معارفی از سوره های قرآن (جزء بیست و نه)

[دژدان]

مـــعــارف قــــرآن
جــلــد 6
نــویـــسـنــده: جــمــعــے از نــویــســنــدگـان
فــــصــــل پــنـجــم
مــعــارفــے از جـزء 29

معارفی از سوره های ملک, قلم, حاقّه, معارج, نوح, جن, مزمّل, مدّثّر, قیامت, انسان, مرسلات

[دژدان]

---

هنگامه دريافت كارنامه عمل‌

---

با تدّبر در آيه 71 سوره اسراء كه مى‌فرمايد:
«اى رسول ما به يادآور روزى را كه ما هر گروهى از مردم را با پيشوايشان فرا مى‌خوانيم، پس كسانى كه نامه عملشان را به دست راستشان دهند آنها نامه عمل خود را قرائت كنند و كمترين ستمى به آنها نخواهد شد.» روشن مى‌شود كه مردم در قيامت پيرو ائمه خود مى‌باشند و كسانى كه نامه عملشان به دست راست آنها داده شده، كسانى هستند كه در عالم دنيا تابع امام بر حق بوده و در اعمال و كردار از او پيروى كرده‌اند و كسانى كه نامه عملشان به دست چپ آنها داده شده، كسانى هستند كه در دنيا پيرو امام باطل بوده‌اند؛ به همين جهت، در تعيين مصداق اين دو گروه، در روايات، پيروان حضرت على عليه السلام به عنوان كسانى معرفى شده‌اند كه نامه اعمال به دست راست آنان و دشمنان حضرت على عليه السلام نامه عمل به دست چپ آنها داده خواهد شد. 

ادامه:لجاجت منكران ولايت‌ 

1398/09/21
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

---

لجاجت منكران ولايت‌

---

«سَأَلَ سائِلٌ بِعَذابٍ واقِعٍ لِلْكافِرينَ لَيْسَ لَهُ دافِعٌ مِنَ اللَّهِ ذِى الْمَعارِجِ»
تقاضا كننده‌اى تقاضاى عذابى كرد كه واقع شدنى است. اين عذاب مخصوص كافران است و هيچ كس نمى‌تواند آن را دفع كند.[عذابى‌] از جانب خداى صاحب درجات.

---

شأن نزول‌

---

علامه امينى (ره) مى‌نويسد: حافظ ابو عبيد هروى در تفسير «غريب القرآن» چنين روايت كرده است: پس از جريان «غدير خم» و انتشار مسأله جانشينى اميرمؤمنان على عليه السلام شخصى به نام «جابر بن نضر» نزد پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم آمده اظهار داشت:
از طرف خداوند به ما امر كردى كه گواهى به يگانگى خداوند و رسالت تو بدهيم و نماز و روزه و حجّ بگذاريم و زكات بدهيم، ما همه را از تو پذيرفتيم، ولى به اينها اكتفا نكردى تا اينكه بازوى پسر عموى خود را گرفته و بلند نمودى و او را بر ما برترى دادى و گفتى:
«مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِىٌّ مَوْلاهُ» آيا اين امر از طرف توست يا از طرف خدا؟
رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: قسم به خداوندى كه معبودى جز او نيست، اين امر از جانب خداوند است! جابر پس از شنيدن اين سخن به طرف شتر خود روان شد در حالى كه مى‌گفت: خدايا اگر آنچه محمد صلى الله عليه و آله و سلم مى‌گويد راست است، سنگ از آسمان بر ما ببار يا عذابى دردناك نصيبمان كن. او هنوز به شتر خود نرسيده بود كه سنگى از جانب خدا بر سرش فرود آمد (و وارد بدنش شد) و از پايين بدنش خارج گرديد و او را كشت و خداى متعال آيات فوق را نازل كرد.

ادامه:تاريخچه لجاجت منكران‌

1398/09/23
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

---

تاريخچه لجاجت منكران‌

---

از روزهاى آغاز «نبوّت» كه با معرفى «امامت» همراه بود، لجاجتِ منكرانِ ولايتِ‌ على بن ابى طالب عليه السلام به شكلهاى مختلف در بين مشركان و منافقان در مكه و سپس در مدينه نمايان گشت. هر گاه پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم در مقاطع مختلف تصميم به آشكار ساختن و اعلان صريح اين مطلب مى‌گرفت، با ايجاد سر و صدا و به هر شكل ممكن، مانع مى‌شدند، تا اينكه در جريان غدير خم، خداوند وعده حفظ پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم از شرّ منافقان و جلوگيرى از شرارت آنان را داد و فرمود:
«وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ»
خداوند تو را از شرّ مردم نگاه مى‌دارد.

رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم با صراحت كامل حضرت على عليه السلام را به همگان معرفى كرد. برخى از مخالفان، در ظاهر، اين مسأله را تحمل كردند ولى در باطن در پى فرصت بودند، برخى نيز چون جابر بن نضر، تاب نياوردند و زبان به اعتراض گشودند.
برخى از مفسران نزول آيه 33 سوره انفال را نيز در اين باره دانسته و گفته‌اند: آن آيه نقل سخن همين شخص است كه گفت:
«وَ اذْ قالُوا الّلهُمَّ انْ كانَ هذا هُوَ الْحَقَّ مِنْ عِنْدِكَ فَأمْطِرْ عَلَيْنا حِجارَةً مِنَ السَّماءِ اوِ ائْتِنا بِعَذابٍ اليمٍ»
خدايا، اگر اين مسأله (جانشينى حضرت على عليه السلام) از جانب تو و حق است. از آسمان سنگ بر ما ببار يا عذاب دردآورى بر ما بفرست.

ادامه:هدايتگر نستوه‌ 

1398/09/24
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

---

هدايتگر نستوه‌

---

«قالَ رَبِّ انّى‌ دَعَوْتُ قَومى‌ لَيْلًا وَ نَهاراً فَلَمْ يَزِدْهُمْ دُعائى الَّا فِراراً وَانّى‌ كُلَّما دَعَوْتُهُمْ لِتَغْفِرَ لَهُمْ جَعَلوُا اصابِعْهُمْ فى‌ آذانِهِمْ وَ اسْتَغْشَوا ثِيَابَهُمْ وَ اصَروُّا وَ اسْتَكْبَروُا استِكْباراً ثُمَّ انّى‌ دَعَوْتُهُمْ جِهارًا ثُمَّ انّى‌ اعْلَنْتُ لَهُمْ وَ اسْرَرْتَ لَهُمْ اسْراراً»
(حضرت نوح عليه السلام) گفت پروردگارا، من قوم خود را شب و روز دعوت كردم، اما دعوت من چيزى جز فرار از حق بر آنها نيفزود و من هر زمان آنها را دعوت كردم كه (ايمان بياورند و) آنها را بيامرزى انگشتان خويش را در گوشها قرار داده و لباسهايشان را بر خود پيچيدند و در مخالفت اصرار كردند و به شدّت، استكبار (بزرگى طلبى) ورزيدند. پس من آنها را با صداى بلند (به توحيد و بندگى تو) دعوت كردم، سپس آنها را آشكار و علنى و در خلوت و پنهانى خواندم (ولى به هيچ وجه اثرى نكرد).

---

جايگاه تبليغ در اسلام‌

---

قرآن به حكم اينكه قائل به وجود فطرت در درون همه انسانها، حتى انسانهاى مسخ شده‌اى، همچون فرعون است براى همه قرار گرفتن در جهت حق و حقيقت را ممكن مى‌داند گر چه امكان وقوع آن براى عده‌اى ضعيف باشد.
براى برطرف شدن پرده‌هاى غفلت و جهالت از روى فطرتِ محجوبِ انسان، تبليغ، نقش اساسى را بر عهده دارد و بايد براى آن برنامه‌ريزى و سرمايه‌گذارى كرد. به همين جهت، انبياى الهى بيشترين همت خود را صرف تبليغ دين خدا مى‌كردند. قرآن در موارد فراوان به دعوت آنان و شيوه تبليغشان اشاره كرده كه از آن جمله، دعوت و تبليغ حضرت نوح عليه السلام در آيات ياد شده است.

ادامه:درسهايى براى مبلّغان‌

1398/09/25
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

---

درسهايى براى مبلّغان‌

---

در اين آيات براى كسانى كه هدفشان تبليغ دين الهى مى‌باشد، درسهايى بسيار سازنده‌اى وجود دارد كه به آنها اشاره مى‌كنيم:
1_تقدم جنبه انذارى دعوت:
در دعوت افراد به يك آيين الهى، تبشير (بشارت دادن) و انذار (ترساندن از عذاب الهى) لازم است و خداوند، پيامبرانِ خود را به هر دو مأمور كرده است، اما توجه به اين نكته ضرورى است كه بشر، به طور معمول غرق در ماديات شده و غرور بيجا و آرزوهاى طولانى او را به خود مشغول مى‌كند، آنچه ابتدا براى بيدار كردن او از اين خواب گران لازم است، انذار مى‌باشد و مبلّغان بايد افراد را از پيمودن بيراهه‌ها و گمراهى‌ها بر حذر دارند.
اين تقدّم انذار بر تبشير را از قرآن نيز مى‌توان به دست آورد؛ زيرا قرآن، گاهى تنها وظيفه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم را انذار مى‌داند و مى‌فرمايد:
«انْ هُوَ الَّا نَذيرٌ لَكُمْ بَيْنَ يَدَىْ عَذابٍ شَديدٍ»
او فقط بيم دهنده شما در برابر عذاب شديد (الهى) است!

