معارفی از سوره های قرآن (جزء بیست و شش)

[دژدان]

مـــعــارف قــــرآن
جــلــد 6
نــویـــسـنــده: جــمــعــے از نــویــســنــدگـان
فــــصــــل دوم
مــعــارفــے از جزء 26

معارفی از سوره های احقاف, محمد(ص), فتح, حجرات, ق, ذاریات

[دژدان]

---

دو نمونه از آداب حضور در پیشگاه پیامبر&بلند سخن گفتن

---

نكته قابل دقت اينكه اين دستور اخلاقى، اختصاص به زمان حيات ظاهرى پيامبر نداشته و اكنون نيز در حرم رسول خدا لازم به رعايت است. همچنين رعايت اين حكم در محضر امامان معصوم عليهم السلام نيز لازم است و در حَرَم آنان هم نبايد بلند سخن گفت و حتى زيارتنامه‌ها را نيز بايد در نهايت ادب و آهستگى خواند. قرآن چند چيز را عامل حبط عمل معرفى مى‌كند؛ از جمله آنها بلند صحبت كردن و داد و فرياد زدن در محضر پيامبر اكرم است. حبط عمل، هدر رفتن و نابود شدن ثواب و اثر آن است، زيرا بلند نمودن صدا سبب آزار رسول خدا و ترك ادب در محضر او است و كسى كه وى را بيازارد، مورد لعن و عذاب خدا قرار گرفته است.
«انَّ الَّذينَ يُؤْذُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِى الدُّنْيا وَالْاخِرَةِ وَ اعَدَّ لَهُمْ عَذابَاً مُهيناً»
آنان كه خدا و پيامبرش را مى‌آزارند در دنيا و آخرت لعنشان كرده و برايشان عذاب تحقير كننده‌اى آماده ساخته است.

ادامه:تمجيد از رعايت كنندگان‌

1398/05/10
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

---

تمجيد از رعايت كنندگان‌

---

به دنبال نهى از بلند كردن صدا در محضر پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله، در آيه بعد به بيان حال كسانى مى‌پردازد كه، ادب برخورد با پيامبر را رعايت مى‌كنند و با او در نهايت ادب سخن مى‌گويند.
در اين آيه مى‌فرمايد:
«آنان كه نزد رسول خدا صلى الله عليه و آله صداى خود را پايين مى‌آورند، كسانى‌اند كه خدا دلهايشان را به تقوا آزموده است؛ براى آنها آمرزش و پاداش عظيمى است.»

با مقايسه اين دو با هم تمجيد خداوند از گروه دوم بيشتر مشخص مى‌شود. در آيه دوم بى‌ادبان را تهديد به حبط عمل كرده و در آيه سوم به مراعات كنندگان، مژده مغفرت و پاداش بزرگ مى‌دهد. موضوع آن آيه بلند كردن آهنگ گفتار به قصد بى احترامى بود و موضوع اين آيه پايين آوردن و شكستن آهنگ كلام به قصد احترام است. آن آيه جنبه خطاب دارد كه در اين موارد نوعى سرزنش و تحقير است و در اين آيه تعبيرات حالت «غيابى» دارد كه همراه با تجليل و تكريم است.

ادامه:دیدار با رهبر

1398/05/12
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

---

دیدار با رهبر

---

رفت و آمد به خانه مردم و ديدار و ملاقات با آنان به ويژه با شخصى چون پيامبر اسلام، بايد در اوقات معين انجام گيرد.
قرآن افرادى را كه بدون تعيين وقت قبلى در اطراف خانه پيامبر اجتماع مى‌كردند و مى‌گفتند:
«يا مُحَمَّدٌ اخْرُجْ الَيْنا»
اى محمد بيرون بيا سرزنش مى‌كند و آنان را بى‌شعور مى‌داند كه از روى نافهمى چنين مى‌كنند و به آنان تذكر مى‌دهد كه بايد صبر كنند تا پيامبر در وقت مناسب خودش نزد آنان بيايد و يا اگر خواست آنان را به حضور بپذيرد.

