درس بیست و یک تکمیلی(آیات 58 تا 61 سوره بقره)

[هندیانی]

سلام قرآن دوستان عزیز
امیدوارم حالتون خوب باشه
امروز آیات 58 تا 61 رو بررسی می کنیم إن شاءالله



وَإِذْ قُلْنَا ادْخُلُوا هَـٰذِهِ الْقَرْ‌يَةَ فَكُلُوا مِنْهَا حَيْثُ شِئْتُمْ رَ‌غَدًا وَادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا وَقُولُوا حِطَّةٌ نَّغْفِرْ‌ لَكُمْ خَطَايَاكُمْ ۚ وَسَنَزِيدُ الْمُحْسِنِينَ ﴿٥٨﴾

نگرشى بر واژه ‏ها:

«ادخلوا»: وارد شويد.
«قريه»: دهكده، سرزمين، شهر؛ و در آيه شريفه، منظور بيت ‏المقدّس است.
«حطّه»: مصدر است بسان «ردّه» و «جدّه»؛ و به‏معناى «بار برزمين نهادن»، «فرودآمدن از بلندى» و «فروريختن گناهان و لغزشها» نيز آمده است.
«نغفر» از «غفران» به‏ معناى «پوشانيدن و آمرزيدن» گناهان گرفته شده است؛ و بدان جهت كه خدا گناه را زير پرده مهر و لطف و كرامت مى‏ پوشاند، اين واژه - به‏ معناى «مى‏ آمرزيم» - بكار رفته است.
به «كلاه» هم كه سر را مى‏ پوشاند، به همين تناسب «مغفر» گفته مى ‏شود.
«خطايا» جمع «خطيئه» به‏ معناى «گناه از روى اراده و اختيار» است. اين واژه با واژه‏ هاى «معصيت» و «زلّت» هم‏ معنا است.
«محسنين» از واژه «احسان» به‏ معناى «نيكى» گرفته شده است؛ و به نيكوكاران و شايسته‏ كرداران گفته مى ‏شود.(مجمع البیان)

فَبَدَّلَ الَّذِينَ ظَلَمُوا قَوْلًا غَيْرَ‌ الَّذِي قِيلَ لَهُمْ فَأَنزَلْنَا عَلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا رِ‌جْزًا مِّنَ السَّمَاءِ بِمَا كَانُوا يَفْسُقُونَ ﴿٥٩﴾

نگرشى بر واژه ‏ها:

«تبديل» به ‏معناى «تغيير و جايگزينى چيزى با چيز ديگر» است.
«رجز» به كسر «راء» به‏ معناى «عذاب نكبت‏ بار» و «پليدى»، و به ضم «راء» به‏ معناى «بت ‏پرستى» است.
«يفسقون» از فسق به‏ معناى «بيرون‏ رفتن از عقيده صحيح و فرمانبردارى خدا» برگرفته شده است.(مجمع البیان)

وَإِذِ اسْتَسْقَىٰ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ فَقُلْنَا اضْرِ‌ب بِّعَصَاكَ الْحَجَرَ‌ ۖ فَانفَجَرَ‌تْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَ‌ةَ عَيْنًا ۖ قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٍ مَّشْرَ‌بَهُمْ ۖ كُلُوا وَاشْرَ‌بُوا مِن رِّ‌زْقِ اللَّـهِ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْ‌ضِ مُفْسِدِينَ ﴿٦٠﴾

نگرشى بر واژه ‏ها:

«استسقاء» به‏ معناى «پى‏ جويى از آب و سيراب‏ شدن» است.
«انفجرت» از مادّه «فجر» به‏ معناى «شكافتن» گرفته شده است؛ و واژه «انبجاس» به ‏مفهوم «جوشيدن و بيرون‏ جستن تدريجى و اندك اندك آب»، اخصّ از «انفجار» است. با اين بيان، نخست «انبجاس» است و در مرحله بعد «انفجار».
«عين» از واژه‏ هايى است كه مفاهيم گوناگونى دارد؛ امّا در اينجا به‏ معناى «چشمه» است.
«لاتعثوا» از واژه «عثاء» به‏ معناى «شدّت تباهى و سركشى» گرفته شده و در اينجا بصورت نهى آمده است.(مجمع البیان)

