همایش تالیان منتظر .... تلاوت کل قرآن کریم قرآن کریم

[گل مريم]

فهرست کامل سوره های قرآن کریم


شماره صفحه بر مبنای صفحات قرآن عثمان طه می باشد.

لطفا برای دیدن متن قرآن بر روی نام سوره ها

شناسنامه سوره ها بر روی ردیف هر سوره

خواص و آثار سوره ها بر روی جزء هر سوره

و برای آشنایی بیشتر با سوره های قرآن کریم بر روی شماره صفحه هر سوره کلیک نمایید.

ردیف	نام سوره	شماره صفحه	جزء	ردیف	نام سوره	شماره صفحه	جزء	ردیف	نام سوره	شماره صفحه	جزء	ردیف	نام سوره	شماره صفحه	جزء	ردیف	نام سوره	شماره صفحه	جزء	ردیف	نام سوره	شماره صفحه	جزء	ردیف	نام سوره	شماره صفحه	جزء	ردیف	نام سوره	شماره صفحه	جزء
1	فاتحه	1	1	16	نحل	267	14	31	لقمان	411	21	46	احقاف	502	26	61	صف	551	28	76	انسان	578	29	91	شمس	595	30	106	قریش	602	30
2	بقره	2	1	17	اسراء	282	15	32	سجدة	415	21	47	محمد	507	26	62	جمعه	553	28	77	مرسلات	580	29	92	لیل	595	30	107	ماعون	602	30
3	آل عمران	50	3	18	کهف	293	15	33	احزاب	418	21	48	فتح	511	26	63	منافقون	554	28	78	نبأ	582	30	93	ضحی	596	30	108	کوثر	602	30
4	نساء	77	4	19	مريم	305	16	34	سبأ	428	22	49	حجرات	515	26	64	تغابن	556	28	79	نازعات	583	30	94	شرح	596	30	109	کافرون	603	30
5	مائده	106	6	20	طه	312	16	35	فاطر	434	22	50	ق	518	26	65	طلاق	558	28	80	عبس	585	30	95	تین	597	30	110	نصر	603	30
6	انعام	128	7	21	انبياء	322	17	36	يس	440	22	51	ذاريات	520	26	66	تحریم	560	28	81	تکویر	586	30	96	علق	597	30	111	مسد	603	30
7	اعراف	151	8	22	حج	332	17	37	صافات	446	23	52	طور	523	27	67	ملک	562	29	82	انفطار	587	30	97	قدر	598	30	112	اخلاص	604	30
8	انفال	177	9	23	مومنون	342	18	38	ص	453	23	53	نجم	526	27	68	قلم	564	29	83	مطففین	587	30	98	بینة	598	30	113	فلق	604	30
9	توبه	187	10	24	نور	350	18	39	زمر	458	23	54	قمر	528	27	69	حاقه	566	29	84	انشقاق	589	30	99	زلزلة	599	30	114	ناس	604	30
10	يونس	208	11	25	فرقان	359	18	40	غافر	467	24	55	الرحمن	531	27	70	معارج	568	29	85	بروج	590	30	100	عادیات	599	30
11	هود	221	11-12	26	شعراء	367	19	41	فصلت	477	24	56	واقعه	534	27	71	نوح	570	29	86	طارق	591	30	101	قارعة	600	30
12	يوسف	235	12	27	نمل	377	19	42	شوري	483	25	57	حدید	537	27	72	جن	571	29	87	اعلی	591	30	102	تکاثر	600	30
13	رعد	249	13	28	قصص	385	20	43	زخرف	489	25	58	مجادله	542	28	73	مزمل	574	29	88	غاشیة	592	30	103	عصر	601	30
14	ابراهيم	255	13	29	عنکبوت	396	20	44	دخان	496	25	59	حشر	545	28	74	مدثر	575	29	89	فجر	593	30	104	همزه	601	30
15	حجر	262	14	30	روم	404	21	45	جاثية	499	25	60	ممتحنه	549	28	75	قیامة	577	29	90	بلد	594	30	105	فیل	601	30

التماس دعا

[امیر هانی]

فَلَمَّا ذَهَبُوا بِهِ وَأَجْمَعُوا أَنْ يَجْعَلُوهُ فِي غَيَابَتِ الْجُبِّ ۚ وَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِ لَتُنَبِّئَنَّهُمْ بِأَمْرِهِمْ هَٰذَا وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ ﴿١٥﴾ وَجَاءُوا أَبَاهُمْ عِشَاءً يَبْكُونَ ﴿١٦﴾ قَالُوا يَا أَبَانَا إِنَّا ذَهَبْنَا نَسْتَبِقُ وَتَرَكْنَا يُوسُفَ عِنْدَ مَتَاعِنَا فَأَكَلَهُ الذِّئْبُ ۖ وَمَا أَنْتَ بِمُؤْمِنٍ لَنَا وَلَوْ كُنَّا صَادِقِينَ ﴿١٧﴾ وَجَاءُوا عَلَىٰ قَمِيصِهِ بِدَمٍ كَذِبٍ ۚ قَالَ بَلْ سَوَّلَتْ لَكُمْ أَنْفُسُكُمْ أَمْرًا ۖ فَصَبْرٌ جَمِيلٌ ۖ وَاللَّهُ الْمُسْتَعَانُ عَلَىٰ مَا تَصِفُونَ ﴿١٨﴾ وَجَاءَتْ سَيَّارَةٌ فَأَرْسَلُوا وَارِدَهُمْ فَأَدْلَىٰ دَلْوَهُ ۖ قَالَ يَا بُشْرَىٰ هَٰذَا غُلَامٌ ۚ وَأَسَرُّوهُ بِضَاعَةً ۚ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِمَا يَعْمَلُونَ ﴿١٩﴾ وَشَرَوْهُ بِثَمَنٍ بَخْسٍ دَرَاهِمَ مَعْدُودَةٍ وَكَانُوا فِيهِ مِنَ الزَّاهِدِينَ ﴿٢٠﴾ وَقَالَ الَّذِي اشْتَرَاهُ مِنْ مِصْرَ لِامْرَأَتِهِ أَكْرِمِي مَثْوَاهُ عَسَىٰ أَنْ يَنْفَعَنَا أَوْ نَتَّخِذَهُ وَلَدًا ۚ وَكَذَٰلِكَ مَكَّنَّا لِيُوسُفَ فِي الْأَرْضِ وَلِنُعَلِّمَهُ مِنْ تَأْوِيلِ الْأَحَادِيثِ ۚ وَاللَّهُ غَالِبٌ عَلَىٰ أَمْرِهِ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ ﴿٢١﴾ وَلَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُ آتَيْنَاهُ حُكْمًا وَعِلْمًا ۚ وَكَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ ﴿٢٢﴾

