شناسایی اقسام حال در سوره ی بقره

[گل مريم]

بِسْمِ اللَّـهِ الرَّ‌حْمَـٰنِ الرَّ‌حِيمِ
الم ﴿١﴾ذَٰلِكَ الْكِتَابُ لَا رَ‌يْبَ ۛ فِيهِ ۛ هُدًى لِّلْمُتَّقِينَ ﴿٢﴾الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَ‌زَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ ﴿٣﴾وَالَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِمَا أُنزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنزِلَ مِن قَبْلِكَ وَبِالْآخِرَ‌ةِ هُمْ يُوقِنُونَ ﴿٤﴾أُولَـٰئِكَ عَلَىٰ هُدًى مِّن رَّ‌بِّهِمْ ۖ وَأُولَـٰئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ﴿٥﴾

با نام خدا شروع می کنیم شنایی اقسام حال رو در آیات سوره ی بقره.
این تاپیک إن شاءالله حاصل کار گل مریم و دیگر دوستانیست که در جمع آوری اقسام حال در آیات نورانی قرآن همکاری می کنند.
لطفا در صورت کپی از مطالب حتما با ذکر منبع(شهر نورانی قرآن) اقدام فرمایید. اجرتون با صاحب قرآن إن شاءالله


لَا رَ‌يْبَ ۛ فِيهِ ۛ جمله ی حالیه هست. علت آن معرفه نقش شبه جمله یا جمله حال


هُدًى حال از ضمیر فیه یعنی لَا رَ‌يْبَ ۛ فِيهِ هادیاً

[هندیانی]

وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ أَبَىٰ وَاسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ ﴿٣٤﴾

(قد) أَبَىٰ جمله در محل نصب حال، به تقدیر قد

وَكَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ: واو حالیه یا اعتراضیه و جمله ی كَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ نیست محلی برایش چون اعتراضیه هست و یا در محل نصب حال به تقدیر (قد) كَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ


وَقُلْنَا يَا آدَمُ اسْكُنْ أَنتَ وَزَوْجُكَ الْجَنَّةَ وَكُلَا مِنْهَا رَغَدًا حَيْثُ شِئْتُمَا وَلَا تَقْرَبَا هَـٰذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكُونَا مِنَ الظَّالِمِينَ ﴿٣٥﴾

رَغَدًا مفعول مطلق نایب از مصدر چون صفت است یعنی كُلَا مِنْهَا اکلاً رَغَدًا
یا مصدر در جایگاه حال و منصوب

[هندیانی]

فَأَزَلَّهُمَا الشَّيْطَانُ عَنْهَا فَأَخْرَجَهُمَا مِمَّا كَانَا فِيهِ ۖ وَقُلْنَا اهْبِطُوا بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ ۖوَلَكُمْ فِي الْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَمَتَاعٌ إِلَىٰ حِينٍ ﴿٣٦﴾

جمله ی بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ در محل نصب حال، یعنی فرود آیید در حالی که بعضی شما برای برخی دشمنی هستید.


قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْهَا جَمِيعًا ۖ فَإِمَّا يَأْتِيَنَّكُم مِّنِّي هُدًى فَمَن تَبِعَ هُدَايَ فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ ﴿٣٨﴾


جَمِيعًا حال منصوب یعنی مجتمعین

[هندیانی]

وَالَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا أُولَـٰئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ ۖ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ ﴿٣٩﴾


هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ جمله اسمیه است و قبل جمله ی اسمیه معرفه داریم و جمله در محل نصب حال از اصحاب یا از النار میشود


وَآمِنُوا بِمَا أَنزَلْتُ مُصَدِّقًا لِّمَا مَعَكُمْ وَلَا تَكُونُوا أَوَّلَ كَافِرٍ بِهِ ۖ وَلَا تَشْتَرُوا بِآيَاتِي ثَمَنًا قَلِيلًا وَإِيَّايَ فَاتَّقُونِ ﴿٤١﴾


مُصَدِّقًا حال مفرد از ضمیر مفعول در أَنزَلْتُ

[هندیانی]

وَلَا تَلْبِسُوا الْحَقَّ بِالْبَاطِلِ وَتَكْتُمُوا الْحَقَّ وَأَنتُمْ تَعْلَمُونَ ﴿٤٢﴾

وَأَنتُمْ تَعْلَمُونَ:

واو حالیه و جمله ی

أَنتُمْ تَعْلَمُونَ

در محل نصب حال

أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنسَوْنَ أَنفُسَكُمْ وَأَنتُمْ تَتْلُونَ الْكِتَابَ ۚ أَفَلَا تَعْقِلُونَ ﴿٤٤﴾


وَأَنتُمْ تَتْلُونَ الْكِتَابَ: واو حالیه و جمله ی أَنتُمْ تَتْلُونَ الْكِتَابَ در محل نصب حال از فاعل تَنسَوْنَ

[هندیانی]

وَاسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ ۚ وَإِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخَاشِعِينَ ﴿٤٥﴾

وَإِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ: واو حالیه و جمله ی إِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ در محل نصب حال