[هندیانی]

وَإِذْ قُلْنَا ادْخُلُوا هَـٰذِهِ الْقَرْ‌يَةَ فَكُلُوا مِنْهَا حَيْثُ شِئْتُمْ رَ‌غَدًا وَادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا وَقُولُوا حِطَّةٌ نَّغْفِرْ‌ لَكُمْ خَطَايَاكُمْ ۚ وَسَنَزِيدُ الْمُحْسِنِينَ ﴿٥٨﴾

و: عاطفه
إذ: مفعول به برای فعل محذوف در تقدیر اذکر
قلنا: فعل ماضی و فاعل نا
ادخلوا: فعل امر مبنی بر حذف نون و فاعل: واو
هذه: هاء حرف تنبیه و ذه: اسم اشاره مبنی بر کسر در محل نصب مفعول به
قریه: بدل از ذه یا عطف بیان و منصوب ال: عهد حضوری
فاء: عاطفه
کلوا مثل ادخلوا
من: حرف جر
ها: ضمیر متصل در محل جر متعلق به کلوا
حیث : ظرف مکان مبنی بر ضم متعلق به کلوا
شئتم: فعل ماضی مبنی بر سکون و تاء فاعل و میم حرف جمع برای مذکر
رغدا: و صفت مفعول مطلق نائب از مصدر یعنی اکلا رغدا
واو: عاطفه
ادخلوا گفته شد
الباب: مفعول به منصوب و (ال) عهدحضوری
سجدا: حال و منصوب
و: عاطفه
قولوا مثل ادخلوا
حطة: خبر برای مبتدای محذوف تقدر مسألتنا
نغفر: مضارع مجزوم جواب طلب و فاعل ضمیر مستتر نحن
ل: حرف جر
کم: ضمیر در محل جر
لکم: جارو مجرور متعلِق به نغفر
خطایا: مفعول به و منصوب علامت نصب فتحه مقدر بر الف
کم: ضمیر در محل جر مضاف الیه
و: استیناف
س: حرف استقبال نزدیک
نزید: مضارع مرفوع فاعل ضمیر مستتر نحن
المحسنین: مفعول به منصوب و علامت نصب یاء

[هندیانی]

خب بریم سراغ نکاتی که در این آیه بکار رفته است.

واو عطف هست و نشون میده که این جمله با جمله ی قبل در ارتباطه و

ال القریه میتونه ال عهد حضوری باشه چون قبل آن اسم اشاره هذا اومده
یعنی قریه(بیت المقدس) اسمی که ال بر سرش اومده نزد متکلم( خدا) و مخاطب(بنی اسرایل) حاضر است.

نکته ی بعدی
حرف جر من هست وقتی حروف جر به اسم مکان یا زمان برسند به معنای فی ترجمه میشوند.
در این آیه ها به قریه برمیگرده و اسم مکان هست. پس من را میتوانیم فی معنا کنیم.

و فعل ماضی شئتما که بعد از کلمه ی حیث به معنی مضارع ترجمه میشود.

و کلمه رغدا هست که صفت برای مفعول مطلق نوعی هست و در اصطلاح نقش آن را مفعول مطلق میگیرند.
یعنی فکلوا ... اکلاً رغداً

ال در الباب نیز ال عهد حضوری هست چون بنی اسرائیل سؤال می کنند از کدام در وارد شهر شویم و گفته میشود همین در(در عبادتگاه بیت المقدس)

قولوا فعل امر هست و فعل مضارع (نغفر) بعد آن مجزومه یعنی جواب طلب هست و در ترجمه، قبل فعل مضارع تا استفاده می کنیم و همانطور که قبلا گفته شد این جمله شرطی بوده یعنی اگر بگویید ... می آمرزیم شما را.

