چهل حدیث سيره صادقى

[گل مريم]

سيره صادقى
مؤلف: سيد محمود مدنى بجستانى




شناخت اجمالى امام

ششمين امام شيعيان حضرت جعفر بن محمد الصادق (عليه السلام) در تاريخ هفدهم ربيع الاول سال هشتاد و سه هجرى به دنيا آمد.
پدر بزرگوارش وى امام باقر (عليه السلام) و مادر گراميش فاطمه دختر قاسم بن محمد بن ابى بكر است مادر گراميش را مورخان اينگونه معرفى كرده اند: فاطمه ام فروه از تمامى زنان دوران خويش با تقواتر و پروا پيشه تر بود.

امام صادق (عليه السلام) مدت سى و يك سال در كنار پدر بزرگوارش خود زندگى كرد و در سال 114 هجرى قمرى كه امام باقر (عليه السلام) وفات يافت بارسنگين و با عظمت امامت را بدوش كشيد و در اين مدت با توجه به فرصتى كه در اثر پايان دوران خلافت ننگين امويان و استحكام نيافتن خلافت شوم عباسيان براى آن حضرت پيش آمده بود معارف الهى و احكام اسلامى را به بهترين شيوه پراكند و شاگردان با فضيلت و دانشمندان بنامى را پروراند. آن حضرت در مدت عمر خويش با خلفاى زيادى معاصر بود كه به ترتيب عبارتند از: هشام بن عبدالمك، وليد، يزيد بن وليد، ابراهيم بن وليد، مروان بن محمد از بنى اميه و سفاح و منصور از بنى عباس.

امام صادق (عليه السلام) پس از سى و چهار سال امامت و تلاش بى وقفه در راه احياى اسلام و معارف اصيل آن با بجاى نهادن ميراثى گرانقدر از احاديث و پرورش شاگردانى بسيار در سال 148 هجرى قمرى در سن 65 سالگى توسط منصور عباسى به وسيله انگوى زهر آلود مسموم شد و در روز 25 شوال به شهادت رسيد، بدن مباركش در قبرستان بقيع در كنار قبر پدر بزرگوارش و جد گراميش به خاك سپرده شد.

اكنون خوشه اى از خرمن علوم و قطره اى از درياى فضيلت او كه در چهل رفتار وى تجلى كرده است به عاشقان ولايت و رهروان راه هدايت تقديم مى شود اميد كه چراغى فرا راه زندگى همگان باشد. ان شاء الله ⁽¹⁾

   

1- براى تهيه اين زندگينامه مختصر از كتابهاى بحارالانوار ج 47 و منتهى الامال و تاريخ طبرى ج 5 استفاده شد البته آشكار است كه در رابطه با تاريخ ولادت امامت و شهادت آن حضرت اقوال مختلف ديگرى نيز هست كه از بيان آنها خوددارى شد.

[گل مريم]

8: نماز شب در سفر

عن الحلبى قال ساءلت الا عبد الله عن صلاة الليل و الوتر فى اول الليل فى السفر اذا تخوفت البرد و كانت عليه، فقال:
لاباءس انا افعل ذلك.

حلبى (يكى از ياران امام صادق (عليه السلام)) مى گويد:

از امام صادق (عليه السلام) راجع به نماز شبب و نماز وتر پرسيدم آيا در هنگام سفر و ترس از سرما و يا وجود بيمارى در ابتداى شب مى توان آن را خواند؟

امام (عليه السلام) فرمود: آرى اشكالى ندارد و من نيز اين چنين مى كنم.



كافى 3: 441 ح 10، وسائل الشيعه 3:183 ح 8

[گل مريم]

9: لباس نماز و دعا

و كان له (الصادق (عليه السلام)) ثوبان خشنان يصلى فيهما فى بيته فاذا اراد ان يساءل الله الحاجة لبسهما.

امام صادق (عليه السلام) را دو لباس خشن بود كه در خانه با آنها نماز مى گذارد و چون مى خواست از خدا حاجتى بخواهد (دعا كند) آن دو لباس ‍ را مى پوشيد.



دعائم الاسلام 2: 159 ح 565

[گل مريم]

10: سجده هنگام حاجت خواهى

ان الصادق (عليه السلام) كان اذا الحت به الحاجة يسجد من غير صلاة و لاركوع يقول:
يا ارحم الراحمين سبعا ثم يساءل حاجته.

همانا امام صادق (عليه السلام) چون حاجتى مهم داشت بدون نياز و ركوع به سجده مى رفت و هفت بار مى گفت: يا ارحم الراحمين
سپس حاجت خود را از خدا در خواست مى كرد.



بحارالانوار 95: 164 ح 18

[گل مريم]

11: سجده بر تربت كربلا

قال معاوية بن عمار:

كان لابى عبد الله (عليه السلام) خريطة ديباج صفراء فيها تربة اءبى عبد الله (عليه السلام) فكان اذا حضرت الصلاة صبه على سجادته و سجد عليه.