در اين آيات نيز بر جنبه انذار در دعوت حضرت نوح تكيه شده است و در همان آيه اول مى‌فرمايد: «ما نوح را به سوى قومش فرستاديم (و گفتيم) كه قوم خود را بترسان، قبل از آنكه عذاب دردناك به سراغشان آيد.»

ادامه دارد ...

1398/09/26
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

---

درسهايى براى مبلّغان‌

---

1_تقدم جنبه انذارى دعوت

2_سخت كوشى در تبليغ:
اين آيات به مبلغ ياد مى‌دهد كه نبايد زود از كوره در رود و نااميد و مأيوس گردد؛ بلكه با پايمردى و تحمّل، هدايتگرى را ادامه دهد، تا بدان حد كه ديگر هيچ اميدى نباشد، آن زمان است كه بايد از خداوندنابودى آن گمراهان هدايت ناپذير را طلب كند. حضرت نوح عليه السلام نيز بنا به روايات، 950 سال به طور شبانه روزى به تبليغ ادامه داد و وقتى بر هدايت ناپذيرى آنان يقين كرد براى آنكه نتوانند فرزندان كافر به دنيا آورند و مؤمنان را گمراه كنند، نابودى آنان را از خداوند طلب كرد.

3_استفاده از روشهاى گوناگون:
تبليغ اقتضا دارد كه شخص مبلّغ، شرايط و احوال گوناگون را سنجيده و با توجه به آنها برنامه كار خود را تنظيم كند؛ گاهى پيشرفت تبليغ در گرو كار علنى و آشكار است و گاهى در گرو كارهاى مخفى و زيرزمينى، گاهى در روز و در مقابل ديدگان همه مخالفان و گاهى در شب و به دور از جنجال‌هاى تبليغاتى مخالفان بايد به ارشاد پرداخت. گاهى بايد با افراد به طور تك تك صحبت كرد و در بعضى موارد بايد به صورت جمعى آنان را مخاطب ساخت؛ به هر حال، مبلّغ بايد شرايط مختلف تبليغ را در نظر بگيرد.

ادامه دارد...

1398/09/27
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

---

درسهايى براى مبلّغان‌

---

1_تقدم جنبه انذارى دعوت
2_سخت كوشى در تبليغ
3_استفاده از روشهاى گوناگون

4_زنده كردن روح اميدوارى:
مبلّغ در كنار تبليغ و انذار، بايد به افراد روح اميد بدمد و شيرينى پذيرش حق را به آنان بچشاند. پيامبران الهى در كنار انذار، مأمور به تبشير نيز بوده‌اند و به آنان وعده مى‌دادند كه اگر به حق روى آورند و دعوت ايشان را بپذيرند، در مقابل، خداوند نيز در دو سرا به آنان پاداش نيكو عطا خواهد كرد. چنانچه در همين آيات آمده است كه حضرت نوح عليه السلام به آنان مى‌فرمود:
«اگر از اشتباهات خود برگرديد و استغفار كنيد، خداوند درهاى رحمت آسمان را به سوى شما باز خواهد كرد و علاوه بر گذشت از كردارهاى گذشته شما، باران فراوان و اموال و اولاد متعدد به شما عطا خواهد كرد.»

5_يادآورى آيات و نعمتهاى خدا:
يكى ديگر از مسائل مهم تبليغى، يادآورى آيات الهى و نعمتهاى اوست. تنبّه در مورد آيات الهى، انسان را به فكر وا مى‌دارد و از غفلت كه عامل بسيارى از انكارها و تكذيبهاست بيرون مى‌آورد و از طرفى چون انسان موجودى است كه به طور طبيعى، در برابر احسان خاضع مى‌شود، يادآورى نعمتهاىِ الهى نقش به سزايى در تحوّل روحيه او و بازگشت به سوى خداى متعال دارد. در اين راستا حضرت نوح عليه السلام پس از دعوت مردم به سوى خدا، شروع به برشمردن آيات و نعمتهاى خداوندى كرد و از آفرينش آسمانها، خورشيد، ماه و زمين سخن گفت تا شايد دلهاى آنان نرم و به سوى خالقشان متمايل گردد.