هنگامى كه وى را بردند و تصميم گرفتند او را در مخفى گاه آن چاه قرارش دهند [تصميم خود را به مرحله اجرا گذاشتند] ما هم به او الهام كرديم كه از اين كار آگاهشان خواهى ساخت در حالى كه آنان نمى‏فهمند [كه تو همان يوسفى.] «15» وشبان‏گاه گريه كنان نزد پدر آمدند .«16» گفتند : اى پدر ! ما يوسف را در كنار كالاى خود نهاديم و براى مسابقه رفتيم ؛ ولى گرگ او را خورد و تو ما را اگر چه راست بگوييم تصديق نخواهى كرد !«17» و خونى دروغين بر پيراهنش آوردند [تا يعقوب مرگ يوسف را باور كند] . گفت : چنين نيست كه مى‏گوييد ، بلكه نفس شما كارى [زشت را] در نظرتان آراست [تا انجامش بر شما آسان شود] در اين حال صبرى نيكو [مناسب‏تر است] ؛ و خداست كه بر آنچه شما [از وضع يوسف] شرح مى‏دهيد از او يارى خواسته مى‏شود .«18» و كاروانى آمد ، پس آب‏آورشان را فرستادند ، او دلوش را به چاه انداخت ، گفت : مژده ! اين پسرى نورس است ! و او را به عنوان كالا [ى تجارت] پنهان كردند ؛ و خدا به آنچه مى‏خواستند انجام دهند دانا بود .«19» و او را به بهايى ناچيز يعنى درهمى چند فروختند و نسبت به او بى‏رغبت بودند . «20» آن مرد مصرى كه يوسف را خريد به همسرش گفت : جايگاهش را گرامى دار ، اميد است [در امور زندگى] به ما سودى دهد ، يا او را به فرزندى انتخاب كنيم . اين گونه يوسف را در سرزمين مصر جايگاه ويژه بخشيديم [تا زمينه فرمانروايى وحكومتش فراهم شود] و به او از تعبير خواب‏ها بياموزيم ؛ و خدا بر كار خود مسلّط است ، ولى بيشتر مردم نمى‏دانند .«21» و هنگامى كه يوسف به سنّ كمال رسيد ، حكمت و دانش به او عطا كرديم ، ما نيكوكاران را اين‏گونه پاداش مى‏دهيم .«22»

«237»

[امیر هانی]

وَرَاوَدَتْهُ الَّتِي هُوَ فِي بَيْتِهَا عَنْ نَفْسِهِ وَغَلَّقَتِ الْأَبْوَابَ وَقَالَتْ هَيْتَ لَكَ ۚ قَالَ مَعَاذَ اللَّهِ ۖ إِنَّهُ رَبِّي أَحْسَنَ مَثْوَايَ ۖ إِنَّهُ لَا يُفْلِحُ الظَّالِمُونَ ﴿٢٣﴾ وَلَقَدْ هَمَّتْ بِهِ ۖ وَهَمَّ بِهَا لَوْلَا أَنْ رَأَىٰ بُرْهَانَ رَبِّهِ ۚ كَذَٰلِكَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ السُّوءَ وَالْفَحْشَاءَ ۚ إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُخْلَصِينَ ﴿٢٤﴾ وَاسْتَبَقَا الْبَابَ وَقَدَّتْ قَمِيصَهُ مِنْ دُبُرٍ وَأَلْفَيَا سَيِّدَهَا لَدَى الْبَابِ ۚ قَالَتْ مَا جَزَاءُ مَنْ أَرَادَ بِأَهْلِكَ سُوءًا إِلَّا أَنْ يُسْجَنَ أَوْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿٢٥﴾ قَالَ هِيَ رَاوَدَتْنِي عَنْ نَفْسِي ۚ وَشَهِدَ شَاهِدٌ مِنْ أَهْلِهَا إِنْ كَانَ قَمِيصُهُ قُدَّ مِنْ قُبُلٍ فَصَدَقَتْ وَهُوَ مِنَ الْكَاذِبِينَ ﴿٢٦﴾ وَإِنْ كَانَ قَمِيصُهُ قُدَّ مِنْ دُبُرٍ فَكَذَبَتْ وَهُوَ مِنَ الصَّادِقِينَ ﴿٢٧﴾ فَلَمَّا رَأَىٰ قَمِيصَهُ قُدَّ مِنْ دُبُرٍ قَالَ إِنَّهُ مِنْ كَيْدِكُنَّ ۖ إِنَّ كَيْدَكُنَّ عَظِيمٌ ﴿٢٨﴾ يُوسُفُ أَعْرِضْ عَنْ هَٰذَا ۚ وَاسْتَغْفِرِي لِذَنْبِكِ ۖ إِنَّكِ كُنْتِ مِنَ الْخَاطِئِينَ ﴿٢٩﴾ وَقَالَ نِسْوَةٌ فِي الْمَدِينَةِ امْرَأَتُ الْعَزِيزِ تُرَاوِدُ فَتَاهَا عَنْ نَفْسِهِ ۖ قَدْ شَغَفَهَا حُبًّا ۖ إِنَّا لَنَرَاهَا فِي ضَلَالٍ مُبِينٍ ﴿٣٠﴾

و آن [زنى] كه يوسف در خانه‏اش بود ، از يوسف با نرمى و مهربانى خواستار كام‏جويى شد ، و [در فرصتى مناسب] همه درهاى كاخ را بست و به او گفت : پيش بيا [كه من در اختيار توام] يوسف گفت : پناه به خدا ، او پروردگار من است ، جايگاهم را نيكو داشت ، [من هرگز به پروردگارم خيانت نمى‏كنم] به يقين ستمكاران [در هيچ زمينه‏اى] پيروز نمى‏شوند .«23» بانوى كاخ [چون خود را در برابر يوسفِ پاكدامن ، شكست خورده ديد با حالتى خشم‏آلود] به يوسف حمله كرد و يوسف هم اگر برهان پروردگارش را [كه جلوه ربوبيت و نور بصيرت است] به چشم دل نديده بود [به قصد دفاع از شرف و پاكى‏اش] به او حمله مى‏كرد [و در آن حال زد و خورد سختى پيش مى‏آمد و با مجروح شدن بانوى كاخ ، راه اتهام بر ضد يوسف باز مى‏شد ، ولى ديدن برهان پروردگارش او را از حمله بازداشت و راه هر گونه اتهام از سوى بانوى كاخ بر او بسته شد] . [ما] اين‏گونه [يوسف را يارى داديم] تا زد و خورد [ى كه سبب اتهام مى‏شد] و [نيز] عمل زشت آن بانو را از او بگردانيم ؛ زيرا او از بندگان خالص شده ما [از هر گونه آلودگى ظاهرى و باطنى] بود .«24» و هر دو به سوى در كاخ پيشى گرفتند ، و بانو پيراهن يوسف را از پشت پاره كرد [در آن حال] در كنار [آستانه] در به شوهر وى برخوردند ؛ بانو به شوهرش گفت : كسى كه نسبت به خانواده‏ات قصد بدى داشته باشد ، كيفرش جز زندان يا شكنجه دردناك [چه خواهد بود ؟ ! ] «25» يوسف گفت : او از من خواستار كام جويى شد . و گواهى از خاندان بانو چنين داورى كرد : اگر پيراهن يوسف از جلو پاره شده ، بانو راست مى‏گويد و يوسف دروغگوست .«26» و اگر پيراهنش از پشت پاره شده ، بانو دروغ مى‏گويد و يوسف راستگوست .«27» پس همسر بانو چون ديد پيراهن يوسف از پشت پاره شده ، گفت : اين [فتنه و فساد] از نيرنگ شما [زنان] است ، بى‏ترديد نيرنگ شما بزرگ است .«28» يوسفا ! اين داستان را نديده بگير . و تو [اى بانو !] از گناهت استغفار كن ؛ زيرا تو از خطاكارانى . «29» و گروهى از زنان در شهر شايع كردند كه همسر عزيز [مصر] در حالى كه عشق آن نوجوان در درون قلبش نفوذ كرده از او درخواست كام جويى مى‏كند ؛ يقيناً ما او را در گمراهى آشكارى مى‏بينيم .«30»

