عفت در قرآن

[صبور]

بی گمان نخستین مفهومی که از واژه عفت به اذهان خطور می کند، مفهومی نزدیک به مفهوم حیا و آزرم است. بیش ترین کاربردهای واژه نیز در حوزه اخلاق جنسی و روابط زن و مرد می باشد. این گونه است که بسیاری از حوزه های دیگر اخلاقی مغفول و نادیده گرفته می شود. این در حالی است که در کاربردهای قرآنی عفت بسیاری از حوزه های رفتار آدمی را مورد توجه قرار می دهد.
نویسنده این مطلب با بررسی آیات بر آن است تا دیدگاه قرآن و حوزه های عفت را را شناسایی و معرفی کند. با هم این مطلب را نظر می گذرانیم.

[صبور]

خداوند برای این که امنیت اخلاقی جامعه حفظ شود بر عفت به ویژه حوزه های جنسی تاکید می کند و اجازه نمی دهد که این بی عفتی به حوزه بیانی نیز کشیده شود. این گونه است که تشییع و رواج دادن فاحشه را به عنوان جرم تلقی می کند و مجازات های قانونی و عذاب های اخروی برای آن در نظر گرفته است. این در حالی است که در روزنامه های کشور به عنوان اطلاع رسانی این حریم شکسته می شود و مسایل جنسی به دور از عفت و ادب نوشته و ترویج می شود.


قاسم حداد اصفهانی در این باره می نویسد: برخی رسانه ها حجم وسیعی از اخبار حوادث خود را به جرایم خانوادگی اختصاص داده اند و مدت ها است به قبح شکنی از جرم علیه خانواده مشغولند. این در حالی است که طبق توصیه ها و آموزه های دین مبین انتشار اخبار خانواده ها در حکم ورود به حریم خصوصی افراد بوده و به دلیل شکستن قداست خانواده در حکم گناه کبیره است.


متأسفانه برخی خبرگزاری ها، سایت ها و نشریات به نام آزادی و اطلاع رسانی به انتشار اخبار جرایم خانوادگی می پردازند که نتیجه ای جز قبح شکنی از این اعمال زشت و ازدیاد این جرایم نداشته است.

[صبور]

باید از این بنگاه های خبری پرسید هدف از انتشار این اخبار چیست؟ آیا می خواهیم به خانواده ها هشدار دهیم که مواظب فرزندان یا والدین خود باشید تا شما را به قتل نرسانند؟ کدام پدر و مادری باور می کند که روزی به دست فرزند خود کشته شود؟ کدام فرزندی می پذیرد که روزی به دست پدر یا مادر خود جان ببازد؟ کدام مسئولی اجازه دارد برای جلوگیری از کشته شدن یکی از اعضای خانواده، وارد حریم خصوصی آنها شود؟ اصلا کدام ارگان و نهاد اخبار خانواده ها را در اختیار رسانه ها قرار می دهد و با کدام مجوز؟! کدام قانون یا حکم شرعی اجازه انتشار اخبار درون خانواده ها را داده است که اینگونه بی پروا از پدرکشی و پسرکشی خبر می دهیم. آیا واقعاً ۶۰درصد جرایم کشور، درون خانوادگی است که به طور میانگین از ۵ خبر حوادث برخی رسانه ها ۳ مورد آن به خانواده ها تعلق دارد؟!

[صبور]

عفت در امور مالی


از دیگر حوزه های که قرآن درباره عفت نفس در آن حوزه به صراحت سخن گفته است،‌ عفت در امور مالی است. البته این بدان معنا نیست که اختصاص به این مطلب داشته باشد؛ زیرا بیان قرآن به گونه ای است که دایره وسیع تری را شامل می شود، زیرا آن چه برای اسلام مهم است ،‌حفظ شخصیت اجتماعی اشخاص و حفظ حریم اخلاقی آن است. از این رو هر عاملی که شخصیت اجتماعی فردی را تهدید کند به عنوان عامل بازدارنده شناسایی و معرفی می کند.