حطة خبر برای مبتدای محذوفه . یعنی در تقدیر بوده مسألتنا حطة یعنی درخواست ماست بریز گناهان ما را ..

و نکته ی بعدی س از حروف استقباله که سر فعل مضارع میاد و زمان فعل مضارع رو به آینده ی نزدیک میبرد به معنای بزودی.

[هندیانی]

ترجمه ی آیه

و بیاد آور زمانی را که گفتیم داخل شوید این شهر را(بیت المقدس)
پس بخورید در آن شهر هرگونه که میخواهید (نوعی خوردنی) گوارا و داخل شوید این در را درحالی که سجده می کنید و بگویید(درخواست ماست) بریز گناهان ما را تا بیامرزیم برایتان لغزشهایتان را و بزودی اضافه می کنیم (پاداش)نیکوکاران را.

[هندیانی]

فَبَدَّلَ الَّذِينَ ظَلَمُوا قَوْلًا غَيْرَ‌ الَّذِي قِيلَ لَهُمْ فَأَنزَلْنَا عَلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا رِ‌جْزًا مِّنَ السَّمَاءِ بِمَا كَانُوا يَفْسُقُونَ ﴿٥٩﴾



در این آیه الذین اسم موصوله و ظلموا صله برای الذین و واو عاید آن. یعنی کسانی که ستم کردند آن کسان.
الذی اسم موصول و قیل لهم صله
دوباره الذین اسم موصول و ظلموا (دوم) صله و واو آن عاید

لطف کنید آیه 58 را شما ترکیب کنید و ترجمه.

[هندیانی]

وَإِذِ اسْتَسْقَىٰ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ فَقُلْنَا اضْرِ‌ب بِّعَصَاكَ الْحَجَرَ‌ ۖ فَانفَجَرَ‌تْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَ‌ةَ عَيْنًا ۖ قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٍ مَّشْرَ‌بَهُمْ ۖ كُلُوا وَاشْرَ‌بُوا مِن رِّ‌زْقِ اللَّـهِ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْ‌ضِ مُفْسِدِينَ ﴿٦٠﴾

نکته ای که در این آیه وجود داره نقش عیناً هست چون بعد عدد امده تمییز هست ولی در ترجمه از حیث و یا از جهت رو نمیآوریم.


نکته ی تفسیری

در اين آيه شريفه، معجزه بزرگى كه ذكر آن رفت،(جاری شدن دوازده چشمه از تخته سنگ) با واژه «انفجرت» بيان شده؛ امّا در آيه و سوره ديگرى از قرآن، با واژه «انبجست» آمده است:

«... و اَوْحَيْنا اِلى‏ مُوسى‏ اِذِاسْتَسْقاهُ قَوْمُهُ اَنِ اضْرِبْ بِعَصاكَ‏ الْحَجَرَ فَاَنْبَجَسَتْ مِنْهُ‏اثْنَتا عَشْرَةً عَيْنَاً ...»(سوره اعراف آیه 160)
... و به موسى وحى كرديم كه عصاى خود را بر سنگ بزند. [و چون زد،] دوازده چشمه آب از آن جارى شد...

برخى از دانشمندان برآنند كه اين دو واژه هيچ تفاوتى در مفهوم با هم ندارند. امّا عدّه ‏اى ديگر، آن دو را از جهت معنا اندكى با هم متفاوت مى‏ دانند (كه نمونه ‏اى از آن در قسمت نگرشى بر واژه‏ ها، ازنظر شما گذشت). و بنظر مى ‏رسد همين ديدگاه درست باشد؛ چرا كه «انبجاس» در مرتبه‏ اى كمتر از انفجار است.