---

منّت از آن كيست؟

---

«يَمُنُّونَ عَلَيْكَ انْ اسْلَمُوا قُلْ لا تَمُنُّوا عَلَىَّ اسْلامَكُمْ بَلِ اللَّهُ يَمُنُّ عَلَيْكُمْ انْ هَديكُمْ لِلْايْمانِ انْ كُنْتُمْ صادِقينَ»
آنها بر تو منّت مى‌نهند كه اسلام آورده‌اند؛ بگو: اسلام آوردن خود را بر من منّت نگذاريد، بلكه خداوند بر شما منّت دارد كه شما را به سوى ايمان هدايت كرده است، اگر (در ادعاى ايمان) راستگو هستيد.

ادامه:المنة

1398/05/13
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

---

المنة

---

«المنة» در لغت به معناى نعمت سنگين است و وقتى گفته مى‌شود «مَنَّ فُلانٌ عَلى‌ فُلانٍ» (فلان شخص بر ديگرى منت نهاد) دو گونه ممكن است توجيه شود، يا منظور منّت فعلى است و آن بخشيدن نعمتى گرانقدر است و يا منّت زبانى است كه خدمتى را كه به ديگرى كرده يادآورى كند و او را به خضوع و كُرنش وادارد و اين نوع دوم قبيح است مگر در موردى كه شخص كفران كند.

---

منّت گذارى‌

---

برخى گفته‌اند كه اين آيه در پاسخ به سخنان و افكار گروهى از تازه مسلمانان نازل شده است كه اسلام آوردن خود را به رخ پيامبر صلى الله عليه و آله مى‌كشيدند و مى‌گفتند: ما با تو از دَر مسالمت درآمديم و بدون خونريزى تسليم شديم در حالى كه برخى قبايل ديگر با تو به جنگ برخاستند. برخى نيز معتقدند كه اين آيه در پاسخ به عمل منّت‌گذارى يكى از مسلمانان در جنگ احزاب بود كه در كندن خندق كوتاهى نموده و وقتى از سوى پيامبر توبيخ شد در جواب، اسلام آوردن خود را به رخ حضرت كشيد. در اين آيه شريفه، خداوندِ متعال مؤمنان را از عملِ زشتِ منّت‌گذارى، آن هم بر خدا و پيامبر صلى الله عليه و آله نهى نموده و به اين حقيقت اشاره دارد كه تنها خدا بر انسانها منّت دارد و ديگران هيچ منّتى بر خدا يا رسول او ندارند. زيرا زمانى منّت‌گذارى شخصى بر ديگرى صحيح است كه اوّلًا نعمتى به او اهدا كند و ثانياً خود از اين اهدا هيچ‌گونه سودى نبرد.

ادامه دارد...

1398/05/14
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

---

منّت گذارى‌

---

همانگونه كه نعمتهاى الهى بر بندگان همه از اين قبيل است و خداوند غنى و بى‌نياز بوده و از بخشش اين همه نعمت به بندگان سودى عايدش نمى‌شود. با اين بيان وجه عدم صحت منّت‌گذارى بندگان خدا و رسولش (ص) نيز مشخص گرديد:
زيرا اول اينكه آنها هيچ نعمتى از ناحيه خودشان ندارند بلكه همه امكاناتى را كه در دست دارند از آن خداست،
دوم اينكه با ايمان آوردن يا انجام اعمال صالح همه نفع آن به جيب خودشان مى‌رود؛
پس جاى هيچ‌گونه منّت‌گذارى باقى نمى‌ماند. اشتباه كسانى نيز كه آيه در صدد مذمت آنهاست همين بوده كه گمان مى‌كردند اسلام آوردن آنها سودى براى خدا و يا رسول او دارد در حالى كه پيامبر گرامى اسلام، تنها موظف به ابلاغ رسالت خويش بوده و آن را به بهترين وجه انجام داده و زيادى يا كمى همراهان او برايش تفاوتى نداشته و متضمن سود شخصى نبوده است.
اما اگر اين مسلمانان واقع بينانه مى‌نگريستند مى‌ديدند كه منّت از آن خداست كه آنان را هدايت نموده و به اسلام رهنمون ساخته و توفيق انجام اعمال صالح داده است.

