ماه رمضان و تدبر در آیات نورانی قرآن( هر روز یک آیه)

[گل مريم]

عن ابى عبد الله (عليه السلام): عليكم بالقرآن فما وجدتم آيه نجابها من كان قبلكم فاعملوا به و ما وجدتموه مما هلك من كان قبلكم فاجتنبوه.

امام صادق (عليه السلام) فرمود: بر شما باد ملازمت قرآن كريم، بنگريد هر آيه‏ اى كه به سبب آن پيشينيان شما نجات يافتند بدان عمل كنيد، و از هر آيه ‏اى كه ديديد به خاطر آن مردم پيش از شما هلاك شدند اجتناب نمائيد.

سلام شهروندان قرآنی شهر نور

امیدوارم عبادت های شما عزیزان در ماه مبارک رجب و شعبان مورد قبول حق قرار گرفته باشد.
روزهای اخر ماه شعبان است و بوی خوش ماه رمضان به مشام میرسد.
همانطور که میدانید خواندن قرآن و آن هم تنها یک آیه با تدبر و تفکر و عمل کردن به دستورات و راهنمایی های روح افزای آیه علاوه بر پاداش اخروی پاداش دنیوی را هم برای عامل به آن آیه در پی دارد.
پس بیایید با تفکر بیشتر در آیات نورانی قرآن ماه رمضان پرباری در پیش داشته باشیم.

[امیر هانی]

آثار ربا:

گرفتن پول اضافى، بدون انجام كارى مفید و یا مشاركت در تولید، نوعى ظلم و اجحاف است كه موجب پیدایش دشمنى و قساوت مى‏شود. ربا دهنده به جهت بدهى‏هاى تصاعدى، گاهى ورشكست و مجبور به قبول انواع ذلّت‏ها و اسارت‏ها مى‏شود. [767] ربا، تعادل جامعه را بهم زده و موجب تقسیم جامعه به دو قطب مستكبر و مستضعف مى‏شود. [768]

با توجّه به این آثار تخریبى، نه تنها در شریعت اسلام، بلكه در تمام ادیان آسمانى ربا تحریم شده است. امّا برخى به بهانه‏هایى مى‏خواهند ربا را توجیه كنند و به دنبال راه فرار هستند. كلاه شرعى ساختن، همانند حیله یهود براى گرفتن ماهى در روز شنبه كه در آیات قبل ماجراى آن بیان شد، نوعى بازى بیش نیست و قرآن از این گونه بازى‏ها انتقاد كرده است.

ربا، آثار تخریبى خود را دارد هرچند كه جوامع انسانى آن را در سیستم اقتصادى خود پذیرفته باشند. علّت پیشرفت جوامع غربى، توجّه به علم و صنعت است، نه اینكه رباخوارى موجب ترقّى آنها شده باشد.

---

753) روم، 39.
754) آل عمران، 130 .
755) نساء، 161 .
756) تورات، سِفر خروج، فصل 23 جمله 25 و سِفر لاویان، فصل 25.
757) تفسیر المیزان، ذیل آیه.
758) وسائل، ج‏12، ص‏429 .
759) كافى، ج‏5، ص‏147 .
760) كنز العمّال، ج‏4، ص‏104 .
761) وسائل، ج‏12، ص‏430 .
762) تفسیر درالمنثور، ج‏2، ص‏102.
763) وسائل، ج‏12، ص‏423 .
764) وسائل، ج‏12، ص‏424 و بحار، ج‏103، ص‏119 .
765) الحیاة، ج‏4، ص‏334 .
766) نهج‏البلاغه، قصار 447.
767) تفسیر مراغى، ذیل آیه.
768) تفسیر المیزان.

[امیر هانی]

پیام ها:

1- رباخواران، از تعادل روحى و روانى برخوردار نیستند و جامعه را نیز از تعادل اقتصادى خارج مى‏سازند. «كما یقوم الذى یتخبّطه الشیطان»
2- تشبیه بیع حلال به رباى حرام، نشانه‏ى عدم تعادل فكرى آنان است. «یتخبّطه الشیطان... بانّهم قالوا انّما البیع مثل الربا»
3- شیطان، قدرت تصرف بر درون انسان را دارد. «یتخبّطه الشیطان من المَس»
4- توجیه گناه، راه را براى انجام گناه باز مى‏كند. «انّماالبیع مثل الربا»
5 - تا قبل از ابلاغ تكیف، مسئولیّتى نیست. «فمن جائه موعظة من ربّه»
6- احكام الهى، در جهت پند وتربیت مردم است. «جائه موعظة من ربّه»
7- قانون امروز، شامل گذشته افراد نمى‏شود. «فله ما سَلف»
8 - از گناه ناآگاهان اغماض مى‏شود، ولى از آگاهانِ مغرض و مُصرّ هرگز. «ومَن عاد فاولئك اصحاب النّار»

