تجزیه و ترکیب آیات سوره دخان

[دژدان]

تجزیه و ترکیب آیات سوره مبارکه دخان

[دژدان]

يَغْشَى النَّاسَ هَٰذَا عَذَابٌ أَلِيمٌ(11)

_يَغْشَى: فعل مضارع/مفرد مذکر غایب/(غ ش ی)/ناقص یایی/ثلاثی مجرد/متعدی/معلوم/معرب
■فعل و فاعل ضمیر مستتر "هو"

_النَّاسَ: اسم/معرفه به ال/مذکر/معرب/منصرف
■مفعول و لفظا منصوب

_هَٰذَا: ضمیر اشاره/مفرد/مذکر/مبنی/معرفه
■مبتدا و محلا مرفوع

_عَذَابٌ: اسم/مفرد/مذکر مجازی/نکره/معرب/منصرف
■خبر و لفظا مرفوع

_أَلِيمٌ: اسم/مفرد/مذکر مجازی/نکره/معرب/منصرف
■صفت و لفظا مرفوع

[دژدان]

رَّبَّنَا اكْشِفْ عَنَّا الْعَذَابَ إِنَّا مُؤْمِنُونَ(12)

_رَّبَّنَا: اسم/مفرد/مذکر/معرفه به اضافه/معرب+ ضمیر/متکلم مع الغیر/اسم/معرفه/مبنی
■منادا و لفظا منصوب+ مضاف الیه و محلا مجرور

_اكْشِفْ: فعل امر/مفرد مذکر مخاطب/(ک ش ف)/صحیح-سالم/ثلاثی مجرد/متعدی/معلوم/مبنی
■فعل و فاعل ضمیر مستتر "انت"

_عَنَّا: حرف جر/عامل/مبنی+ ضمیر/متکلم مع الغیر/اسم/معرفه/مبنی
■جارومجرور متعلق به اكْشِفْ

_الْعَذَابَ: اسم/مفرد/مذکر مجازی/معرفه به ال/معرب/منصرف
■مفعول و لفظا منصوب

_إِنَّا: حرف مشبهه بالفعل/عامل/مبنی+ ضمیر/متکلم مع الغیر/اسم/معرفه/مبنی
■حرف مشبهه و ضمیر "نا" اسم إِنَّ و محلا منصوب

_مُؤْمِنُونَ: اسم فاعل/جمع/مذکر/ثلاثی مزید_باب افعال/مشتق/معرب/نکره/منصرف
■خبر إِنَّ و مرفوع به واو

[دژدان]

أَنَّىٰ لَهُمُ الذِّكْرَىٰ وَقَدْ جَاءَهُمْ رَسُولٌ مُّبِينٌ(13)

_أَنَّىٰ: اسم استفهام/مبنی
■خبر مقدم

_لَهُمُ: حرف جر/عامل/مبنی+ ضمیر/جمع مذکر غایب/اسم/معرفه/مبنی
■جارومجرور متعلق به محذوف: خبر مقدم دوم

_الذِّكْرَىٰ: اسم/مفرد/مذکر/معرب/معرفه به ال
■مبتدای موخر

_وَ: حرف/غیرعامل/مبنی
■واو حالیه

_قَدْ: حرف/غیرعامل/مبنی
■حرف تحقیق

_جَاءَ: فعل ماضی/مفرد مذکر غایب/(ج ی ء)/اجوف یایی_مهموز اللام/ثلاثی مجرد/لازم/معلوم/مبنی/اعلال به قلب
■فعل

_هُمْ: منصوب به نزع خافض

_رَسُولٌ: اسم/مفرد/مذکر/نکره/معرب/منصرف
■فاعل و لفظا مرفوع

[جمله فعلیه(جَاءَهُمْ رَسُولٌ) در محل نصب, حال]

_مُّبِينٌ: اسم/مفرد/مذکر/نکره/معرب/مجرور/منصرف
■صفت و لفظا مرفوع

[دژدان]