ادامه دارد...

1398/05/15
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

---

منّت گذاری

---

قرآن پيرامون بعثت پيامبر مى‌فرمايد:
«لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَىَ الْمُؤْمِنينَ اذْ بَعَثَ فيهِمْ رَسُولًا مِنْ انْفُسِهِمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ وَ يُزَكّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ انْ كانُوا مِنْ قَبْلُ لَفى‌ ضَلالٍ مُبينٍ»
خداوند بر مؤمنان منّت نهاد [نعمت بزرگى بخشيد] چون در ميان آنها، پيامبرى از خودشان برانگيخت؛ كه آيات او را بر آنها بخواند، و آنها را پاك كند و كتاب و حكمت بياموزد؛ هر چند پيش از آن، در گمراهى آشكارى بودند

منّت‌گذارى به خاطر هدايت به ايمان‌ يكى از نكات ظريف اين آيه اين است كه خداوند در پاسخ آنان كه اسلام آورد نشان‌ را منّتى بر رسول گرامى اسلام مى‌دانستند، لحن سخن را تغيير داده و اوّلًا موضوع را از نعمت «اسلام» به نعمت «ايمان» تبديل نموده، زيرا نعمت ايمان علاوه بر داشتن آثار ظاهرى كه بر نعمت اسلام نظير حفظ جان و مال مترتب است، از مرتبه بالاترى كه تضمين كننده سعادت دنيا و آخرت است برخوردار مى‌باشد و به طور مسلّم چنين نعمتى، سزاوار منّت‌گذارى است، ثانياً همانند آنان پاسخ نداده و نفرموده رسول ما بر شما منّت دارد بلكه فرموده است: خداوند بر شما منّت دارد و اين، آنان را توجه مى‌دهد كه نعمت دهنده اصلى، خداوند متعال است، هر چند در رسيدن اين نعمت شخصى همچون رسول اللّه صلى الله عليه و آله واسطه فيض باشد.

ادامه دارد...

1398/05/16
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

---

منّت گذاری

---

بندگان مؤمن، هميشه منّت خدا را بر خود احساس مى‌كنند و توفيق ايمان، تقوا و اخلاص و عمل صالح خود را از جانب خدا دانسته و خود را ممنون ذات حق مى‌دانند و مصيبتها و گرفتارى‌ها را هم از جانب خدا و مطابق مصلحت ذات حق مى‌دانند و بدان صابر و شاكرند؛ نكته‌اى كه توجه به آن لازم است اينكه بايد مواظب بود سخن انسان بوى منّت بر خداوند هم ندهد. داستان ذيل در اين باره آموزنده است:
نقل شده كه حضرت ايوب عليه‌السلام وقتى به بلا و مصيبت گرفتار شد، صبر نيكو پيشه كرد و هميشه شاكر بود. هر چه بلا سنگين‌تر مى‌شد ايوب نيز شكر بيشترى مى‌نمود.
ابليس ملعون كه از صبر و تحمّل و شكرگزارى ايوب به تنگ آمده بود، به نزد شاگردان و دوستان قديمى ايوب رفت و آنان را وسوسه نمود كه خوب است به نزد ايوب برويد و از او سبب گرفتاريش را بپرسيد. آنان به نزد پيامبر خدا آمدند و گفتند: گمان ما اين است كه اين مصيبت بى‌نظير به خاطر عمل بدى است كه پنهان كرده‌اى! 

