از اوج آسمان

[صبور]

از اوج آسمان

على اكبرمظاهرى

تقديم به :
اين اثر را به روح بلند امام خمينى تقديم مى كنم كه ((از اوج آسمان )) ما را نظاره مىكند تا ميراثش را چگونه پاس داريم ...
جوانان ، كه تشنگان حقيقت اند
و
معلّمان و مربّيان ، كه پاسداران امانت اند
و
عالِمان و مبلّغان ،كه بيانگر معارف شريعت اند
و
همه آنان كه جوياى سعادت اند...

اشاره
منابع عمده ما، در باب احاديث قدسى ، دوكتاب بوده است :
1. ((الْجَواهِرُ السَّنيَّةُ فِي الاَْحاديثِ الْقُدْسيَّة )).
الشيخ الحُر العاملى (صاحب الوسائل ) /
مؤ سسة الا علمى للمطبوعات / بيروت لبنان .
2. ((كَلِمَةُ اللّهِ)).
السيّد حسن الشّيرازى / دارالصّادق / بيروت لبنان .

[صبور]

از نكوهيده ترين اوصاف آدميان ، ((قولِ بى عمل ))است . گفتار بى كردار، بيانگر نوعى ((نفاق )) در اعماق جان است . اين شيوه مزوّرانه ، آثارى مخرّب در روان آدمى برجاى مى نهد، زيرا رفتارى اين گونه ، پيش وبيش از آن كه ((ديگرفريبى ))باشد، ((خودْفريبى )) است و خودفريبى ، نفاق باخويشتن است .
روان انسان ، لطيف و حسّاس است و زمينه تاءثيرپذيرى آن ، بسيار مساعد است . وقتى ضمير آدمى مى فهمد كه صاحب ضمير، دارد بر سر خود كلاه مى گذارد، احساس شرمندگى و حقارت مى كند و دچار افسردگى و پژمردگى مى شود.
در روايات اسلامى آمده است :
((مَنْ كانَ ظاهِرُهُ اءَرْجَح مِنْ باطِنِه فَهُوَ مُنافِقٌ:
كسى كه ظاهرش پسنديده تر از باطنش باشد، منافق است ))!

پارسايان روى در مخلوق

پشت بر قبله مى كنند نماز!

البته اين بدان معنا نيست كه آدميان ، پليديهاى پنهانشان را آشكار سازند، بلكه به اين مفهوم است كه درون خويشتن را تطهير كنند و همان سان كه ظاهر خود را زيبا و پسنديده جلوه مى دهند، جان خويش را نيز با اوصاف ستوده بيارايند.

[صبور]

بشارتها و هشدارها

خداى سبحان به آدميان مى فرمايد:

يَابْن َآدَمَ!

1. إِنَّ الشَّيْطانَ لَكُمْ عَدُوٌمُبينٌ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوّا.

2. فَاعْمَلُوا لِلْيَوُمِ الَّذي تُحْشَرُونَ فيهِ إِلَى اللّهِ تَعالى فَوْجافَوْجا.

3. وَ تَقِفُونَ بَيْنَ يَدَىٍِّ اللّهِ صَفّا صَفّا.

4. وَ تَقْرَؤُونَ الْكِتابَ حَرْفا حَرْفا.

6. ثُمَ يُساقُ الْمُتَّقُونَ إِلَى الْجِنانِ وَفْدا وَفْدا.

7. وَ المُجْرِمُونَ إِلى جَهَنَّمَ وِرْدا وِرْدا.

8. كَفا كُمْ مِنَ اللّهِ وَعْدا وَ وَعيدا.

9. فَاءَنَا اللّهُ فَاعْرِفُوني .

10. وَ اءَنَا الْمُنْعِمُ فَاشْكُرُوني .

11. وَ اءَنَا الغَفّارُ فَاسْتَغْفِرُوني .

12. وَ اءَنَا الْمَقْصُودُ فَاقْصُدُوني .

13. وَ اءَنَا العالِمُ بِالسَّرائِرِ فَاحْذَرُوني .⁽²⁸⁾

[صبور]

اى فرزندان آدم !

1. آگاه باشيد كه شيطان ، دشمنِ آشكار [و پنهان ] شماست ؛ پس ، با او دشمنى ورزيد.

