نکات و لطایف:
اظهار تأسف و ناراحتی شدید ستمگران در قیامت از دوستی با افراد ناباب در دنیا. « ... یَقُولُ الظَالم ... یاوَیلَتی لَیتَنِی لَم أَتَّخِذُ فُلاناً خَلِیلاً»؛ خلیل به معنای صدیق و دوست است. دوستی با افراد ناباب دارای تأثیر سوء بر عقیده و رفتار و سرنوشت انسان است. «یاویلتی ... » دوستی با رفیقان هرزه موجب تأسف و پشیمانی زیاد در روز قیامت میگردد. حضرت علـی (ع) در رابطه با این موضوع در روایتی میفرمایند: «چه بسا اندکی که از فراوانی بهتر، نه در یاری دادن انسان پست چیزی وجود دارد و نه در دوستی با دوست متهم».(33)
ظالمان در روز قیامت دوستان ناباب را عامل گمراهی خود معرفی میکنند. قرآن در ادامه میفرماید: در قیامت شخص نادم و پشیمان لب به سخن گشوده و میگوید: «همانا او (دوست ناباب) مرا از این ذکر (قرآن)، پس از آن که برایم آمد، گمراه کرد و شیطان انسان را پس از گمراه کردنش بی یاور رها میکند».(34) نکاتی که از این آیه شریفه برداشت میشود، از این قرار است. دوستی و نزدیکی با افراد گمراه عامل غفلت و دوری از تعالیم بیدارگر قرآن است. قرآن کریم مایه بیداری و هوشیاری انسانهاست. تعبیر از قرآن به " ذکر" که به معنای یاد و یادآوری است، مشعر به همین نکته میباشد. مقصود از «الذّکر» به قرینه آیه بعد که از مهجور شدن قرآن و فراموش شدن آن در میان جامعه سخن میگوید و نیز به این دلیل که یکی از نامهای قرآن «ذکر» است، (35) قرآن میباشد. شیطان عامل کشیده شدن آدمی به پستترین مراتب ذلت و خواری است. " خذول "، صیغه مبالغه از ماده " خذلان" است؛ یعنی شدیدترین مرحله خفت و خواری.