ثُمَّ تَوَلَّوْا عَنْهُ وَقَالُوا مُعَلَّمٌ مَّجْنُونٌ(14)

_ثُمَّ: حرف/غیرعامل/مبنی
■حرف عطف

_تَوَلَّوْا: فعل ماضی/جمع مذکر غایب/(و ل ی)/لفیف مفروق/ثلاثی مزید_باب تفعل/لازم/معلوم/مبنی
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو"

_عَنْهُ: حرف جر/عامل/مبنی+ ضمیر/مفرد مذکر غایب/اسم/معرفه/مبنی
■جارومجرور متعلق به تَوَلَّوْا

_وَ: حرف/غیرعامل/مبنی
■واو عطف

_قَالُوا: فعل ماضی/جمع مذکر غایب/(ق و ل)/اجوف واوی/ثلاثی مجرد/لازم/معلوم/مبنی
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو"

_مُعَلَّمٌ: اسم فاعل/مفرد/مذکر/ثلاثی مجرد/مشتق/معرب/نکره/منصرف/ثلاثی مزید_باب تفعیل
■خبر اول و لفظا مرفوع

_مَّجْنُونٌ: اسم فاعل/مفرد/مذکر/ثلاثی مجرد/مشتق/معرب/نکره/منصرف/ثلاثی مجرد
■خبر دوم و لفظا مرفوع
(مبتدا محذوف)

[دژدان]

إِنَّا كَاشِفُو الْعَذَابِ قَلِيلًا إِنَّكُمْ عَائِدُونَ(15)

_إِنَّا: حرف مشبهه بالفعل/عامل/مبنی+ ضمیر/متکلم مع الغیر/اسم/معرفه/مبنی
■حرف مشبهه بالفعل و ضمیر "نا" اسم اِنَّ و محلا منصوب

_كَاشِفُو: اسم فاعل/جمع/مذکر/مشتق/معرب/نکره/منصرف/ثلاثی مجرد
■خبر إِنَّ و مرفوع به واو

[جمله اسمیه(إِنَّا كَاشِفُو)جمله استیناف و محلی از اعراب ندارد.]

_الْعَذَابِ: اسم/مفرد/مذکر مجازی/معرفه به ال/معرب/منصرف
■مضاف الیه و لفظا مجرور

_قَلِيلًا: اسم/مفرد/مذکر مجازی/نکره/معرب/منصرف
■صفت

_إِنَّكُمْ: حرف مشبهه بالفعل/عامل/مبنی+ ضمیر/جمع مذکر مخاطب/اسم/معرفه/مبنی
■حرف مشبهه بالفعل و ضمیر "کُم" اسم اِنَّ و محلا منصوب

_عَائِدُونَ: اسم فاعل/جمع/مذکر/مشتق/معرب/ثلاثی مجرد/نکره/منصرف
■خبر إِنَّ و مرفوع به واو

[جمله اسمیه(إِنَّكُمْ عَائِدُونَ)جمله استیناف و محلی از اعراب ندارد.]

[دژدان]

يَوْمَ نَبْطِشُ الْبَطْشَةَ الْكُبْرَىٰ إِنَّا مُنتَقِمُونَ(16)

_يَوْمَ: ظرف/اسم/نکره/منصرف
■مفعول فیه و لفظا منصوب

_نَبْطِشُ: فعل مضارع/متکلم مع الغیر/(ب ط ش)/صحیح-سالم/ثلاثی مجرد/متعدی/معلوم/معرب
■فعل و فاعل ضمیر مستتر "نحن"

[جمله فعلیه(نَبْطِشُ) در محل جر, مضاف الیه]