2. و عمل و كوشش كنيد براى روزى كه در آن ، گروه گروه به سوى خداوند برانگيخته مى شويد.

3. و در پيشگاه خداوند، صف در صف مى ايستيد.

4. و كتاب [و نامه اعمالتان ] را حرف به حرف مى خوانيد.

5. و درباره آنچه عمل كرده ايد، از نهان و آشكار، بازپرسى مى شويد.

6. سپس ، پارسايان و متقيان [با فرحناكى و سرافرازى ] گروه گروه روانه بهشت مى شوند.

7. و مجرمان و تبهكاران [با ذلّت و سرافكندگى ] كشان كشان به سوى جهنّم رانده مى گردند.

8. و وعده و بشارتها و وعيد و هشدارهاى خداوند [براى هشيارى و اصلاح شمايان ] كافى است .

9. و منم ((اللّه )) [و پروردگار شمايان ] پس ، مرا بشناسيد.

10. و من نعمت دهنده ام ؛ پس ، شكرگزارم باشيد.

11. و من بخشايشگرم ؛ پس ، از من طلب عفو و بخشايش كنيد.

13. و من آگاه و داناى به پنهانها و نهانهايم ؛ پس ، از من بپرهيزيد و پارسايى ورزيد.

[صبور]

از عناصر بسيار مؤ ثّر در اعتدال روح و اصلاح اخلاق آدميان ، دو عنصر ((خوف )) و((رجاء)) است ؛ بيم و اميد، خشيت و رحمت .
در تعاليم آسمانى و معارف اديان الهى ، اين دو عنصر اساسى ، در كنار يكديگر و پهلوبه پهلوى همند. خوف و خشيت از قهر و غضب و كيفر خداوند، انسان را از دست يازيدن به گناهان بازمى دارد و از فروغلتيدن مردمان در باتلاق تباهيها و آلودگيها پيشگيرى مى كند و نيز، اميد به رحمت و مهر پروردگار، شوق به اعمال نيكو و روى آوردن به پاكيها و نيكيها را در آدمى برمى انگيزد و قلب را سرشار ازعشق و محبّت مى كند و مانع چيرگى ياءس و سرخوردگى بر جانها مى گردد.

يارب ! ز گناه زشت خود منفعلم

وز قول بد و فعل بد خود خجل

فيضى به دلم ز عالَم قدس رسان

تا محو شود خيال باطل ز دلم

از ابزارهاى كارآمد پيامبران و اولياى الهى براى اصلاح مردم و جوامع بشرى ، يكى((بشارت )) به رحمت و نعمتها و پاداشهاى خداوند است ، و ديگرى ((هشدار)) درباره كيفرو عذاب و عقاب او.
بيم و اميد، به سان دو شاه بال نيرومندند براى پرواز آدميان به سوى قلّه كمال و وصول به رضوان خداوند متعال .

اگر جادّه اى بايدت مستقيم

ره پارسايان اميد است و بى

طبيعت شود مرد را بخردى

به اميد نيكى و بيم بدى

[صبور]

دين تو، هستى تو

خداوند به آدمى مى فرمايد:

يَابْن َآدَمَ!

1. دينُكَ، لَحْمُكَ وَ دَمُكَ؛ فَإِنْ صَلُحَ دينُكَ، صَلُحَ لَحْمُكَ وَ دَمُكَ وَإِنْ فَسَدَدينُكَ، فَسَدَ لَحْمُكَ وَدَمُكَ.

2. فَلاتَكُنْ كَالْمِصْباحِ: يُضيى ءُ لِلنّاسِ وَ يُحْرِقُ نَفْسَهُ بِالنّار.

3. وَاءَخْرِجْ حُبَّ الدُّنْيا عَنْ قَلْبِكَ، فَإِنّي لا اءَجْمَعُ حُبّي وَ حُبَّ الدُّنْيا ف ي قَلْبٍ واحدٍاءَبَدا، كَما لايَجْتَمِعُ الْماءُ وَالنّارُ ف ي إِناءٍ واحِدٍ.

4. وَارْفَقْ بِنَفْسِكَ في جَمْعِ الرِّزْقِ، فَإِنَّ الرِّزْقَ مَقْسُومٌ.

5. وَالْحَريصَ مَحْرُومٌ.

6. وَالْبَخيلَ مَذْمُومٌ.

7. وَالنِّعْمَةَ لاتَدُومُ.