«238»

[امیر هانی]

فَلَمَّا سَمِعَتْ بِمَكْرِهِنَّ أَرْسَلَتْ إِلَيْهِنَّ وَأَعْتَدَتْ لَهُنَّ مُتَّكَأً وَآتَتْ كُلَّ وَاحِدَةٍ مِنْهُنَّ سِكِّينًا وَقَالَتِ اخْرُجْ عَلَيْهِنَّ ۖ فَلَمَّا رَأَيْنَهُ أَكْبَرْنَهُ وَقَطَّعْنَ أَيْدِيَهُنَّ وَقُلْنَ حَاشَ لِلَّهِ مَا هَٰذَا بَشَرًا إِنْ هَٰذَا إِلَّا مَلَكٌ كَرِيمٌ ﴿٣١﴾ قَالَتْ فَذَٰلِكُنَّ الَّذِي لُمْتُنَّنِي فِيهِ ۖ وَلَقَدْ رَاوَدْتُهُ عَنْ نَفْسِهِ فَاسْتَعْصَمَ ۖ وَلَئِنْ لَمْ يَفْعَلْ مَا آمُرُهُ لَيُسْجَنَنَّ وَلَيَكُونًا مِنَ الصَّاغِرِينَ ﴿٣٢﴾ قَالَ رَبِّ السِّجْنُ أَحَبُّ إِلَيَّ مِمَّا يَدْعُونَنِي إِلَيْهِ ۖ وَإِلَّا تَصْرِفْ عَنِّي كَيْدَهُنَّ أَصْبُ إِلَيْهِنَّ وَأَكُنْ مِنَ الْجَاهِلِينَ ﴿٣٣﴾ فَاسْتَجَابَ لَهُ رَبُّهُ فَصَرَفَ عَنْهُ كَيْدَهُنَّ ۚ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ ﴿٣٤﴾ ثُمَّ بَدَا لَهُمْ مِنْ بَعْدِ مَا رَأَوُا الْآيَاتِ لَيَسْجُنُنَّهُ حَتَّىٰ حِينٍ ﴿٣٥﴾ وَدَخَلَ مَعَهُ السِّجْنَ فَتَيَانِ ۖ قَالَ أَحَدُهُمَا إِنِّي أَرَانِي أَعْصِرُ خَمْرًا ۖ وَقَالَ الْآخَرُ إِنِّي أَرَانِي أَحْمِلُ فَوْقَ رَأْسِي خُبْزًا تَأْكُلُ الطَّيْرُ مِنْهُ ۖ نَبِّئْنَا بِتَأْوِيلِهِ ۖ إِنَّا نَرَاكَ مِنَ الْمُحْسِنِينَ ﴿٣٦﴾ قَالَ لَا يَأْتِيكُمَا طَعَامٌ تُرْزَقَانِهِ إِلَّا نَبَّأْتُكُمَا بِتَأْوِيلِهِ قَبْلَ أَنْ يَأْتِيَكُمَا ۚ ذَٰلِكُمَا مِمَّا عَلَّمَنِي رَبِّي ۚ إِنِّي تَرَكْتُ مِلَّةَ قَوْمٍ لَا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَهُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كَافِرُونَ ﴿٣٧﴾

هنگامى كه بانوى كاخ گفتارِ مكرآميز آنان را شنيد [براى آنكه به آنان ثابت كند كه در اين رابطه ، سخنى نابجا دارند] به مهمانى دعوتشان كرد ، و براى آنان تكيه‏گاه آماده نمود و به هر يك از آنان [براى خوردن ميوه] كاردى داد و به يوسف گفت : به مجلس آنان در آى . هنگامى كه او را ديدند به حقيقت در نظرشان بزرگ [و بسيار زيبا] يافتند و [از شدت شگفتى و حيرت به جاى ميوه] دست‏هايشان را بريدند و گفتند : حاشا كه اين بشر باشد ! او جز فرشته‏اى بزرگوار نيست .«31» بانوى كاخ گفت : اين همان كسى است كه مرا درباره عشق او سرزنش كرديد . به راستى من از او خواستار كام جويى شدم ، ولى او در برابر خواست من به شدت خوددارى كرد ، و اگر فرمانم را اجرا نكند يقيناً با حقارت به زندان خواهد رفت .«32» يوسف گفت : اى پروردگار من زندان نزد من محبوب‏تر است از عملى كه مرا به آن مى‏خوانند ، و اگر نيرنگشان را از من نگردانى به آنان رغبت مى‏كنم و از نادانان مى‏شوم .«33» پس پروردگارش خواسته‏اش را اجابت كرد و نيرنگ زنان را از او بگردانيد ؛ زيرا خدا شنوا و داناست .«34» آن گاه آنان پس از آنكه نشانه‏ها [ىِ پاكى و پاكدامنى يوسف] را ديده بودند ، عزمشان بر اين جزم شد كه تا مدتى او را به زندان اندازند .«35» و دو غلام [پادشاه مصر] با يوسف به زندان افتادند . يكى از آن دو نفر گفت : من پى در پى خواب مى‏بينم كه [براى] شراب ، [انگور] مى‏فشارم ، و ديگرى گفت : من خواب مى‏بينم كه بر سر خود نان حمل مى‏كنم [و] پرندگان از آن مى‏خورند ، از تعبير آن ما را خبر ده ؛ زيرا ما تو را از نيكوكاران مى‏دانيم .«36» گفت : هيچ جيره غذايى براى شما نمى‏آيد مگر آنكه من شما را پيش از آمدنش از تعبير آن خواب آگاه مى‏كنم ، اين از حقايقى است كه خدا به من آموخته است ؛ زيرا من آيين مردمى كه به خدا ايمان ندارند و به سراى آخرت كافرند ، رها كرده‏ام .«37»

«239»

[امیر هانی]