درس هایی از قرآن

[امیر هانی]

دوستان و شهروندان خوب شهر
چرا در تاپیک های قرآنی شرکت نمیکنید.
آیا هر روز در جزء تلاون قران یک ایه با تفسیر می خونید؟ خیلی خوبه . همون یک آیه با تفسیر را بذارین در این تاپیک تا همه استفاده کنند.
خیلی هم سخت نیست. درس هایی از قرآن آقای قرائتی خیلی خلاصه و مفید نکته ها و پیام های هر آیه رو دسته بندی کردند.
منتظریم

[گل مريم]

فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللّهِ لِنتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لاَنفَضُّواْ مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِي الأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللّهِ إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ

• سوره : آل عمران آیه : 159
  

رحمت خدا تو را با خلق، مهربان و خوش خوى گردانيد، و اگر تند خو و سخت دل بودى مردم از پيرامون تو متفرق مى‏شدند، پس چون امت به نادانى در باره تو بد كنند از آنان درگذر و از خدا بر آنها طلب آمرزش كن و براى دلجويى آنان در كار جنگ مشورت نما ليكن آنچه را كه خود تصميم گرفتى با توكل به خدا انجام ده كه خدا آنان را كه بر او اعتماد كنند دوست دارد و يارى مى‏ كند


" فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ ..."

كلمه:" فظ" به معناى جفا كار بى رحم است و غليظ بودن قلب كنايه است از نداشتن رقت و رأفت، و كلمه:" انفضاض" كه مصدر فعل" انفضوا" است متفرق شدن است.

در اين آيه شريفه التفاتى به كار رفته، چون در آيات قبل خطاب متوجه عموم مسلمين بود، و در اين آيه متوجه شخص رسول خدا (ص) شده، و خطاب در اصل معنا در حقيقت باز به عموم مسلمين است و مى‏ خواهد بفرمايد: رسول ما به رحمتى از ناحيه ما نسبت به شما مهربان شده است، و به همين جهت به او امر كرديم كه از شما عفو كند و برايتان استغفار نمايد و با شما در امور مشورت كند، و وقتى تصميمى گرفت بر ما توكل كند.
پس با اينكه اصل معنا اين بود، بايد ديد چرا خطاب را به شخص رسول خدا (ص) بر گردانيد؟ و چه نكته‏ اى باعث آن شد؟

نكته ‏اش همان مطلبى است كه در اول آيات مربوط به جنگ خاطر نشان كرده و گفتيم: اين آيات آميخته با لحنى از عتاب و سرزنش است، به دليل اينكه مى‏ بينيم خداى تعالى هر جا كه مناسبت داشته از مردم به خاطر نافرمانيهايشان اعراض كرده است

و يكى از آن موارد همين آيه مورد بحث است كه متعرض يكى از حالات آنان است، آن حالتى كه نوعى ارتباط با اعتراضشان بر رسول خدا (ص) دارد، و آن عبارت است از اندوهى كه از كشته شدن دوستانشان داشتند، چون چه بسا كه همين اندوه وادارشان كرد كه در عمل رسول خدا خرده گيرى نموده، كشته شدن آنان را به آن جناب نسبت دهند، و بگويند:
تو باعث شدى كه ما اين چنين مستاصل و بيچاره شويم، و بخاطر همين نسبت ناروا، خداى تعالى از سخن گفتن با آنان اعراض نموده و روى سخن به رسول خدا (ص) كرده، فرموده:" فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ".

و اين سخن به خاطر اينكه حرف" فا" در اول آن آمده فرع و نتيجه گيرى از كلامى ديگر است كه البته صريحا در آيات نيامده، ولى سياق بر آن دلالت دارد و تقدير كلام چنين است:" و اذا كان حالهم ما تريه من الشباهة بالذين كفروا، و التحسر على قتلاهم، فبرحمة منا لنت لهم، و الا لانفضوا من حولك" «1».


_______________
(1) وقتى حالشان چنين است كه مى‏ بينى، سخنانى نظير سخنان كفار دارند، و بر كشتگان خود تحسر و اندوه مى‏ خورند، پس به رحمتى از ما نسبت به آنان مهربانى مى‏ كنى، چون اگر چنين نكنى از پيرامونت متفرق مى ‏شوند. (و خدا داناتر است).