8. وَالاَْجَلَ مَعْلُومٌ.

9. وَخَيْرُ الْحِكْمَةِ خَشْيَةُ اللّهِ تَعالى .

10. وَخَيْرُ الْغِنَى الْقَناعَةُ.

11. وَخَيْرُ الزّادِ التَّقْوى .

12. وَشَرُّ صَلاحِكُمُ الْكِذْبُ.

13. وَشَرُّ نَصيحَتِكُمُ النَّميمَةُ.

14. وَما رَبُّكَ بِظَلاّمٍ لِلْعَبيدِ.⁽²⁹⁾

[صبور]

اى فرزندآدم !

1. دين تو، [همانند] گوشت و خون تو [و همه هستى تو] است ؛ پس اگر دينت صلاح يابد[و ديندارى ات استوار و سلامت گردد] گوشت و خونت [و روح و حياتت ] نيز صلاح مى يابند، و اگر دينت فاسد شود، گوشت و خونت [و تمامى هستى ات ] فاسد مى گردند.

2. پس ، مانند چراغ مباش كه بر مردمان نور مى افكند و خود را به آتش مى سوزاند[چونان
3. و محبت دنيا را از قلبت بيرون افكن ؛ زيرا من محبّت خودم و محبّت دنيا را هرگزدر يك قلب ، فراهم نمى آورم ؛ همان گونه كه آب و آتش در يك ظرف جمع نمى شوند.

4. و در جمع آورى روزى [و مال دنيا] با خويشتن مدارا كن [و خود را به رنج و مشقّت نيفكن ]زيرا رزقِ [مردمان ، ميانشان ] تقسيم شده است [و هركس به روزى اش مى رسد].
5. و انسان حريص و آزمند، محروم است .

6. و بخيل ، ملامت شده و ناپسند است .

7. و نعمتِ [اين جهان ،] ناپايدار است .

8. و اجل [و مدت عمر هر كس نزد خداوند] معلوم و معيّن است .

9. و بهترين حكمت ، خشيت خداوند متعال است .

10. و نيكوترين ثروت و بى نيازى ، قناعت است .

11. و پسنديده ترين [و كارسازترين ] توشه ، تقواست .

12. و بدترين مصلحت انديشيهاتان ، دروغ گفتن است .

13. و بدترين نصيحت گفتنهاتان ، سخن چينى است .

14. و پروردگارت ، ستمگر به بندگان نيست [بلكه برابر كردار آنان ، پاداش و ياكيفرشان مى دهد].

[صبور]

آفرينش آدمى ، بر اساس ((فطرت الهى )) است . از اين روى ، در بينش توحيدى ، ((انسان)) موجودى ((خدا محور)) و((ديانتمدار)) است و سعادت او تنها در اين محور و مدار،قابل تفسير و تاءمين است . زندگى فردى و اجتماعى و همه شؤ ون حيات طيّبه آدميان ، درپرتو ايمان عقلى و قلبى به خداوند و بر پايه ديانت ، معنا مى يابند؛ همچنان كه باختن اين ((بُن مايه )) گرانسنگ و دورى گزيدن از اين ((محورِ)) استوار، هلاكت و تباهىرا در پى دارد.

در اين شب سياهم ، گم گشته راه مقصود

از گوشه اى برون آى ، اى كوكب هداى

از هر طرف كه رفتم ، جز وحشتم نيفزود

زنهار از اين بيابان ، وين راه بى نهاى

خم ابروى كجت ، قبله محراب من است

تاب گيسوى تو خود، راز تب و تاب من است [...]

حاشَ لِلَّهْ كه جز اين ره ، رهِ ديگر پويم

عشق روى تو سرشته به گِل و آب من است (30)

[صبور]

سنجشى بخردانه

خداى رحمان به مردمان مى فرمايد:


يَابْن َآدَمَ!

1. اءَطيعُوني بِقَدْرِ حَوائِجِكُمْ إِلَيَّ.

2. وَاعْصُوني بِقَدْرِ صَبْرِكُمْ عَلَى النّارِ.

3. وَ تَزَوَّدُوا مِنَ الدُّنْيا بِقَدْرِ مَسْكَنِكُمْ فيها.

4. وَ تَزَوَّدُوا لِلاَّْخِرَةِ بِقَدْرِ مَسْكَنِكُمْ فيها.