وَاتَّبَعْتُ مِلَّةَ آبَائِي إِبْرَاهِيمَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ ۚ مَا كَانَ لَنَا أَنْ نُشْرِكَ بِاللَّهِ مِنْ شَيْءٍ ۚ ذَٰلِكَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ عَلَيْنَا وَعَلَى النَّاسِ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَشْكُرُونَ ﴿٣٨﴾ يَا صَاحِبَيِ السِّجْنِ أَأَرْبَابٌ مُتَفَرِّقُونَ خَيْرٌ أَمِ اللَّهُ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ ﴿٣٩﴾ مَا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِهِ إِلَّا أَسْمَاءً سَمَّيْتُمُوهَا أَنْتُمْ وَآبَاؤُكُمْ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ بِهَا مِنْ سُلْطَانٍ ۚ إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ ۚ أَمَرَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ ۚ ذَٰلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ ﴿٤٠﴾ يَا صَاحِبَيِ السِّجْنِ أَمَّا أَحَدُكُمَا فَيَسْقِي رَبَّهُ خَمْرًا ۖ وَأَمَّا الْآخَرُ فَيُصْلَبُ فَتَأْكُلُ الطَّيْرُ مِنْ رَأْسِهِ ۚ قُضِيَ الْأَمْرُ الَّذِي فِيهِ تَسْتَفْتِيَانِ ﴿٤١﴾ وَقَالَ لِلَّذِي ظَنَّ أَنَّهُ نَاجٍ مِنْهُمَا اذْكُرْنِي عِنْدَ رَبِّكَ فَأَنْسَاهُ الشَّيْطَانُ ذِكْرَ رَبِّهِ فَلَبِثَ فِي السِّجْنِ بِضْعَ سِنِينَ ﴿٤٢﴾ وَقَالَ الْمَلِكُ إِنِّي أَرَىٰ سَبْعَ بَقَرَاتٍ سِمَانٍ يَأْكُلُهُنَّ سَبْعٌ عِجَافٌ وَسَبْعَ سُنْبُلَاتٍ خُضْرٍ وَأُخَرَ يَابِسَاتٍ ۖ يَا أَيُّهَا الْمَلَأُ أَفْتُونِي فِي رُؤْيَايَ إِنْ كُنْتُمْ لِلرُّؤْيَا تَعْبُرُونَ ﴿٤٣﴾

و [از ابتدا] از آيين پدرانم ابراهيم و اسحاق و يعقوب پيروى كرده‏ام ، براى ما شايسته نيست كه چيزى را شريك خدا قرار دهيم . اين از فضل خدا بر ما و بر مردم است ، ولى بيشتر مردم ناسپاسند .«38» اى دو يار زندان ! آيا معبودان متعدد و متفرق بهتر است يا خداى يگانه مقتدر ؟«39» شما به جاى خدا جز [بت‏هايى] با نام‏هايى بى‏اثر كه خود و پدرانتان آنها را نامگذارى كرده‏ايد نمى‏پرستيد ، خدا [كه صاحب اختيار همه هستى است] هيچ دليلى بر [حقّانيّت آنها براى پرستش] نازل نكرده است . حكم فقط ويژه خداست، او فرمان داده كه جز او را نپرستيد و آيين پابرجا و حق همين است ، ولى بيشتر مردم [حقايق را] نمى‏دانند .«40» اى دو يار زندان ! اما يكى از شما [از زندان رهايى مى‏يابد و] سرور خود را شراب مى‏نوشاند، و آن ديگر به دار آويخته مى‏شود و پرندگان از سر او خواهند خورد . تعبير خوابى كه از من جويا شديد ، تحققّش حتمى شده است .«41» و به يكى از آن دو نفر كه مى‏دانست آزاد مى‏شود ، گفت : مرا نزد سرور خود ياد كن . ولى شيطان ياد كردنِ از يوسف را نزد سرورش از ياد او برد ؛ در نتيجه چند سالى در زندان ماند .«42» و پادشاه [مصر به بارگاه‏نشينانش] گفت : پى در پى در خواب مى‏بينم كه هفت گاو لاغر ، هفت گاو فربه را مى‏خورند ، و نيز هفت خوشه سبز و هفت خوشه خشك را مشاهده مى‏كنم ؛ شما اى بزرگان ! اگر تعبير خواب مى‏دانيد درباره خوابم نظر دهيد .«43»

«240»

[امیر هانی]

قَالُوا أَضْغَاثُ أَحْلَامٍ ۖ وَمَا نَحْنُ بِتَأْوِيلِ الْأَحْلَامِ بِعَالِمِينَ ﴿٤٤﴾ وَقَالَ الَّذِي نَجَا مِنْهُمَا وَادَّكَرَ بَعْدَ أُمَّةٍ أَنَا أُنَبِّئُكُمْ بِتَأْوِيلِهِ فَأَرْسِلُونِ ﴿٤٥﴾ يُوسُفُ أَيُّهَا الصِّدِّيقُ أَفْتِنَا فِي سَبْعِ بَقَرَاتٍ سِمَانٍ يَأْكُلُهُنَّ سَبْعٌ عِجَافٌ وَسَبْعِ سُنْبُلَاتٍ خُضْرٍ وَأُخَرَ يَابِسَاتٍ لَعَلِّي أَرْجِعُ إِلَى النَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَعْلَمُونَ ﴿٤٦﴾ قَالَ تَزْرَعُونَ سَبْعَ سِنِينَ دَأَبًا فَمَا حَصَدْتُمْ فَذَرُوهُ فِي سُنْبُلِهِ إِلَّا قَلِيلًا مِمَّا تَأْكُلُونَ ﴿٤٧﴾ ثُمَّ يَأْتِي مِنْ بَعْدِ ذَٰلِكَ سَبْعٌ شِدَادٌ يَأْكُلْنَ مَا قَدَّمْتُمْ لَهُنَّ إِلَّا قَلِيلًا مِمَّا تُحْصِنُونَ ﴿٤٨﴾ ثُمَّ يَأْتِي مِنْ بَعْدِ ذَٰلِكَ عَامٌ فِيهِ يُغَاثُ النَّاسُ وَفِيهِ يَعْصِرُونَ ﴿٤٩﴾ وَقَالَ الْمَلِكُ ائْتُونِي بِهِ ۖ فَلَمَّا جَاءَهُ الرَّسُولُ قَالَ ارْجِعْ إِلَىٰ رَبِّكَ فَاسْأَلْهُ مَا بَالُ النِّسْوَةِ اللَّاتِي قَطَّعْنَ أَيْدِيَهُنَّ ۚ إِنَّ رَبِّي بِكَيْدِهِنَّ عَلِيمٌ ﴿٥٠﴾ قَالَ مَا خَطْبُكُنَّ إِذْ رَاوَدْتُنَّ يُوسُفَ عَنْ نَفْسِهِ ۚ قُلْنَ حَاشَ لِلَّهِ مَا عَلِمْنَا عَلَيْهِ مِنْ سُوءٍ ۚ قَالَتِ امْرَأَتُ الْعَزِيزِ الْآنَ حَصْحَصَ الْحَقُّ أَنَا رَاوَدْتُهُ عَنْ نَفْسِهِ وَإِنَّهُ لَمِنَ الصَّادِقِينَ ﴿٥١﴾ ذَٰلِكَ لِيَعْلَمَ أَنِّي لَمْ أَخُنْهُ بِالْغَيْبِ وَأَنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي كَيْدَ الْخَائِنِينَ ﴿٥٢﴾