معاويه بن عمار (يكى از اصحاب امام صادق (عليه السلام)) مى گويد:

امام صادق (عليه السلام) را كيسه اى ابريشمين و زرد بود كه در آن خاك كربلاى حسين بود.
چون هنگام نماز فرا مى رسيد آن خاك را بر سجاده خود مى ريخت و بر آن سجده مى كرد.



وسائل الشيعه 3: 608 ح 3

[گل مريم]

12: در كنار كعبه

قال جميل:
و رايت ابا عبد الله (عليه السلام) يستلم الاركان كلها.

جميل (از اصحاب حضرت صادق (عليه السلام)) مى گويد:

امام صادق (عليه السلام) را ديدم كه تمامى گوشه هاى كعبه را استلام مى كرد (به آن اركان دست مى ماليد.).


كافى 4: 408 ح 9

[گل مريم]

13: اقرار به گناهان

عن ابى عبد الله (عليه السلام):
انه كان اذا انتهى الى الملتزم قال لمواليه:
اميطوا عنى حتى اقر لربى بذنوبى فى هذا المكان، فان هذا مكان لم يقر عبد لربه بذنوبه ثم استغفر الله الا غفر الله له.

امام صادق (عليه السلام) چون به ملتزم (قسمتى از ديوار كعبه بين حجرالاسود و در خانه كعبه) مى رسيد به غلامانش مى فرمود:

از من دور شويد تا در پيشگاه خداوند به گناهانم اعتراف كنم،
زيرا اين جا مكانى است كه هر بنده اى در پيشگاه خدا اقرار به گناهانش كند و از خدا آمرزش بخواهد خدا او را مى بخشايد.


كافى 4: 401 ح 4، وسائل الشيعه 9: 424 ح 5

[گل مريم]

14: مناجات آخر شب

عن عبد الرحمن بن الحجاج قال:
كان ابا عبد الله (عليه السلام) اذا قام اخر اليل يرفع صوته حتى يسمع اهل الدار و يقول:

اللهم اعنى على هول المطلع و وسع على ضيق المضجع و ارزقنى خير ما قبل الموت و ارزقنى خير ما بعد الموت.

عبد الرحمن بن حجاج (يكى از ياران حضرت) مى گويد:

امام صادق (عليه السلام) چون آخر شب (براى مناجات با خدا) بر مى خاست، صداى خود را (به دعا) بلند مى كرد تا خانواده اش بشنوند و مى گفت:

خدايا مرا در بيم قيامت كمك فرما و تنگناى خوابگاه (قبر) را بر من وسيع فرما و خير قبل از مرگ و پس از مرگ را بر من روزى فرما.


كافى 2: 538 ح 13،
بحارالانوار 87: 192

[گل مريم]

15: روش دعا كردن

عن معاوية بن عمار عن الصادق (عليه السلام)
كان اذا طلب الحاجة طلبها عند زوال الشمس فاذا اراد ذلك قدم شيئا فتصدق به و شم شيئا من الطيب و راح الى المسجد فدعا فى حاجتهه ما شاء الله عزوجل.

معاويه بن عمار (از اصحاب امام صادق (عليه السلام)) مى گويد:

امام صادق (عليه السلام) چون مى خواست حاجتى را از خداوند بخواهد به هنگام ظهر صدقه اى مى داد و اندكى از بوى خوش (عطر) استفاده مى كرد
و سپس به مسجد مى رفت و خدا را براى حاجت خود مى خواند، آن قدر كه خداوند بزرگ مى خواست.


بحارالانوار ج 96 ص 345

[گل مريم]

16: بوى خوش و روزه

كان ابو عبد الله (عليه السلام) اذا اصام تطيب بالطيب و يقول:
الطيب تحفة الصائم

امام صادق (عليه السلام) چون روزه مى گرفت بوى خوش به كار مى برد و مى فرمود:

بوى خوش هديه روزه دار است.


كافى 4: 113،
من لايحضره الفقيه 2: 112 ح 1872

[گل مريم]

17: روزه و گياهان خوشبو

كان ابو عبد الله (عليه السلام) اذا صام لايشم الريحان فساءلته عن ذلك فقال:

اكره ان اخلط صومى بلذة.

امام صادق (عليه السلام) چون روزه مى داشت گياهان و گلهاى خوشبو را نمى بوييد.

از آن حضرت در اين باره سؤال كردم فرمود:

دوست ندارم كه روزه خود را با لذات بيامزم.^{( از نظر فقهى نيز بوئيدن گياهان خوشبو مكروه است ولى استعمال عطر مستحب است. بنابراين بين اين روايت و روايت قبلى منافاتى نيست.)}


لايحضره الفقيه 2: 114 ج 188،
وسائل الشيعه ج 7: 67 ح 15