اينك كه اين ديدگاه را پذيرفتيم، بايد بگوييم كه چرا اين حقيقت در داستان موسى (ع) با دو تعبير آمده است؟

در پاسخ به اين پرسش، سه نظر ارائه شده است:

1. قرآن در اين داستان، دو واقعيت را بيان مى‏ كند: نخست اينكه موسى (ع) عصا را بر سنگ زد و آب اندك اندك جستن آغاز كرد؛ و پس از اين مرحله، سنگ شكافته شد و انفجار پديد آمد.

2. آب در حالت عادّى كه قوم تا اين اندازه به آن نياز نداشتند، كمى مى‏ جوشيد، و اين جستن به «انبجاس» تعبير شده است؛ امّا هنگامى كه مردم نياز مبرمى به آن پيدا كردند، به حالت انفجار مى‏ جوشيد و بيرون مى‏ ريخت.

3. هنگامى كه آن سنگ را از جايى به جاى ديگر انتقال مى‏ دادند، در طول انتقال، اندك آبى از آن جستن مى‏ كرد؛ امّا هنگامى كه در نقطه مورد نظر قرار مى‏ گرفت، جوشيدن آن آغاز مى‏ شد.(مجمع البیان)

[هندیانی]

وَإِذِ اسْتَسْقَىٰ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ فَقُلْنَا اضْرِ‌ب بِّعَصَاكَ الْحَجَرَ‌ ۖ فَانفَجَرَ‌تْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَ‌ةَ عَيْنًا ۖ قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٍ مَّشْرَ‌بَهُمْ ۖ كُلُوا وَاشْرَ‌بُوا مِن رِّ‌زْقِ اللَّـهِ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْ‌ضِ مُفْسِدِينَ ﴿٦٠﴾

و (یباد آور) زمانی را که طلب آب کرد موسی برای قومش. پس گفتیم بزن با عصایت این سنگ را. پس جوشید از آن سنگ دوازده چشمه.
که به تحقیق دانست هر گروهی محل آبخوریش را.
بخورید و بیاشامید از روزی خدا و نافرمانی نکنید در روی زمین در حالی که فساد میکنید!

عصا: الف در عصا قلب از واو شده.
اثنتان مؤنث اثنان هست.
اناس جمع انس هست اسم جمع به معنی بشر
مشرب اسم مکان

ممنونم از شما و خسته نباشید

[لاله مرداب]

وَإِذْ قُلْنَا ادْخُلُوا هَـٰذِهِ الْقَرْ‌يَةَ فَكُلُوا مِنْهَا حَيْثُ شِئْتُمْ رَ‌غَدًا وَادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا وَقُولُوا حِطَّةٌ نَّغْفِرْ‌ لَكُمْ خَطَايَاكُمْ ۚ وَسَنَزِيدُ الْمُحْسِنِينَ ﴿٥٨﴾

و یاد کن آن هنگام که گفتیم داخل شوید این شهر را پس بخورید از آن هر چه خواستید به فراوانی (گوارا)و داخل شوید آن در را سجده کنان و بگویید بریز گناهان ما را تا بیامرزیم برایتان خطاهایتان را و بزودی میافزاییم ( پاداش) نیکوکاران را.

واو عاطفه/ظرف زمان و مفعول به فعل مقدر اذکر و در محل نصب/قلنا =فعل ماضی مبنی بر سکون و فاعل نا/ادخلوا=فعل امر مبنی بر سکون و فاعل واو/هذه اسم اشاره/ القریه= عطف بیان/ مفعول و منصوب/ف عطف/کلوا فعل امر مبنی بر سکون و و فاعلش/منها= جارو مجرور/حیث=ظرف/شئتم= فعل ماضی مبنی بر سکو و تم فاعلش/رغدا= صفت برای مفعول مطلق محذوف(اکلا)/ واو عاطفه/ادخلوا /الباب مفعول/ سجدا=مفعول حال/واو عطف/قولوا/حطه=خبر برای مبتدای محذوف/نغفر= مضارع مجزوم به جواب طلب فاعل ضمیر مستتر وجوبی نحن/لکم= جارو مجرور/خطایا=مفعول به/کم= مضاف الیه/واو استیناف/سنزید= فعل مضارع مرفوع و فاعلش نحن مستتر/المحسنین=مفعول