گفتند : [اين] خواب‏هايى پريشان و آشفته است و ما به تعبير خواب‏هاى پريشان و آشفته دانا نيستيم .«44» از آن دو زندانى آنكه آزاد شده بود و پس از مدتى [يوسف را] به ياد آورد گفت : من يقيناً شما را از تعبير آن آگاه مى‏كنم ، پس [مرا به زندان] بفرستيد .«45» [سپس به زندان نزد يوسف رفت و گفت :] تو اى يوسف ! اى راستگوىِ [راست كردار !] درباره هفت گاو فربه كه هفت [گاو] لاغر آنان را مى‏خورند ، و هفت خوشه سبز و [هفت خوشه] خشك ديگر ، نظرت را براى ما بيان كن . اميد است نزد مردم برگردم ، باشد كه [از تعبير اين خواب عجيب] آگاه شوند .«46» گفت : هفت سال با تلاش پى‏گير زراعت كنيد ، پس آنچه را درو كرديد جز اندكى كه خوراك شماست در خوشه‏اش باقى گذاريد .«47» سپس بعد از آن [هفت سال فراوانى] هفت سال سخت [پيش] مى‏آيد كه آنچه را براى آن [سال‏ها] ذخيره كرده‏ايد مگر اندكى كه براى كاشتن نگهدارى مى‏كنيد مصرف كنيد .«48» آن گاه بعد از آن [دوره سخت و دشوار ،] سالى مى‏آيد كه مردم در آن بارانِ [فراوان] يابند و در آن [سال از محصولات كشاورزى] عصاره ميوه مى‏گيرند .«49» پادشاه [مصر] گفت : يوسف را نزد من آوريد . هنگامى كه فرستاده [پادشاه] نزد يوسف آمد ، يوسف گفت : نزد سرورت بازگرد و از او بپرس داستان زنانى كه دست‏هاى خود را بريدند چه بود ؟ يقيناً پروردگارم به نيرنگ آنان داناست .«50» [پادشاه به زنان] گفت : داستان شما هنگامى كه يوسف را به كام جويى دعوت كرديد چيست ؟ [زنان] گفتند : پاك و منزّه است خدا ! ما هيچ بدى در او سراغ نداريم . همسر عزيز گفت : اكنون حق [پس از پنهان ماندنش] به خوبى آشكار شد ، من [بودم كه] از او درخواست كام جويى كردم ، يقيناً يوسف از راستگويان است .«51» [من به پاكى او و گناه خود اعتراف كردم [و اين اعتراف براى اين است كه يوسف بداند من در غياب او به وى خيانت نورزيدم و اينكه خدا نيرنگ خيانت‏كاران را به نتيجه نمى‏رساند .«52»

«241»

[مشعشع]

تلاوت جزءسیزدهم وَمَا أُبَرِّئُ نَفْسِي ۚ إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلَّا مَا رَحِمَ رَبِّي ۚ إِنَّ رَبِّي غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿٥٣﴾ وَقَالَ الْمَلِكُ ائْتُونِي بِهِ أَسْتَخْلِصْهُ لِنَفْسِي ۖ فَلَمَّا كَلَّمَهُ قَالَ إِنَّكَ الْيَوْمَ لَدَيْنَا مَكِينٌ أَمِينٌ ﴿٥٤﴾ قَالَ اجْعَلْنِي عَلَىٰ خَزَائِنِ الْأَرْضِ ۖ إِنِّي حَفِيظٌ عَلِيمٌ ﴿٥٥﴾ وَكَذَٰلِكَ مَكَّنَّا لِيُوسُفَ فِي الْأَرْضِ يَتَبَوَّأُ مِنْهَا حَيْثُ يَشَاءُ ۚ نُصِيبُ بِرَحْمَتِنَا مَنْ نَشَاءُ ۖ وَلَا نُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ ﴿٥٦﴾ وَلَأَجْرُ الْآخِرَةِ خَيْرٌ لِلَّذِينَ آمَنُوا وَكَانُوا يَتَّقُونَ ﴿٥٧﴾ وَجَاءَ إِخْوَةُ يُوسُفَ فَدَخَلُوا عَلَيْهِ فَعَرَفَهُمْ وَهُمْ لَهُ مُنْكِرُونَ ﴿٥٨﴾ وَلَمَّا جَهَّزَهُمْ بِجَهَازِهِمْ قَالَ ائْتُونِي بِأَخٍ لَكُمْ مِنْ أَبِيكُمْ ۚ أَلَا تَرَوْنَ أَنِّي أُوفِي الْكَيْلَ وَأَنَا خَيْرُ الْمُنْزِلِينَ ﴿٥٩﴾ فَإِنْ لَمْ تَأْتُونِي بِهِ فَلَا كَيْلَ لَكُمْ عِنْدِي وَلَا تَقْرَبُونِ ﴿٦٠﴾ قَالُوا سَنُرَاوِدُ عَنْهُ أَبَاهُ وَإِنَّا لَفَاعِلُونَ ﴿٦١﴾ وَقَالَ لِفِتْيَانِهِ اجْعَلُوا بِضَاعَتَهُمْ فِي رِحَالِهِمْ لَعَلَّهُمْ يَعْرِفُونَهَا إِذَا انْقَلَبُوا إِلَىٰ أَهْلِهِمْ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ ﴿٦٢﴾ فَلَمَّا رَجَعُوا إِلَىٰ أَبِيهِمْ قَالُوا يَا أَبَانَا مُنِعَ مِنَّا الْكَيْلُ فَأَرْسِلْ مَعَنَا أَخَانَا نَكْتَلْ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ ﴿٦٣﴾ «242»

من خود را از گناه تبرئه نمى‏كنم ؛ زيرا نفس طغيان گر به شدّت به بدى فرمان مى‏دهد مگر آن كه پروردگارم رحم كند ؛ زيرا پروردگارم بسيار آمرزنده و مهربان است .«53» پادشاه گفت : يوسف را نزد من آوريد تا او را براى كارهاى خود برگزينم . چون با يوسف سخن گفت به او اعلام كرد : تو امروز نزد ما داراى منزلت ومقامى و] در همه امور] امينى .«54» يوسف گفت : مرا سرپرست خزانه‏هاى اين سرزمين قرار ده ؛ زيرا من نگهبان دانايى هستم . «55» اين‏گونه يوسف را در [آن] سرزمين جايگاه ويژه داديم كه هر جاى آن بخواهد اقامت نمايد . رحمت خود را به هر كس كه بخواهيم مى‏رسانيم و پاداش نيكوكاران را تباه نمى‏كنيم .«56» و يقيناً پاداش آخرت براى كسانى كه ايمان آورده‏اند وهمواره پرهيزكارى مى‏كردند بهتر است .«57» و برادران يوسف [با روى آوردن خشكسالى به كنعان ، جهت تهيه آذوقه به مصر] آمدند وبر او وارد شدند . او آنان را شناخت وآنان او را نشناختند .«58» هنگامى كه زاد و توشه آنان را در اختيارشان قرار داد ، گفت : برادر پدرى خود را نزد من آوريد ، آيا نمى‏بينيد من پيمانه را كامل مى‏پردازم و بهتر از هر كس مهماندارى مى‏كنم ؟«59» بدون ترديد اگر او را نزد من نياوريد ، هيچ پيمانه‏اى پيش من نداريد و نزديك من نياييد .«60» گفتند : مى‏كوشيم رضايت پدرش را به آوردن او جلب كنيم ، و يقيناً اين كار را انجام خواهيم داد .«61» و [يوسف] به گماشتگانش گفت : اموالشان را [كه در برابر دريافت آذوقه پرداختند] در بارهايشان بگذاريد ، اميد است وقتى به خاندان خود برگشتند آن را بشناسند ، تا دوباره برگردند .«62» هنگامى كه به سوى پدرشان بازگشتند ، گفتند : اى پدر ! پيمانه از ما منع شد ، رفع اين منع به اين است كه برادرمان را با ما روانه كنى تا پيمانه بگيريم ، يقيناً ما او را حفظ خواهيم كرد .«63» «242»