_الْبَطْشَةَ: اسم/مفرد/معرفه به ال/مونث مجازی/معرب/منصرف
■مفعول و لفظا منصوب

_الْكُبْرَىٰ: اسم تفضیل/مونث/مفرد/معرفه به ال/معرب/منصرف
■صفت

_إِنَّا: حرف مشبهه بالفعل/عامل/مبنی+ ضمیر/متکلم مع الغیر/اسم/معرفه/مبنی
■حرف مشبهه بالفعل و ضمیر "نا" اسم اِنَّ و محلا منصوب

_مُنتَقِمُونَ: اسم فاعل/جمع/مذکر/مشتق/معرب/نکره/منصر/ثلاثی مزید_باب افتعال
■خبر إِنَّ و مرفوع به واو

[جمله اسمیه(إِنَّا مُنتَقِمُونَ)جمله استیناف و محلی از اعراب ندارد.]

[دژدان]

وَلَقَدْ فَتَنَّا قَبْلَهُمْ قَوْمَ فِرْعَوْنَ وَجَاءَهُمْ رَسُولٌ كَرِيمٌ(17)

_وَ: حرف/غیرعامل/مبنی
■واو قسم

_لَ: حرف/غیرعامل/مبنی
■لام واقعه در جواب قسم

_قَدْ: حرف/غیرعامل/مبنی
■حرف تحقیق

_فَتَنَّا: فعل ماضی/متکلم مع الغیر/(ف ت ن)/صحیح-سالم/ثلاثی مجرد/متعدی/معلوم/مبنی
■فعل و فاعل ضمیر بارز "نا"

_قَبْلَهُمْ: ظرف زمان/اسم/غیرمتصرف/نکره+ ضمیر/جمع مذکر غایب/اسم/معرفه/مبنی
■مفعول فیه+ مضاف الیه و محلا مجرور

_قَوْمَ: اسم/مفرد/مذکر/معرب/نکره/منصرف
■مفعول و لفظا منصوب

_فِرْعَوْنَ: اسم/مفرد/مذکر/نکره/معرب/غیرمنصرف
■مضاف الیه و محلا مجرور

_وَ: واو حالیه یا عطف

_جَاءَ: فعل ماضی/مفرد مذکر غایب/(ج ی ء)/اجوف یایی_مهموز اللام/ثلاثی مجرد/لازم/معلوم/مبنی/اعلال به قلب
■فعل

_هُمْ: ضمیر/جمع مذکر غایب/اسم/معرفه/مبنی
■منصوب به نزع خافض

_رَسُولٌ: اسم/مفرد/مذکر/نکره/معرب/منصرف
■فاعل و لفظا مرفوع

_كَرِيمٌ: اسم/مفرد/مذکر/نکره/معرب/منصرف
■صفت و لفظا مرفوع

[دژدان]

أَنْ أَدُّوا إِلَيَّ عِبَادَ اللَّهِ إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ(18)

_أَنْ: حرف/غیر عامل/مبنی
■حرف تفسیر

_أَدُّوا: فعل امر/جمع مذکر مخاطب/(ء د ی)/مهموز الفاء_ناقص یایی/ثلاثی مزید_باب افعال/متعدی/معلوم/مبنی
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو"

_إِلَيَّ: حرف جر/عامل/مبنی+ ضمیر/متکلم وحده/اسم/معرفه/مبنی
■جارومجرور متعلق به أَدُّوا

_عِبَادَ: اسم/جمع/مذکر/نکره/منصرف/معرب
■مفعول و لفظا منصوب

_اللَّهِ: اسم عَلَم/مفرد/مذکر/معرفه/معرب
■مضاف الیه و لفظا مجرور

_إِنِّي: حرف مشبهه بالفعل/عامل/مبنی+ ضمیر/متکلم وحده/اسم/معرفه/مبنی
■حرف مشبهه بالفعل و ضمیر "ی" اسم اِنَّ و محلا منصوب

_لَكُمْ: حرف جر/عامل/مبنی+ ضمیر/جنع مذکر مخاطب/اسم/معرفه/مبنی
■جارومجرور متعلق به محذوف