ادامه:بحثى در مورد جنّ‌

1398/09/28
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

---

بحثى در مورد جنّ‌

---

«قُلْ اوُحِىَ الىَّ انَّهُ اسْتَمَعَ نَفَرٌ مِنَ الْجِنِّ فَقالوُا انَّا سَمِعْنا قُرْآناً عَجباً يَهْدى‌ الى الرُّشْدِ فَامَنَّا بِهِ وَ لَنْ نُشْرِكَ بِرَبِّنا احَداً» (جن، آيات 1- 2)
بگو به من وحى شده است كه گروهى از «جن» گوش فرا دادند و گفتند: ما قرآنى شگفت شنيديم؛ كه به راه راست هدايت مى‌كند، پس ما به آن ايمان آورديم و هرگز كسى را شريك پروردگارمان قرار نمى‌دهيم.

---

معناى لغوى جن و وجه تسميه آن‌

---

جن يعنى مستور، نامرئى و پوشيده شده و چيزى كه قابل رويت نيست. «جنين» را بدين اعتبار جنين مى‌گويند كه در شكم مادر پنهان است و ديده نمى‌شود. قرآن نوعى از موجوداتى را كه از انسان مخفى است، «جن» ناميده است. البته چنين نيست كه قرآن هر موجود نامرئى و نامحسوسى را «جن» بنامد. چون كه ملائكه هم نامرئى هستند، اما به آنان جن گفته نشده است.

ادامه:شباهتها و تفاوتهاى جن با انسان‌ 

1398/09/30
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

---

شباهتها و تفاوتهاى جن با انسان‌

---

جن موجودى است كه با انسان شباهتها و تفاوتهايى دارد؛ شباهتها از اين قرارند:
1_جن نيز داراى جنس نر و ماده و زاد و ولد است.
2_هدف از خلقت آنان نيز رسيدن به مقام عبوديت و بندگى است.
3_آنان داراى شعور بوده و مكلف هستند و در بين آنان نيز مؤمن و كافر هست.
4_آنان داراى زندگى، مرگ، نشور و ثواب و عقاب مى‌باشند.
5_زندگى آنان نيز اجتماعى بوده و در طول زمان امتهاى مختلف را تشكيل مى‌دهند.
و اما تفاوتها:
1_خلقت آنان قبل از خلقت انسان است، و ماده اوليه خلقت آنان آتش است.
2_با وجود خلقت مادى نامرئى هستند و نام جن از همين خصوصيت آنان گرفته شده است.
3_داراى حركات سريع و قدرت فوق‌العاده هستند.
4_از لحاظ ظرفيت كمال و كرامت به انسان نمى‌رسند و به همين جهت هيچ گاه پيامبرى مستقل از جنس جن بر نخاسته و آنان تابع پيامبران بشرى هستند.
5_ظاهراً پاداش آنان نيز متناسب با ظرفيت كمال آنان است.

ادامه:رابطه جن با انسان‌ 

1398/10/01
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

---

رابطه جن با انسان

---

انسانها مى‌توانند با جنيّان رابطه برقرار كنند و با هم سخن بگويند به طورى كه برخى در استفاده از علومى مانند كهانت از اين روابط استفاده مى‌كنند، اما تعاليم دينى، داشتن اين نوع روابط را ممنوع و غير مشروع دانسته و فقها نيز به ممنوعيت آن فتوا داده‌اند. از آيات مورد بحث، اين مطلب به دست مى‌آيد كه پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم در اين واقعه با جن به طور مستقيم تماس نگرفت. بلكه يك روز هنگامى كه پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم مشغول قرائت قرآن بود، دسته‌اى از جنيان از آنجا عبور مى‌كردند، آنان چون قرائت قرآن پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم را شنيدند، تحت تأثير قرار گرفتند. سپس به ميان قومشان برگشته و قرآن را مطرح كردند و پيامبر هم اين واقعه را از طريق وحى دانسته است. البته بنابر مضمون روايات جنيان خدمت پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم و امامان عليه السلام مى‌رسيدند و معالم دينى را از آن بزرگواران مى‌پرسيدند و اين رابطه، خاص آن بزرگواران بود و از كيفيّت آن اطلاع بيشترى نداريم.

ادامه:بصيرت انسان به خويشتن‌ 

1398/10/02
https://t.me/shahrenuraniquran