[مشعشع]

قَالَ هَلْ آمَنُكُمْ عَلَيْهِ إِلَّا كَمَا أَمِنْتُكُمْ عَلَىٰ أَخِيهِ مِنْ قَبْلُ ۖ فَاللَّهُ خَيْرٌ حَافِظًا ۖ وَهُوَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ ﴿٦٤﴾ وَلَمَّا فَتَحُوا مَتَاعَهُمْ وَجَدُوا بِضَاعَتَهُمْ رُدَّتْ إِلَيْهِمْ ۖ قَالُوا يَا أَبَانَا مَا نَبْغِي ۖ هَٰذِهِ بِضَاعَتُنَا رُدَّتْ إِلَيْنَا ۖ وَنَمِيرُ أَهْلَنَا وَنَحْفَظُ أَخَانَا وَنَزْدَادُ كَيْلَ بَعِيرٍ ۖ ذَٰلِكَ كَيْلٌ يَسِيرٌ ﴿٦٥﴾ قَالَ لَنْ أُرْسِلَهُ مَعَكُمْ حَتَّىٰ تُؤْتُونِ مَوْثِقًا مِنَ اللَّهِ لَتَأْتُنَّنِي بِهِ إِلَّا أَنْ يُحَاطَ بِكُمْ ۖ فَلَمَّا آتَوْهُ مَوْثِقَهُمْ قَالَ اللَّهُ عَلَىٰ مَا نَقُولُ وَكِيلٌ ﴿٦٦﴾ وَقَالَ يَا بَنِيَّ لَا تَدْخُلُوا مِنْ بَابٍ وَاحِدٍ وَادْخُلُوا مِنْ أَبْوَابٍ مُتَفَرِّقَةٍ ۖ وَمَا أُغْنِي عَنْكُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ شَيْءٍ ۖ إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ ۖ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ ۖ وَعَلَيْهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُتَوَكِّلُونَ ﴿٦٧﴾ وَلَمَّا دَخَلُوا مِنْ حَيْثُ أَمَرَهُمْ أَبُوهُمْ مَا كَانَ يُغْنِي عَنْهُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ شَيْءٍ إِلَّا حَاجَةً فِي نَفْسِ يَعْقُوبَ قَضَاهَا ۚ وَإِنَّهُ لَذُو عِلْمٍ لِمَا عَلَّمْنَاهُ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ ﴿٦٨﴾ وَلَمَّا دَخَلُوا عَلَىٰ يُوسُفَ آوَىٰ إِلَيْهِ أَخَاهُ ۖ قَالَ إِنِّي أَنَا أَخُوكَ فَلَا تَبْتَئِسْ بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ ﴿٦٩﴾ «243»

گفت : آيا همان گونه كه شما را پيش از اين نسبت به برادرش امين پنداشتم ، درباره او هم امين پندارم ؟ [من به مراقبت و نگهبانى شما اميد ندارم] يقيناً خدا بهترين نگهبان است و او مهربان‏ترين مهربانان است .«64» چون كالايشان را گشودند ، ديدند اموالشان را به آنان بازگردانده‏اند ، گفتند : اى پدر ! [بهتر از اين] چه مى‏خواهيم ؟ اين اموال ماست كه به ما بازگردانده و ما [دوباره با همين اموال] براى خانواده خود آذوقه مى‏آوريم و برادرمان را حفظ مى‏كنيم ، و بار شترى اضافه مى‏كنيم و آن [بار شتر از نظر عزيز كه مردى كريم است] بارى ناچيز است .«65» گفت : برادرتان را همراه شما [به مصر] نمى‏فرستم تا اينكه پيمان محكمى از خدا به من بسپاريد كه او را حتماً به من بازگردانيد ، مگر اينكه [به سبب بسته شدن همه راه‏ها به روى شما] نتوانيد . چون پيمان استوارشان را به پدر سپردند ، گفت : خدا بر آنچه مى‏گوييم وكيل است .«66» و گفت : اى پسرانم ! [در اين سفر] از يك در وارد نشويد بلكه از درهاى متعدد وارد شويد ، و البته من [با اين تدبير] نمى‏توانم هيچ حادثه‏اى را كه از سوى خدا براى شما رقم خورده از شما برطرف كنم ، حكم فقط ويژه خداست ، [تنها] بر او توكل كرده‏ام ، و [همه] توكل‏كنندگان بايد به خدا توكل كنند .«67» هنگامى كه فرزندان يعقوب از آنجايى كه پدرشان دستور داده بود وارد شدند ، تدبير يعقوب نمى‏توانست هيچ حادثه‏اى را كه از سوى خدا رقم خورده بود ، از آنان برطرف كند جز خواسته‏اى كه در دل يعقوب بود [كه فرزندانش به سلامت و دور از چشم زخم وارد شوند] كه خدا آن را به انجام رساند ، يعقوب به سبب آنكه تعليمش داده بوديم از دانشى [ويژه] برخوردار بود ولى بيشتر مردم [كه فقط چشمى ظاهربين دارند ، اين حقايق را] نمى‏دانند .«68» و هنگامى كه بر يوسف وارد شدند ، برادر [مادرى] ش را كنار خود جاى داد ، گفت : بى‏ترديد من برادر تو هستم ، بنابراين بر آنچه آنان همواره انجام مى‏دادند [و من براى تو فاش كردم] اندوهگين مباش.«69» «243»

[مشعشع]