[لاله مرداب]

با سلام و آرزوی سلامتی برای شما

فبَدَّلَ الَّذِينَ ظَلَمُوا قَوْلًا غَيْرَ‌ الَّذِي قِيلَ لَهُمْ فَأَنزَلْنَا عَلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا رِ‌جْزًا مِّنَ السَّمَاءِ بِمَا كَانُوا يَفْسُقُونَ ﴿٥٩﴾

پس تبدیل کردند کسانی که ستم کردند به گفتاری غیر از انچه گفته شد برایشان پس نازل کردیم بر کسانی که ستم کردند عذابی از آسمان به سبب آنکه نافرمانی
می کردند.

ترکیب آیه: ف= حرف عطف/بدل=فعل ماض مبنی بر فتح و فاعل الذین موصول در محل رفع/ ظلموا صله آن و واو عایدش/قولا= مفعولبه/غیر بدل از قول/الذی= مضاف الیه در محل جر/قیل= صله الذی و فعل مجهول مبنی بر فتح و فاعلش هو مستتر/لهم جارو مجرور متعلق به قیل/ف سببیه/انزلنا فعل ماضی مبنی بر سکون و نا فاعل/علی الذین جارو مجرور متعلق به انزلنا/ظلموا=فعل ماضی مبنی بر ضم و فاعلش واو در ضمن صله برای الذین و واو عایدش/رجزا مفعول به /من السماء جارو مجرور و متعلق به رجز/بما جارو مجرور متعلق به انزلنا/کانوا فعل ناقصه و واو اسم کان/یفسقون = مضارع مرفوع و خبر کان واو فاعلش


متشکرم استاد گلم.

[یاس سفید]

وَإِذْ قُلْنَا ادْخُلُوا هَـٰذِهِ الْقَرْ‌يَةَ فَكُلُوا مِنْهَا حَيْثُ شِئْتُمْ رَ‌غَدًا وَادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا وَقُولُوا حِطَّةٌ نَّغْفِرْ‌ لَكُمْ خَطَايَاكُمْ ۚ وَسَنَزِيدُ الْمُحْسِنِينَ

﴿

٥٨

﴾

وبیاداور زمانیکه گفتیم داخل شوید این آبادی را پس بخورید در آن هر جا که می خواهید گوارا و داخل شوید این درب را در حالیکه سجده می کنید و بگویید

گناهان مارا بیامرز تا بیامر زیم برای شما گناهانتان را وبزودی می افزاییم (پاداش ) نیکوکاران را

و/ عاطفه * اذ/ ظرف زمان ماضی * قلنا / فعل . نا فاعل * ادخلوا / فعل . واو فاعل * هذه /اسم اشاره مفعول به ادخلوا * القریه/ بدل از هذه *

ف /غاطفه * کلوا / فعل .واو فاعل * منها / جارو مجرور متغلق به کلوا * حیث /ظرف مبنی برضم متغلق به کلوا * شئتم / فعل تم . فاعل. تم *

رغدا /صفت برای مفعول مطلق مقدر به تقدیر (حذف شده) * و/ عاطفه * ادخلوا / فعل واو فاعل * الباب /مفعول به ادخلوا * سجدا / حال از فاعل ادخلوا *

واو /عاطفه * قولوا / فعل واو فاعل * حطه /مقول قول قولوا * نغفر / فعل .ضمیر نحن مستت فاعل( واجب الاستتار ) * لکم /جارومجرور متعلق به نغفر *

خطایاکم / مضاف ومضاف الیه و مفعول به نغفر * واو / استیناف * س/ حرف استقبال * نزید/ فعل فاعل نحن مستتر ( وجوبی - واجب الاستتار ) *

المحسنین / مفعول به نزید