ادامه دارد...

1398/05/17
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

---

منّت گذاری&صبر ایوب

---

اين جسارت و شماتت آن هم از طرف كسانى كه اصحاب و ياران او بوده‌اند، بر ايوب سنگين آمد و به درگاه خدا عرض كرد كه خدايا تو خود مى‌دانى كه من چنين و چنان كردم.
آيا سپاسگزار، تسبيح گو، شاكر و ... نبودم؟
(و خلاصه) آيا در حدّ توان به وظايف بندگى قيام نكردم؟
اين كلمات حضرت ايوب بوى منّت مى‌داد اگر چه آن بزرگوار چنين قصدى نداشت و فقط مى‌خواست شكايت به پيشگاه خدا برده باشد ولى خداوند تعالى براى تنبيه وى فرمود:
«أَتَمُنُّ عَلَى اللَّهِ بِما لِلَّهِ الْمَنُّ فيهِ عَلَيْكَ؟»
آيا بر خدا منّت مى‌گذارى به چيزى كه خودش منّت خدا بر توست؟

چه كسى به تو توفيق، قدرت و توان اين اعمال را داد؟
حضرت ايوب خاك بر دهان ريخت و خاضعانه و معترفانه عرض كرد:
«خدايا منّت از آن توست و تو را سزد كه مرا عتاب كنى!»
و بدين سان ياد داد كه حتى در مقام شكواى با خداوند هم نبايد طورى سخن گفت كه بوى منّت دهد.

ادامه:دوست نزديك‌تر از من به من است!

1398/05/20
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

---

دوست نزديك‌تر از من به من است!

---

«وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْانْسانَ وَ نَعْلَمُ ما تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَ نَحْنُ اقْرَبُ الَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَريدِ.»
ما آدمى را آفريديم و از وسوسه‌هاى نفس او آگاه و از رگ قلبش به او نزديكتريم.

قرآن رابطه خدا با انسان را رابطه «قيّومى» و «احاطه‌اى» مى‌داند. در اين آيه نوع ديگرى از رابطه را بيان مى‌كند و آن، رابطه «قُربى و معيّتى» است؛
بدين معنا كه خداوند پيوسته با همه موجودات همراه است و در هيچ زمان و مكانى از آنها جدا نيست.

«وَ هُوَ مَعَكُمْ ايْنما كُنْتُمْ»
و او با شماست هر جا كه باشيد.

البته مقصود از نزديك بودن و معيّت، مانند نزديكى دو جسم با يكديگر نيست كه از مقوله هم‌فضايى، هم زمانى و مثل آن باشد.
حضرت على عليه السلام مى‌فرمايد:
«مَعَ كُلِّ شَىْ‌ءٍ لا بِمُقارَنَةٍ وَ غَيْرَ كُلِّ شَىْ‌ءٍ لا بِمُزايَلَةٍ»
او با همه چيز است بدون پيوستگى و غير از همه چيز است بدون گسيختگى.

ادامه:تشبيه و تمثيل‌

1398/05/21
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

---

تشبیه و تمثیل

---

نزديكى خدا به انسان از شدّت وابستگى ما به او سرچشمه مى‌گيرد. اين وابستگىِ‌ شديد و رابطه تنگاتنگ در قالب وابستگيهايى نظير:
دريا و قطره‌هايش،
گل و برگهايش،
جسم و سايه‌اش،
دريا و امواجش،
گل و عطرافشانى‌اش بيان شده،
ولى هيچ يك از آنها نمى‌تواند به درستى بيانگر نوع ارتباط خدا با جهان و انسان باشد و خود قرآن كه نزديك بودن خدا به انسان را نزديكى از شاهرگ و شريان قلب به انسان نزديكتر مى‌خواند براى تقريب ذهن است و گرنه قرب خدا از آن بالاتر و برتر است.

ادامه دارد...

1398/05/22
https://t.me/shahrenuraniquran