فَلَمَّا جَهَّزَهُمْ بِجَهَازِهِمْ جَعَلَ السِّقَايَةَ فِي رَحْلِ أَخِيهِ ثُمَّ أَذَّنَ مُؤَذِّنٌ أَيَّتُهَا الْعِيرُ إِنَّكُمْ لَسَارِقُونَ ﴿٧٠﴾ قَالُوا وَأَقْبَلُوا عَلَيْهِمْ مَاذَا تَفْقِدُونَ ﴿٧١﴾ قَالُوا نَفْقِدُ صُوَاعَ الْمَلِكِ وَلِمَنْ جَاءَ بِهِ حِمْلُ بَعِيرٍ وَأَنَا بِهِ زَعِيمٌ ﴿٧٢﴾ قَالُوا تَاللَّهِ لَقَدْ عَلِمْتُمْ مَا جِئْنَا لِنُفْسِدَ فِي الْأَرْضِ وَمَا كُنَّا سَارِقِينَ ﴿٧٣﴾ قَالُوا فَمَا جَزَاؤُهُ إِنْ كُنْتُمْ كَاذِبِينَ ﴿٧٤﴾ قَالُوا جَزَاؤُهُ مَنْ وُجِدَ فِي رَحْلِهِ فَهُوَ جَزَاؤُهُ ۚ كَذَٰلِكَ نَجْزِي الظَّالِمِينَ ﴿٧٥﴾ فَبَدَأَ بِأَوْعِيَتِهِمْ قَبْلَ وِعَاءِ أَخِيهِ ثُمَّ اسْتَخْرَجَهَا مِنْ وِعَاءِ أَخِيهِ ۚ كَذَٰلِكَ كِدْنَا لِيُوسُفَ ۖ مَا كَانَ لِيَأْخُذَ أَخَاهُ فِي دِينِ الْمَلِكِ إِلَّا أَنْ يَشَاءَ اللَّهُ ۚ نَرْفَعُ دَرَجَاتٍ مَنْ نَشَاءُ ۗ وَفَوْقَ كُلِّ ذِي عِلْمٍ عَلِيمٌ ﴿٧٦﴾ قَالُوا إِنْ يَسْرِقْ فَقَدْ سَرَقَ أَخٌ لَهُ مِنْ قَبْلُ ۚ فَأَسَرَّهَا يُوسُفُ فِي نَفْسِهِ وَلَمْ يُبْدِهَا لَهُمْ ۚ قَالَ أَنْتُمْ شَرٌّ مَكَانًا ۖ وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا تَصِفُونَ ﴿٧٧﴾ قَالُوا يَا أَيُّهَا الْعَزِيزُ إِنَّ لَهُ أَبًا شَيْخًا كَبِيرًا فَخُذْ أَحَدَنَا مَكَانَهُ ۖ إِنَّا نَرَاكَ مِنَ الْمُحْسِنِينَ ﴿٧٨﴾ «244»

چون بارشان را آماده كرد ، آبخورى [پادشاه] را در بار برادرش گذاشت . سپس ندا دهنده‏اى بانگ زد: اى كاروان ! يقيناً شما دزد هستيد ! «70» كاروانيان روى به گماشتگان كردند و گفتند : چه چيزى گم كرده‏ايد ؟ «71» گفتند : آبخورى شاه را گم كرده‏ايم و هر كس آن را بياورد ، يك بار شتر مژدگانى اوست و من ضامن آن هستم .«72» گفتند : به خدا سوگند شما به خوبى دانستيد كه ما نيامده‏ايم در اين سرزمين فساد كنيم ، و هيچ‏گاه دزد نبوده‏ايم .«73» گماشتگان گفتند : اگر شما دروغگو باشيد [و سارق در ميان شما يافت شود] كيفرش چيست ؟«74» گفتند : كسى كه آبخورى در بار و بنه‏اش پيدا شود ، كيفرش خود اوست [كه به غلامى گرفته شود] . ما ستمكاران را [در كنعان] به همين صورت كيفر مى‏دهيم .«75» نهايتاً [يوسف] پيش از [بررسى] بارِ برادرش ، شروع به [بررسى] بارهاى [ديگر] برادران كرد ، آن گاه آبخورى پادشاه را از بار برادرش بيرون آورد . ما اين‏گونه براى يوسف چاره‏انديشى نموديم ؛ زيرا او نمى‏توانست بر پايه قوانين پادشاه [مصر] برادرش را بازداشت كند مگر اينكه خدا بخواهد [بازداشت برادرش از راهى ديگر عملى شود] . هر كه را بخواهيم [به] درجاتى بالا مى‏بريم و برتر از هر صاحب دانشى ، دانشمندى است .«76» برادران گفتند : اگر اين شخص دزدى مى‏كند [خلاف انتظار نيست] ؛ زيرا پيش‏تر برادرى داشت كه او هم دزدى كرد . يوسف [به مقتضاى كرامت و جوانمردى] اين تهمت را در دل خود پنهان داشت و نسبت به آن سخنى نگفت و اين راز را فاش نساخت . در پاسخ آنان گفت : منزلت شما بدتر [و دامنتان آلوده‏تر از اين] است [كه ظاهرتان نشان مى‏دهد] و خدا به آنچه بيان مى‏كنيد ، داناتر است .«77» گفتند : اى عزيز ! او را پدرى سالخورده و بزرگوار است ، پس يكى از ما را به جاى او بازداشت كن، بى‏ترديد ما تو را از نيكوكاران مى‏بينيم.«78» «244»

[مشعشع]

قَالَ مَعَاذَ اللَّهِ أَنْ نَأْخُذَ إِلَّا مَنْ وَجَدْنَا مَتَاعَنَا عِنْدَهُ إِنَّا إِذًا لَظَالِمُونَ ﴿٧٩﴾ فَلَمَّا اسْتَيْأَسُوا مِنْهُ خَلَصُوا نَجِيًّا ۖ قَالَ كَبِيرُهُمْ أَلَمْ تَعْلَمُوا أَنَّ أَبَاكُمْ قَدْ أَخَذَ عَلَيْكُمْ مَوْثِقًا مِنَ اللَّهِ وَمِنْ قَبْلُ مَا فَرَّطْتُمْ فِي يُوسُفَ ۖ فَلَنْ أَبْرَحَ الْأَرْضَ حَتَّىٰ يَأْذَنَ لِي أَبِي أَوْ يَحْكُمَ اللَّهُ لِي ۖ وَهُوَ خَيْرُ الْحَاكِمِينَ ﴿٨٠﴾ ارْجِعُوا إِلَىٰ أَبِيكُمْ فَقُولُوا يَا أَبَانَا إِنَّ ابْنَكَ سَرَقَ وَمَا شَهِدْنَا إِلَّا بِمَا عَلِمْنَا وَمَا كُنَّا لِلْغَيْبِ حَافِظِينَ ﴿٨١﴾ وَاسْأَلِ الْقَرْيَةَ الَّتِي كُنَّا فِيهَا وَالْعِيرَ الَّتِي أَقْبَلْنَا فِيهَا ۖ وَإِنَّا لَصَادِقُونَ ﴿٨٢﴾ قَالَ بَلْ سَوَّلَتْ لَكُمْ أَنْفُسُكُمْ أَمْرًا ۖ فَصَبْرٌ جَمِيلٌ ۖ عَسَى اللَّهُ أَنْ يَأْتِيَنِي بِهِمْ جَمِيعًا ۚ إِنَّهُ هُوَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ ﴿٨٣﴾ وَتَوَلَّىٰ عَنْهُمْ وَقَالَ يَا أَسَفَىٰ عَلَىٰ يُوسُفَ وَابْيَضَّتْ عَيْنَاهُ مِنَ الْحُزْنِ فَهُوَ كَظِيمٌ ﴿٨٤﴾ قَالُوا تَاللَّهِ تَفْتَأُ تَذْكُرُ يُوسُفَ حَتَّىٰ تَكُونَ حَرَضًا أَوْ تَكُونَ مِنَ الْهَالِكِينَ ﴿٨٥﴾ قَالَ إِنَّمَا أَشْكُو بَثِّي وَحُزْنِي إِلَى اللَّهِ وَأَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ ﴿٨٦﴾ «245»