وَإِذْ نَجَّيْنَاكُم مِّنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذَابِ يُذَبِّحُونَ أَبْنَاءَكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَاءَكُمْ ۚ وَفِي ذَٰلِكُم بَلَاءٌ مِّن رَّبِّكُمْ عَظِيمٌ ﴿٤٩﴾

جمله ی يَسُومُونَكُمْ در محل نصب حال از آل فرعون

جمله ی يُذَبِّحُونَ در محل نصب بدل از جمله ی يَسُومُونَكُمْ یا حال از فاعل يَسُومُونَكُمْ

[هندیانی]

وَإِذْ فَرَقْنَا بِكُمُ الْبَحْرَ فَأَنجَيْنَاكُمْ وَأَغْرَقْنَا آلَ فِرْعَوْنَ وَأَنتُمْ تَنظُرُونَ ﴿٥٠﴾

وَأَنتُمْ تَنظُرُونَ:

واو حالیه و جمله ی

أَنتُمْ تَنظُرُونَ

در محل نصب حال

وَإِذْ وَاعَدْنَا مُوسَىٰ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِن بَعْدِهِ وَأَنتُمْ ظَالِمُونَ ﴿٥١﴾

وَأَنتُمْ ظَالِمُونَ:

واو حالیه و جمله ی

أَنتُمْ ظَالِمُونَ

در محل نصب حال

[هندیانی]

ثُمَّ عَفَوْنَا عَنكُم مِّن بَعْدِ ذَٰلِكَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ﴿٥٢﴾

جمله ی لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ جمله ی تعلیلیه است، یعنی سپس در گذشتیم از شما از بعد آن به این علت که شاید شکرگزار شوید
یا میتواند در محل نصب حال از ضمیر در عَنكُم نیز باشد. یعنی سپس در گذشتیم از شما از بعد آن در حالتی که شاید شکرگزار شوید


وَإِذْ قُلْتُمْ يَا مُوسَىٰ لَن نُّؤْمِنَ لَكَ حَتَّىٰ نَرَى اللَّـهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْكُمُ الصَّاعِقَةُ وَأَنتُمْ تَنظُرُونَ ﴿٥٥﴾

جَهْرَةً: مصدر در موضع حال از لفظ جلاله یعنی می بینی خدا را آشکارا یا در حالی که آشکار است.( یا میتواند مفعول مطلق برای فعل محذوف باشد، یعنی جهرتم القول جهرةً)

وَأَنتُمْ تَنظُرُونَ واو حالیه و جمله ی أَنتُمْ تَنظُرُونَ در محل نصب حال

[هندیانی]

اعوذ باللّه من الشّیطان الرّجیم

وَإِذْ قُلْنَا ادْخُلُوا هَـٰذِهِ الْقَرْ‌يَةَ فَكُلُوا مِنْهَا حَيْثُ شِئْتُمْ رَغَدًا وَادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا وَقُولُوا حِطَّةٌ نَّغْفِرْ‌ لَكُمْ خَطَايَاكُمْ ۚ وَسَنَزِيدُ الْمُحْسِنِينَ ﴿٥٨﴾

رَغَدًا مفعول مطلق نایب از مصدر چون صفت است یعنی كُلُوا مِنْهَا حَيْثُ شِئْتُمْ اکلاً رَغَدًا
یا مصدر در جایگاه حال و منصوب و به معنی گوارا


وَإِذِ اسْتَسْقَىٰ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ فَقُلْنَا اضْرِ‌ب بِّعَصَاكَ الْحَجَرَ‌ ۖ فَانفَجَرَ‌تْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَ‌ةَ عَيْنًا ۖ قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٍ مَّشْرَ‌بَهُمْ ۖ كُلُوا وَاشْرَ‌بُوا مِن رِّ‌زْقِ اللَّـهِ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْ‌ضِ مُفْسِدِينَ ﴿٦٠﴾

قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٍ مَّشْرَ‌بَهُمْ ۖ نیست محلی برایش از اعراب، جمله ی استینافیه
یا در محل نصب حال از (اثْنَتَا عَشْرَ‌ةَ عَيْنًا ۖ)

مُفْسِدِينَ حال مؤکدة منصوب و علامت نصب یاء

[هندیانی]

وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَكُمْ وَرَفَعْنَا فَوْقَكُمُ الطُّورَ خُذُوا مَا آتَيْنَاكُم بِقُوَّةٍ وَاذْكُرُوا مَا فِيهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ ﴿٦٣﴾


وَ ( قد)رَفَعْنَا

واو حالیه به تقدیر قد رَفَعْنَا جمله ی حالیه در محل نصب


قَالَ إِنَّهُ يَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٌ لَّا ذَلُولٌ تُثِيرُ الْأَرْضَ وَلَا تَسْقِي الْحَرْثَ مُسَلَّمَةٌ لَّا شِيَةَ فِيهَا ۚ قَالُوا الْآنَ جِئْتَ بِالْحَقِّ ۚ فَذَبَحُوهَا وَمَا كَادُوا يَفْعَلُونَ ﴿٧١﴾

وَمَا كَادُوا يَفْعَلُونَ واو حالیه مَا كَادُوا يَفْعَلُونَ جمله ی حالیه در محل نصب