[گل مريم]

" فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ"

اين جمله براى اين آمده كه سيره رسول خدا (ص) را امضا كرده باشد، چون آن جناب قبلا هم همين طور رفتار مى‏ كرده و جفاى مردم را با نرم‏خويى و عفو و مغفرت مقابله مى‏ كرده و در امور با آنان مشورت مى‏ كرده است، به شهادت اينكه اندكى قبل از وقوع جنگ با آنان مشورت كرد، و اين امضا اشاره ‏اى است به اين كه رسول خدا (ص) بدانچه مامور شده عمل مى‏ كند و خداى سبحان از عمل او راضى است.

در اين جمله خداى تعالى رسول گرامى خود (ص) را مامور كرد تا از آنان عفو كند تا در نتيجه بر اعمال ايشان اثر معصيت مترتب نشود و اينكه از خدا بر ايشان طلب مغفرت كند با اينكه مغفرت بالآخره كار خود خداى تعالى است‏

[دستور الهى به پيامبر (ص) مبنى بر گذشت از مردم و مشورت با آنها شامل احكام الهى نمى ‏شود]

و عبارت" اسْتَغْفِرْ لَهُمْ" هر چند مطلق است، و اختصاصى به مورد بحث آيه ندارد، و ليكن موارد حدود شرعى و امثال آن را شامل نمى‏ شود، (و چنان مطلق نيست كه حتى اگر فردى مرتكب قتل شد او را هم ببخشايد و يا اگر زنا كرد تنها برايش طلب مغفرت كند و ديگر حد شرعى را بر او جارى نسازد) چون اگر اطلاق تا اين مقدار شمول داشته باشد باعث لغو شدن تشريع مى‏ گردد،

علاوه بر اينكه جمله: " وَ شاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ" كه به يك لحن عطف بر مساله عفو و مغفرت شده، خود شاهد بر اين است كه اين دو امر: يعنى" عفو" و" مغفرت" در چارچوب ولايت و تدبير امور عامه بوده، چون اينگونه امور است كه مشورت بر مى‏ دارد، و اما احكام الهى خير، پس عفو و مغفرت هم در همان امور ادارى جامعه است.

[گل مريم]

" فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ"

و چون خداى تعالى تو را به خاطر اينكه به او توكل كرده ‏اى دوست مى ‏دارد در نتيجه ولى و ياور تو خواهد بود، و درمانده‏ ات نخواهد گذاشت و به همين جهت كه اثر توكل به خدا يارى و عدم خذلان است،


تفسیر المیزان

[مشعشع]

وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ النِّسَاءِ إِلَّا مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ


نكته ‏ها:
كلمه‏ى «مُحصَنات» از نظر لغوى، یعنى آنچه در حِصن و حریم باشد و از دسترسى دیگران منع شود. ریشه این كلمه در قرآن، در مورد سه گروه استعمال شده است:
1- زنان عفیف وپاكدامن. چنانكه خداوند درباره حضرت مریم مى‏فرماید: «التى احصنت فرجها»(30)
2- زنان شوهردار. زیرا شوهر نقش حفاظت از عفت زن را به عهده دارد. مراد از «المحصنات من النساء» در آیه مورد بحث، همین معنى است.
3- زنان آزاده كه اسیر جنگى نبوده و كنیز نیستند. زیرا اسارت سبب پاره شدن پرده‏هاى عفّت و حیاى زن مى‏گردد و بى‏عفّتى در میان كنیزان شایع بوده است. مراد از «المحصنات المؤمنات» در آیه بعد، این معناست.
كلمه‏ى «مُسفِحین» از «سفاح» به معناى زنا مى‏باشد.
اسارت براى زنان كافر، به منزله‏ى طلاق آنان از شوهران است. مثل ایمان آوردن زن، كه اگر شوهرش به كفر ادامه دهد، ایمان آوردن او را از شوهر جدا مى‏كند.
ازدواج با زن شوهردار، از نظر اسلام حرام است، از هر مذهب وملت كه باشد. ولى چون اسارت به منزله‏ى طلاق است، زن اسیر، پس از اسارت به مدّت یكبار قاعده شدن، و اگر باردار است تا وضع حمل باید عده نگهدارد و در مدّت عده هیچ گونه ارتباط زناشویى با او جایز نیست. این طرح زناشویى بعنوان همسر یا كنیز، از طرح بازگرداندن به كفّار یا رها كردن و بى‏سرپرست گذاشتن، بهتر است.
كلمه‏ى «مُتعة» همچون كلمه‏ى حج، صلوة، ربا و غنیمت، داراى معناى شرعى است، نه لغوى. بنابراین به قول علامه در تفسیر المیزان شكّى در آن نیست كه مراد از جمله‏ى «استمتعتم» مُتعه است.
پرداخت اجر، «آتوهنّ اجورهنّ» در مُتعه مربوط به استمتاع است، «فما استمتعتم» در حالى كه اگر مراد آیه نكاح دائم باشد، باخواندن عقد مهریه لازم است، خواه استمتاع بشود یا نشود، لكن قبل از آمیزش اگر طلاق صورت گرفت، نصف مهریه پرداخت مى‏شود.
جمله‏ى «فمااستمتعتم به منهنّ فاتوهنّ اُجورهنّ» به فرموده اهل‏بیت‏علیهم السلام(31) واكثر تفاسیر اهل‏سنّت، مربوط به ازدواج موقّت است كه خلیفه دوّم آن را حرام كرد، با آنكه كسى حقّ تحریم حكم خدا را ندارد. واگر حرام نمى‏شد به گفته روایات،(32) كسى مرتكب زنا نمى‏شد مگر افراد شقىّ. ازدواج موقّت یك طرح صحیح است و دنیا بخاطر نداشتن آن، زنا را آزاد كرده است. ازدواج موقّت یك ضرورت اجتماع است و در روایات اهل‏سنّت مى‏خوانیم، جواز مُتعه به خاطر دورى از همسر و بروز جنگ‏ها بوده كه الآن نیز همان شرایط موجود است. مُتعه طرحى براى حل این مشكل اجتماعى و جلوگیرى از فساد است وتا قیامت هم جنبه شرعى دارد.
دستاویز بعضى این است كه در قرآن موضوع عدّه و ارث و حفظ فروج، نسبت به ازدواج مطرح است و متعه ازدواج نیست. ولى پاسخ ما این است:
اوّلاً نام ازدواج به متعه هم گفته مى‏شود، و ثانیاً در متعه هم عدّه لازم است وفقط قانون ارث زن از مرد یا بالعكس، در متعه استثنا شده است.
چند پرسش:
1- آیا ازدواج موقّت نقابى بر چهره‏ى فحشا نیست؟
پاسخ: خیر، زیرا:
الف: در ازدواج موقّت زن فقط در اختیار یك نفر است.
ب: حداقل چهل و پنج روز باید عدّه نگاه دارد.
ج: مولود مُتعه همچون مولود همسر دائمى است.
2- آیا مردان هوسباز از این قانون سوء استفاده نمى‏كنند؟
پاسخ: ممكن است از هر قانون مفید و ضرورى، افرادى سوء استفاده كنند. مگر از انگور شراب نمى‏سازند؟ مگر زمانى كه بعضى از سفر حج سوء استفاده كردند، باید منكر سفر حج شد؟
3- تكلیف فرزندان مُتعه چیست؟
پاسخ: در حقوق و ارث و امثال آن، هیچ فرقى با فرزندان همسر دائم ندارند.
پیام‏ها:
1- براى ازدواج، نباید سراغ زنان شوهردار رفت. «والمحصنات»
2- زنان اسیر در جنگ با كفّار، نباید بى‏سرپرست بمانند، یا به كفّار برگردانده شوند، بلكه به عنوان همسر یا كنیز، با مسلمانان رابطه‏ى شرعى داشته باشند. «الا ما ملكت ایمانكم»
3- حرام بودن ازدواج با محارم و زنان شوهر دار و جمع میان دوخواهر، از احكام ثابت، قطعى و تغیرناپذیر الهى است. «حرمت... كتاب اللَّه علیكم»
4- صرف بودجه در مسیر بى‏عفّتى و فحشا، حرام است. «تبتغوا باموالكم... غیر مسافحین»
5 - ازدواج موقّت، شرعى است و مهریه زن باید پرداخت شود. «فما استمتعتم... آتوهن أجورهن»
6- در مهریه، رضایت طرفین شرط است. «فیما تراضیتم به»
7- بعد از پایان مدّت در ازدواج موقّت، مى‏توان مدّت یا مهریه را با رضایت طرفین تمدید و اضافه كرد. «لاجناح علیكم فیما تراضیتم به من بعد الفریضة»
8 - ازدواج موقّت و احكام و قوانین ازدواج، برخاسته از علم و حكمت خداوند است. «علیماً حكیماً»
9- علم وحكمت دو شرط لازم براى قانون‏گذار است. «كتاب اللّه... علیماً حكیماً»
جزء « 5 »

[مشعشع]