5. وَ لاتَنْظُرُوا إِلى آجالِكُمُ الْمُتَاءَخِّرَةِ وَاءَرْزاقِكُمُالْحاضِرَة ِ وَذُنُوبِكُمُ الْمَسْتُورَةِ.

6. وَكُلُّ شىْءٍ هالِكٌ إِلاّ وَجْهي .

7. وَلَوْ خِفْتُمْ مِنَ النّارِ كَما خِفْتُمْ مِنَ الْفَقْرِ، لاََغْنَيْتُكُمْ مِنْ حَيْثُ لاتَحْتَسِبُونَ.

8. وَلَوْ رَغِبْتُمْ فِي الْجَنَّةِ كَما رَغِبْتُم فِي الدُّنْيا، لاََسْعَدْتُكُمْ فِي الدّارَيْنِ.

9. وَلاتُميتُوا قُلُوبَكُمْ بِحُبِّ الدُّنْيا، فَزَوالُها قَرِيبٌ.⁽³¹⁾

[صبور]

اى فرزندان آدم !

1. به قدر نيازهاتان به من ، مرا اطاعت كنيد.

2. و به اندازه صبر و تحمّلتان بر آتش دوزخ ، مرا معصيت كنيد.

4. و به اندازه بودنتان در جهان ديگر، براى آخرت توشه بيندوزيد.

5. و به مهلتهاى داده شده تان و روزيهاى آماده تان و گناهان پوشيده تان منگريد [ودستخوش غرور و غفلت نشويد، زيرا ناگهان اجل فرامى رسد و فرصت جبران را از كفتان مى ربايد].

6. و همه چيز و همه كس ، هلاك شونده و فناپذير است ، مگر وجه و وجود من .

7. و اگر آن گونه كه از ((فقر)) مى ترسيد، از ((آتشِ)) [دوزخ و كيفر من نيز] مى هراسيديد، شمايان را از راههايى [و به گونه هايى ] كه نمى پنداشتيد بى نياز مى كردم .

8. و اگر به همان سان كه به دنيا رغبت مى ورزيد، به بهشت نيز ميل و شوق مى داشتيد، در دو جهان ، سعادتمندتان مى كردم .

9. و دلهاتان را با دوستى دنيا و[دنيازدگى ] نميرانيد؛ زيرا فناى دنيا، نزديك است !

[صبور]

يافتن معيارهاى مطمئن براى ارزيابى پديده هاى هستى ، شرط خردمندى است . در ارزيابى پديده ها و اهميت دادن به آنها، بايد معيار و سنجشى خردمندانه داشت و بهاى هرچيز را به اندازه ارزشمندى اش پرداخت ؛ نه كمتر و نه بيشتر.
آدمى امّا، گاهى براى پاره اى از اشيا، بهايى بسيار بيش از ارزش حقيقى شان مى پردازد و سخت زيان مى بيند، و از سويى ، در اِزاى اشياى پربها، منزلتى قائل نمى شود و براى تحصيل آنها تلاشى در خور و شايسته به عمل نمى آورد.
زندگى ناپايدار اين جهان و حيات جاودانه جهان ديگر و نيز كيفر و پاداش خداوند، ازمقولاتى هستند كه ارزيابى و تفكّر و تاءمّلى جدّى را مى طلبند؛ بايد نگريست كه كدام عمل ، طاعت است و سعادت مى آفريند و كدامين كردار، معصيت است و شقاوت مى افزايد.
نگرشى فكورانه و عالمانه به مسير حيات آدميان و انديشيدن در باب سرنوشت انسان درجهان بى انتهاى آخرت ، رُعبى عظيم در دلهاى بيدار مى افكند و تعجّبى بهت آور بر جان عاقبت انديشان مى نشاند، و آن گاه اين رعب و تعجّب فزونى مى يابد كه فراوان مردمانى را مى نگريم كه تمامى همّت و فرصت و توان خويش را تنها مصروف اين جهان مى كنند و گويا از حيات جاودانه آخرت ، پاك بى خبرند! و نيز برخى را مى بينيم كه چنان از طاعت خداوند گريزانند امانند!
((عاقل آن است كه انديشه كند پايان را))!

((عاقبتْ بينان )) بُوَند اهل رشاد

در نگر، وَاللّهُ اَعْلَم بِالسَّداد