واژه ‏شناسى‏ در آیات حجاب

[گل مريم]

بسم الله الرحمن الرحیم


كلماتى در آيات حجاب و نصوص مربوط به پوشش به كار گرفته شده است كه بازشناسى دقيق آنها بى ‏گمان به روشن شدن آيات كمك شايانى خواهد كرد.
از اين رو ابتدا به بررسى اين واژه‏ه ا مى‏پردازيم و سعى مى‏كنيم مفهوم دقيق آنها را در پرتو آگاهيهاى عرضه شده در معجم‏ها بازشناسيم.


زينت‏


از جمله واژه‏ه ايى كه در آيات حجاب بكار رفته و بازشناسى دقيق مفهوم و مصداق آن در تعيين حدود پوشش، نقش اساسى دارد واژه زينت است. زينت بى‏ گمان به معناى زيبايى است در مقابل شين به معناى زشتى، و ننگ و رسوائى.

آنچه بايد با تفحص در اقوال لغويان بدان رسيد، اين است كه: زينت زيبائى به نحو مطلق يا زيبائى خاصى است مثلا زيبائى طبيعى يا...

اينك از كهن‏ ترين متن لغوى شروع مى‏كنيم:

خليل بن احمد فراهيدى مى‏گويد:

الزين نقيض الشين... و الزينة، جامع لكل ما يتزين به.

زيبائى نقيض زشتى است... و زينت هر آنچه را كه بواسطه آن آراسته شود در بر دارد( العين، ج 7، ص 387 ).

سخن وى نشانگر آن است كه زينت مطلق زيبايى و آرايه است، هر آنچه با آن آراسته مى ‏شود و تزيين مى‏ گردد.

احمد بن فارس، معناى اصلى آن را نيكوئى و زيبائى دانسته مى‏ نويسد:
زينت دال بر نيكوئى هر چيز است در مقابل آن زشتى قرار دارد وقتى به زمين گفته مى ‏شود مزين شده كه بواسطه گياهانش به گونه ‏اى آراسته شده باشد( معجم مقاييس اللغه، ج/ 3، ص 41. ).

[گل مريم]

ابن اثير نيز تبرج را به خودنمائى و خودآرائى براى ديگران، معنا كرده و در تفسير روايت: كان يكره النساء عشر خصال منها التبرج لغير محلها: پيامبر ده خصلت را براى زنان روا نمى‏ داشت از جمله تبرج در جاى نامناسب، نوشته است:

تبرج عبارت از آشكار نمودن زينت براى نامحرم مى‏ باشد كه (اين عمل) سرزنش شده و معناى اين گفته (لغير محلها) همين است‏(النهاية، ج 1 ص 113 ).

مرحوم شعرانى، تبرج را به آشكار كردن زيور و كرشمه نمودن، معنا كرده است.

آقاى مصطفوى پس از آنكه اقوال مختلف را نقل كرده، نتيجه گرفته است:

ماده برج بمعناى ظهور و آشكار ساختن است. لذا بر قصر مرتفع ساختمان بلند و... همچنين بر زنيكه زيبائيهايش را در مقابل نامحرم ظاهر مى ‏سازد، اطلاق مى‏شود( التحقيق فى كلمات القرآن، ج 1 ص 227 ).

از مجموع آنچه نقل كرديم، روشن است: اصل معناى تبرج خودنمائى، خودآرائى و نمودن زيبائيها در مقابل ديگران است. تفسير آن با توجه به قرائن و قيودى كه در آيات و روايات آمده عبارت است از:

و لا تبرجن تبرج جاهلية الاولى يعنى ظاهر نشوند و خودنمائى نكنند مانند خودنمائى جاهليت نخستين.

غير متبرجات بزينة يعنى زنانيكه خودنمائى به زينت نمى‏ كنند.

منبع:

حجاب از ديدگاه قرآن و سنت نوشته ی دكتر فتحيه فتاحى زاده از سایت غدیر