توصیف حضرت(علیه السلام)به بقیّة اللّه

**از خاک تا افلاک** · 2013_08_19, 10:21 AM

سوال : به چه دلیل به امام زمان(علیه السلام)بقیّة اللّه مى گویند؟

پاسخ :در روایات متعددى مى خوانیم: «بَقِیَّةُ اللّه» تفسیر به وجود مهدى(علیه السلام)یا بعضى از امامان دیگر شده است، از جمله در کتاب «اکمال الدین» از امام باقر(علیه السلام)چنین نقل شده:

أَوَّلُ ما یَنْطِقُ بِهِ الْقائِمُ(علیه السلام) حِیْنَ خَرَجَ، هذِهِ الآْیَةُ «بَقِیَّةُ اللّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنینَ».
ثُمَّ یَقُولُ: أَنَا بَقِیَّةُ اللّهِ وَ حُجَّتُهُ وَ خَلِیْفَتُهُ عَلَیْکُمْ فلا یُسَلِّمُ عَلَیْهِ مُسَلِّمٌ إِلاّ قالَ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا بَقِیَّةَ اللّهِ فِی أَرْضِه:

«نخستین سخنى که مهدى(علیه السلام)پس از قیام خود مى گوید، این آیه است «بَقِیَّةُ اللّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنینَ».
سپس مى گوید: منم بقیة اللّه و حجت و خلیفه او در میان شما، آنگاه هیچ کس بر او سلام نمى کند مگر این که مى گوید: اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا بَقِیَّةَ اللّهِ فِی أَرْضِه».

آیات قرآن هر چند در مورد خاصى نازل شده باشد، مفاهیم جامعى دارد که مى تواند در اعصار و قرون بعد، بر مصداق هاى کلى تر و وسیع تر، تطبیق شود.
درست است که در آیه فوق، مخاطب قوم «شعیب»اند، و منظور از «بقیة اللّه» سود و سرمایه حلال و یا پاداش الهى است، ولى هر موجود نافع که از طرف خداوند براى بشر باقى مانده و مایه خیر و سعادت او گردد، «بقیة اللّه» محسوب مى شود.
تمام پیامبران الهى و پیشوایان بزرگ «بقیة اللّه»اند.

تمام رهبران راستین که پس از مبارزه با یک دشمن سرسخت براى یک قوم و ملت باقى مى مانند از این نظر «بقیة اللّه»اند.
همچنین سربازان مبارزى که پس از پیروزى از میدان جنگ باز مى گردند، آنها نیز «بقیة اللّه»اند.
و از آنجا که، مهدى موعود(علیه السلام) آخرین پیشوا و بزرگ ترین رهبر انقلابى پس از قیام پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) است، یکى از روشن ترین مصادیق «بقیة اللّه» و از همه به این لقب شایسته تر است، به خصوص که تنها باقیمانده بعد از پیامبران و امامان است.(2)

**ملکوت** · 2013_08_19, 12:13 PM

عدده ای بر این باورند که مراد از « بقیة اللَّه » در آیه شریفه « بقیة اللَّه خیر لكم ان كنتم مؤمنین» حضرت مهدى (عج) است.
ممکن است این سوال مطرح شود که مگرامام زمان (عج) در زمان رسول‏ اللَّه(صلى‏اللَّه‏علیه‏و آله) وجود داشتند و شناختى از آن حضرت بوده كه چنین آیه‏اى نازل شده است.

باید گفت اولا این آیه از فرمایشات حضرت شعیب(علیه‏السلام) خطاب به قوم خود است.
ثانیا آن چه درباره نسبت آیه با امام مهدى (عج) وجود دارد و باعث شهرت آن در محافل و منابر نسبت به آن حضرت شده است،
بحث انطباق مفهومى آیه و تطبیق یكى از مصادیق آیه بر فردى است كه با تفسیر آیه سازگار است.

زیرا «بقیه» به معناى باقى مانده است و مراد از آن سودى است كه به فروشنده مى‏رسد،
یعنى آن چه بعد از پایان معامله برایش باقى مى‏ماند و آن را در در راه حوائج خود خرج مى‏كند.
و مراد آیه این است كه سودى كه از طرف خدا براى شما باقى مانده و خدا از طریق فطرت خودتان شما را بدان راهنمایى كرده، اگر مؤمن باشید،
براى شما بهتر از مالى است كه از راه كم‏فروشى و كم كردن پیمانه و ترازو تصاحب مى‏كنید.

تفسیر نمونه، با عبارت گویاترى «بقیةاللَّه» را چنین معنا كرده است:هر موجود نافعى از طرف خداوند كه براى بشر باقى مانده و مایه خیر و سعادت او گردد، «بقیةاللَّه» محسوب مى‏شود.

**ملکوت** · 2013_08_19, 12:16 PM

[1] از این رو، امام زمان(علیه‏السلام) كه وجود شریفشان مایه بیشترین خیر و بركت براى جامعه بشرى است، یكى از بهترین مصادیق این آیه مباركه است.
به قول یكى از قرآن‏پژوهان معاصر، از آن جا كه آیه‏هاى قرآن داراى مفاهیم جامع هستند و در عصرهاى بعد مى‏توانند بر مصداق‏هاى كلى‏تر و وسیع‏تر تطابق داشته باشند، این آیه با امام زمان (عج) كه روشن‏ترین مصداق، «بقیةاللَّه» است، مطابقت مى‏كند.

براى كاملتر شدن پاسخ، خوب است به نظر یكى از دانشمندان اهل سنت نیز توجه نمایید. شبلنجى دانشمند شافعى، روایتى را نقل كرده‏اند كه «هنگامى كه (مهدى) قیام كند، بر كعبه تكیه زند و 313 تن از پیروانش نزد او گرد آیند. پس اولین چیزى كه مى‏گوید، این آیه است: «بقیةاللَّه خیر لكم ان كنتم مؤمنین». سپس مى‏فرماید: منم «بقیةاللَّه» و خلیفه او و حجت خدا بر شما. پس از آن، كسى بر آن حضرت سلام نمى‏كند، مگر این كه مى‏گوید: «السلام علیك یا بقیة اللَّه فى ارضه»؛ سلام بر تو اى باقى گذارده خدا در زمینش.[2]

بنابراین، گر چه مفاد این آیه، از سخنان حضرت شعیب(علیه‏السلام) خطاب به قوم خود است، اما مصداق اكمل آن، وجود شریف حضرت صاحب الامر(عج) است.