گفت : پناه بر خدا از اينكه بازداشت كنيم مگر كسى كه متاع خود را نزد وى يافته‏ايم ، كه اگر غير او را بازداشت كنيم در اين صورت ستمكار خواهيم بود .«79» چون از عزيز مأيوس شدند ، در كنارى [با يكديگر] به گفتگوى پنهان پرداختند . بزرگشان گفت : آيا ندانستيد كه پدرتان از شما پيمان استوار خدايى گرفت و پيش‏تر هم درباره يوسف كوتاهى كرديد ، بنابراين من هرگز از اين سرزمين بيرون نمى‏آيم تا پدرم به من اجازه دهد ، يا خدا درباره من حكم كند ؛ و او بهترين حكم‏كنندگان است .«80» شما به سوى پدرتان بازگرديد ، و به او بگوييد : اى پدر ! بدون شك پسرت دزدى كرد ، و ما جز به آنچه دانستيم گواهى نداديم و نگهبان نهان هم [كه در آن چه اتفاقى افتاده] نبوديم .«81» حقيقت را از شهرى كه در آن بوديم [و در و ديوارش گواه است] و از كاروانى كه با آن آمديم بپرس ؛ و يقيناً ما راستگوييم .«82» [برادران پس از بازگشت به كنعان ، ماجرا را براى پدر بيان كردند ، يعقوب] گفت : [نه چنين است كه مى‏گوييد] بلكه نفوس شما كارى [زشت] را در نظرتان آراست [تا انجامش بر شما آسان شود] من بدون جزع و بيتابى شكيبايى مى‏ورزم ، اميد است خدا همه آنان را پيش من آرد ؛ زيرا او بى‏ترديد دانا و حكيم است .«83» و از آنان كناره گرفت و گفت : دريغا بر يوسف ! و در حالى كه از غصّه لبريز بود دو چشمش از اندوه سپيد شد .«84» گفتند : به خدا آن قدر از يوسف ياد مى‏كنى تا سخت ناتوان شوى يا جانت را از دست بدهى .«85» گفت : شكايت اندوه شديد و غصه‏ام را فقط به خدا مى‏برم و از سوى خدا حقايقى را مى‏دانم كه شما نمى‏دانيد .«86» «245»

[مشعشع]

يَا بَنِيَّ اذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا مِنْ يُوسُفَ وَأَخِيهِ وَلَا تَيْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ ۖ إِنَّهُ لَا يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ ﴿٨٧﴾ فَلَمَّا دَخَلُوا عَلَيْهِ قَالُوا يَا أَيُّهَا الْعَزِيزُ مَسَّنَا وَأَهْلَنَا الضُّرُّ وَجِئْنَا بِبِضَاعَةٍ مُزْجَاةٍ فَأَوْفِ لَنَا الْكَيْلَ وَتَصَدَّقْ عَلَيْنَا ۖ إِنَّ اللَّهَ يَجْزِي الْمُتَصَدِّقِينَ ﴿٨٨﴾ قَالَ هَلْ عَلِمْتُمْ مَا فَعَلْتُمْ بِيُوسُفَ وَأَخِيهِ إِذْ أَنْتُمْ جَاهِلُونَ ﴿٨٩﴾ قَالُوا أَإِنَّكَ لَأَنْتَ يُوسُفُ ۖ قَالَ أَنَا يُوسُفُ وَهَٰذَا أَخِي ۖ قَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَيْنَا ۖ إِنَّهُ مَنْ يَتَّقِ وَيَصْبِرْ فَإِنَّ اللَّهَ لَا يُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ ﴿٩٠﴾ قَالُوا تَاللَّهِ لَقَدْ آثَرَكَ اللَّهُ عَلَيْنَا وَإِنْ كُنَّا لَخَاطِئِينَ ﴿٩١﴾ قَالَ لَا تَثْرِيبَ عَلَيْكُمُ الْيَوْمَ ۖ يَغْفِرُ اللَّهُ لَكُمْ ۖ وَهُوَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ ﴿٩٢﴾ اذْهَبُوا بِقَمِيصِي هَٰذَا فَأَلْقُوهُ عَلَىٰ وَجْهِ أَبِي يَأْتِ بَصِيرًا وَأْتُونِي بِأَهْلِكُمْ أَجْمَعِينَ ﴿٩٣﴾ وَلَمَّا فَصَلَتِ الْعِيرُ قَالَ أَبُوهُمْ إِنِّي لَأَجِدُ رِيحَ يُوسُفَ ۖ لَوْلَا أَنْ تُفَنِّدُونِ ﴿٩٤﴾ قَالُوا تَاللَّهِ إِنَّكَ لَفِي ضَلَالِكَ الْقَدِيمِ ﴿٩٥﴾ «246»

اى پسرانم ! برويد آن گاه از يوسف و برادرش جستجو كنيد و از رحمت خدا مأيوس نباشيد ؛ زيرا جز مردم كافر از رحمت خدا مأيوس نمى‏شوند . «87» چون بر يوسف وارد شدند ، گفتند : عزيزا ! از سختى [قحطى و خشكسالى] به ما و خانواده ما آسيب رسيده و [براى دريافت آذوقه] مال ناچيزى آورده‏ايم ، پس پيمانه ما را كامل بده و بر ما صدقه بخش ؛ زيرا خدا صدقه‏دهندگان را پاداش مى‏دهد .«88» گفت : آيا زمانى كه نادان بوديد ، دانستيد با يوسف و برادرش چه كرديد ؟ «89» گفتند : شگفتا ! آيا تو خود يوسفى ؟ ! گفت : من يوسفم و اين برادر من است ، همانا خدا بر ما منت نهاده است ؛ بى‏ترديد هر كس پرهيزكارى كند و شكيبايى ورزد ، [پاداش شايسته مى‏يابد] ؛ زيرا خدا پاداش نيكوكاران را تباه نمى‏كند .«90» گفتند : به خدا سوگند يقيناً خدا تو را بر ما برترى بخشيد و به راستى ما خطاكار بوديم .«91» گفت : امروز هيچ ملامت و سرزنشى بر شما نيست ، خدا شما را مى‏آمرزد و او مهربان‏ترين مهربانان است .«92» اين پيراهنم را ببريد ، و روى صورت پدرم بيندازيد ، كه بينا مى‏شود و همه خاندانتان را نزد من آوريد .«93» و زمانى كه كاروان [از مصر] رهسپار [كنعان] شد ، پدرشان گفت : بى‏ترديد ، بوى يوسف را مى‏يابم اگر مرا سبك عقل ندانيد .«94» گفتند : به خدا سوگند تو در همان خطا و گمراهى ديرينت هستى .«95» «246»