
«انَّا اعْتَدْنا لِلْكافِرينَ سَلاسِلَ ...»
بنابر اين خوف آنان فقط از خداست و اگر از جهنم مى‌ترسند چون مظهر غضب خداست، همچنان كه خودشان هم مى‌گويند:
«انَّا نَخافُ مِنْ رَبِّنا يَوْماً عَبُوساً قَمْطَريراً»
ما در آن روز عبوس و سخت از پروردگارمان مى‌ترسيم.

و از انجام نيكى و خير نيز جز كسب رضايت خدا انگيزه‌اى ندارند و عمل آنان براى پاداش آخرت هم نيست.
«انَّما نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ».

آنان وقتى براى رسيدن به بهشت و نجات از دوزخ كار نكنند و انگيزه‌شان بالاتر از بهشت و دوزخ باشد طبيعى است كه براى اجر دنيايى يا تشكر مخلوق نيز گامى برنمى دارند و از همين رو به فقير، يتيم و اسير مى‌گويند:
«لا نُريدُ مِنْكُمْ جَزاءً وَ لا شُكوُراً».

ادامه:مقام اهل بیت

1398/10/08
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

---

مقام اهل بیت

---

گر چه اين آيات(آیات ابتدایی سوره انسان) در شرح اخلاص اهل‌ بيت عليهم‌السلام نازل شده، ولى ناظر به مقام متعالى و اختصاصى آنان (مقام مقربان) نيست بلكه آن، مقامى را شرح مى‌دهد كه ديگران هم بدان راه دارند چه اينكه خادمه آنان، حضرت فضّه نيز در اين مقام با آنان است، آنان سرآمد مقربانند، در حالى كه اين آيات بيان مقام ابرار است.
در بيان پاداش‌ ابرار نيز تصريح شده كه پاداش آنان پايين‌تر از پاداش مقربان است.
همچنان كه نامه اعمال ابرار نيز در عليّين و در حضور مقربان است ولى خود ابرار را بدان مقام راهى نيست.

پایان

1398/10/09
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

پرسش‌ ها

1_قلم، چه نقشى در پيدايش تمدن‌ها و تكامل علوم دارد؟

2_رابطه قلم و شمشير چگونه بايد باشد؟

3_قبول شدگان و مردودين در قيامت چگونه نامه عمل خود را دريافت مى‌كنند؟

4_سرانجام «جابر بن نضر» كه در مورد پذيرش ولايت امير المؤمنين (ع) لجاجت ورزيد چه شد؟

5_تبليغ در اسلام داراى چه جايگاهى است؟

6_بصيرت انسان نسبت به خويشتن چه تأثيرى در زندگى فردى و اجتماعى او دارد؟

7_ابرار داراى چه خصلت هايى هستند؟

[shakiba98]

خیلی مطلب خوبی بود ممنون
نکات قبولی در امتحان زبان
نکات یادگیری بهتر زبان