يُرِيدُ اللَّهُ لِيُبَيِّنَ لَكُمْ وَيَهْدِيَكُمْ سُنَنَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ


پیام‏ها:
1- سنّت خداوند، هدایت، بیان و ابلاغ است. «لیبین لكم و یهدیكم»
2- از سنّت‏هاى خوب گذشتگان باید تبعیّت و تقلید كرد. «سنن‏الّذین من قبلكم»
3- احكام و مقرّرات اسلام درباره‏ى ازدواج، همانند احكام سایر ادیان آسمانى گذشته است. «سنن‏الّذین من قبلكم»
4- خداوند، لطف خویش را به انسان برمى‏گرداند. «یتوب علیكم»
5 - موارد مجاز یا ممنوع ازدواج، براساس علم وحكمت ومصلحت است. «واللّه علیم حكیم»

[مشعشع]

وَاللَّهُ يُرِيدُ أَنْ يَتُوبَ عَلَيْكُمْ وَيُرِيدُ الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الشَّهَوَاتِ أَنْ تَمِيلُوا مَيْلًا عَظِيمًا ﴿٢٧﴾


نكته ‏ها:
آزادى‏هاى جنسى در دید اوّل، نوعى لذّت و كامجویى است، لیكن با توجّه به عوارض فردى و اجتماعى آنها، بزرگ‏ترین سقوط و انحراف است. بى‏بند وبارى، جسم را ذوب، فكر را مشغول، اموال را تباه و اطمینان را سلب مى‏كند. میل به تشكیل خانواده را از بین مى‏برد، فرزندان نامشروع به جامعه تحویل مى‏دهد، امراض مقاربتى و روانى به ارمغان مى‏آورد و در یك كلمه، آزادى جنسى، بزرگ‏ترین اسارت‏ها را به دنبال دارد.
پیام‏ها:
1- محدودیّت‏ها و قیودى كه در ازدواج مطرح است، رمز لطف خدا به انسان و جامعه‏ى بشرى است. «واللّه یریدان یتوب علیكم»
2- در مسیر شهوترانان گام ننهید و از آنان تقلید نكنید، كه دشمن شمایند. «یرید الّذین یتّبعون الشهوات...»
3- هوسبازان بى‏بند و بار، به چیزى جز غرق شدن شما در شهوات، قانع نمى‏شوند و مى‏خواهند شما رفیق راهشان باشید. «ان تمیلوا میلاً عظیماً»
4- اخلاق جنسى در اسلام، معتدل و دور از افراط و تفریط است، ولى هوسبازان راه افراطى را براى شما مى‏خواهند. «میلاً عظیماً»
5 - در انتخاب راه دقّت كنیم. در آیه دوبار كلمه «یُرید» به كار رفته است؛ یك اراده از خداى علیم حكیم و یك اراده از هوسبازان بدخواه. به سراغ كدام اراده‏ها مى‏رویم. «واللّه یرید... یرید الّذین یتّبعون الشهوات»

[مشعشع]

يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُخَفِّفَ عَنْكُمْ ۚ وَخُلِقَ الْإِنْسَانُ ضَعِيفًا ﴿٢٨﴾

نكته‏ ها:
در این سه آیه‏ى اخیر، گوشه‏اى از الطاف خداوند در امر ازدواج پى در پى نقل شده است. خداوند احكام را براى شما بیان مى‏كند، «لیبیّن لكم» راه نشان مى‏دهد، «یهدیكم» لطف خود را به شما برمى‏گرداند، «یتوب علیكم» و بر شما آسان مى‏گیرد، «یخفّف عنكم» و این همه به خاطر آن است كه انسان در برابر طوفان غرایز، ناتوان، و قدرت صبر و خوددارى او اندك است.
پیام‏ها:
1- اسلام، دین آسانى است و بن‏بست ندارد. «یریداللّه ان یخفّف عنكم»
2- تكالیف دینى، براساس توان وطاقت انسان است. «یریداللّه ان یخفّف عنكم»
3- مشكل‏تراشى در ازدواج، خلاف خواست خداست. «یرید اللَّه ان یخفّف»
4- پیروى و پایبندى شما در احكام ازدواج، زمینه‏ى سبكبارى و دورماندن جامعه از آفات و مشقات است. «یرید اللَّه ان یخفف عنكم»
5 - انسان در برابر غریزه‏ى جنسى ضعیف است. «خلق الانسان ضعیفاً»
6- میان تكوین و آفرینش انسان، و تشریع و احكام الهى هماهنگى است. «یخفّف... ضعیفاً»