اگر در آیه ۲۷۳ سوره بقره از پرهیز از تکدی گری سخن می گوید به سبب آن است که آن را عامل در فروپاشی شخصیت اجتماعی فرد بلکه فروپاشی شخصیت به شکل کلی بر می شمارد. از این روست که عفت در این مورد را مطرح می کند و به عنوان نمونه از مردم می خواهد که بدان گرایش نداشته نباشند.


به سخن دیگر آن چه در اسلام مورد تاکید است عفت برای حفظ شخصیت است که می بایست از راه اجتناب از برخی از اعمال تحقق یابد.

[صبور]

نشانه های عفت


چنان که گفته شد عفت یک حالت نفسانی است و از این نظر می توان گفت از امور باطنی است که تنها با نشانه های آن در بیرون می توان از عفت نفس شخصی سخن گفت و آن را تایید و تکذیب کرد.


قرآن برای عفیف نشانه های چندی را بیان می کند که در حوزه رفتاری دیده می شود. از جمله از نشانه های عفت را اجتناب و پرهیز از اختلاط میان زنان و مردان بر می شمارد و می فرماید که این گونه رفتار بیانگر آن است که شخص دارای عفت نفس می باشد.(قصص آیه ۲۳)

اجتناب از تکدی و دوری از گدایی کردن در آیه ۲۷۳ سوره بقره مورد توجه قرار می گیرد تا به شخص این مفهوم القا شود که تکدی گری عامل مهم در از دست رفتن عفت نفس آدمی است.

اجتناب و دوری از حرکات و رفتارهای تحریک آمیز از سوی زنان و دوری از خودآرایی برای مردان اجنبی که در آیاتی چون ۲۱ سوره نور و ۳۲ و ۳۳ سوره احزاب بیان شده است از دیگر نشانه های عفت نفس اشخاص است.


اجتناب و دوری از روابط نامشروع و بیرون از چارچوب میان همسران و با جنس مخالف از دیگر نشانه های پاکدامنی و عفت نفس افراد است که در آیه ۵۱ و ۵۲ سوره یوسف تبیین شده است.


در همین رابطه می توان به اجتناب از زنا (نساء آیه ۲۵ و مائده آیه ۵) و دوری از سخنان نرم و نازک و تحریک آمیز با مردان نامحرم (احزاب آیه ۳۴) و پرهیز از فحشاء‌ ( نساء‌آیه ۲۵) و لواط (نمل آیه ۵۶) به عنوان دیگر نشانه عفت نفس توجه داد.

[صبور]

حجاب و حفظ حریم آن (نور آیه ۶۰ و احزاب آیه ۵۵ و ۵۹) و حفظ و نگهداری از نگاه نامحرمان (نور آیه ۳۰ و ۳۱) و حیا و ستر عورت و پوشاندن آن (اعراف آیه ۱۹ تا ۲۴ و طه آیه ۱۲۱) از دیگر نشانه هایی است که قرآن برای عفت نفس بر می شمارد.


خویشتن داری از رفتارهای شکننده شخصیت از هر گونه اعمالی پست و به دور از شان و شخصیت چون تکدی گری و درخواست هایی از این دست (بقره آیه ۲۷۳) از دیگر نشانه های عفت نفس است که با آن می توان شخصی را عفیف و یا بی عفت دانست.


این ها نمونه هایی از نشانه های عفت نفس است که در آیات قرآنی بدان اشاره شده است. به سخن دیگر، عفت نفس هر کسی را می توان با یکی از این نشانه ها به دست آورد. البته چنان که گفته شد عفت نفس به معنای رفتارهای معتدل و میانه بر اساس اصول عقلانی و عقلایی می باشد. از این رو هر گونه رفتاری به دور از اعتدال و اصول عقلانی و عقلایی به معنای بی عفتی است. بنابراین عفت نفس دایره وسیع و گسترده ای را شامل می شود و اختصاص به امور جنسی ندارد هر چند که شاخص محوری آن در آیات و روایات است و بیشترین تاکید به این حوزه از مسایل عفت نفس شده است.
-----------------
برگرفته از سایت ساموس