_رَسُولٌ: اسم/مفرد/مذکر/نکره/معرب/منصرف
■خبر إِنَّ و لفظا مرفوع

_أَمِينٌ: اسم/مفرد/مذکر/نکره/معرب/منصرف
■صفت و لفظا مرفوع

[دژدان]

وَأَن لَّا تَعْلُوا عَلَى اللَّهِ إِنِّي آتِيكُم بِسُلْطَانٍ مُّبِينٍ(19)

_وَ: حرف/غیرعامل/مبنی
■واو عطف

_أَن: حرف/غیرعامل/مبنی
■حرف تفسیر

_لَّا تَعْلُوا: فعل نهی/جمع مذکر مخاطب/(ع ل و)/ناقص واوی/ثلاثی مجرد/لازم/معلوم/معرب
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو"

_عَلَى اللَّهِ: حرف جر/عامل/مبنی+ اسم عَلَم/مفرد/مذکر/معرفه/معرب
■جارومجرور متعلق به لَّا تَعْلُوا

_إِنِّي: حرف مشبهه بالفعل/عامل/مبنی+ ضمیر/متکلم وحده/اسم/معرفه/مبنی
■حرف مشبهه بالفعل و ضمیر "ی" اسم اِنَّ و محلا منصوب

_آتِي: فعل ماضی/مفرد مذکر غایب/(ء ت ی)/مهموز الفاء_ناقص یایی/ثلاثی مزید_باب افعال/متعدی/معلوم/مبنی
■فعل و فاعل ضمیر مستتر "هو"

[جمله فعلیه(آتِي)در محل رفع, خبر اِنَّ]

_كُم: ضمیر/جمع مذکر مخاطب/اسم/معرفه/مبنی
■مفعول و محلا منصوب

_بِسُلْطَانٍ: حرف جر/عامل/مبنی+ اسم/مفرد/مذکر/نکره/معرب/منصرف
■جارومجرور متعلق به آتِي

_مُّبِينٍ: اسم/مفرد/مذکر/نکره/معرب/مجرور/منصرف
■صفت و لفظا مجرور

[دژدان]

وَإِنِّي عُذْتُ بِرَبِّي وَرَبِّكُمْ أَن تَرْجُمُونِ(20)

_وَ: حرف/غیرعامل/مبنی
■واو استیناف

_إِنِّي: حرف مشبهه بالفعل/عامل/مبنی+ ضمیر/متکلم وحده/اسم/معرفه/مبنی
■حرف مشبهه بالفعل و ضمیر "ی" اسم اِنَّ و محلا منصوب

_عُذْتُ: فعل ماضی/متکلم وحده/(ع و ذ)/اجواف واوی/ثلاثی مجرد/لازم/معلوم/مبنی
■فعل و فاعل ضمیر بارز "تُ"

[جمله فعلیه(عُذْتُ) در محل رفع, خبر اِنَّ]

_بِرَبِّي: حرف جر/عامل/مبنی+ اسم/مفرد/مذکر/معرفه به اضافه/معرب/منصرف+ ضمیر/متکلم وحده/اسم/مبنی/معرفه
■جارومجرور متعلق به + مضاف الیه و محلا مجرور

_وَ: واو عطف

_رَبِّ: معطوف و لفظا مجرور

_كُمْ: ضمیر/جمع مذکر مخاطب/اسم/معرفه/مبنی
■مضاف الیه و محلا مجرور

_أَن تَرْجُمُونِ: حرف ناصبه/عامل/مبنی+ فعل مضارع منصوب/جمع مذکر مخاطب/(ر ج م)/صحیح-سالم/ثلاثی مجرد/متعدی/معلوم + نون وقایه+ ضمیر محذوف "ی"
■فعل و فاعل ضمیر بارز "واو" + مفعول و محلا منصوب