باء در ابتداى اين آيه شريفه از حروف جاره است، و حروف جاره براى معناى مفعوليت وضع شدهاند، زيرا معانى افعال را به سوى اسماء مىكشانند.
اگر فاعل فعل مثبت، و انجام دهنده كار صحيح در صورتى كه مؤمن باشد، در ابتداى كار و شروع عمل با نيتى پاك و قلبى صادق و توجهى عميق، زبانش گوياى اين آيه شريفه و شعار حكيمانه شود، آيه با قدرت معنوىاش فعل فاعل، و عمل عامل، و كوشش تلاشگر را به سوى حريم حق مىكشاند، و در آنجا زلف عمل را به زلف قبولى خداى مهربان گره مىزند و آن را تا قيامت در حفاظ امن حضرت رب قرار مىدهد، تا زمان برپا شدن قيامت به صورت خوشنودى حق، و بهشت جاويد به عمل كننده باز گردد.
وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ وَ ما تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ مِنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بِما تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ: «1»
و نماز را برپا داريد، و زكات بپردازيد، و آنچه از كار نيك براى خود پيش فرستيد، آن را نزد خدا خواهيد يافت بىترديد خدا به آنچه انجام مىدهيد بيناست.
نماز حقيقتى است كه بدون سوره فاتحة الكتاب محقق نمىشود، چنان كه از پيامبر اسلام روايت شده است:
«لا صلاة الّا بفاتحة الكتاب:» «2»
نماز محقق نمىشود مگر به قرائت كردن فاتحة الكتاب و نيز از آن حضرت روايت شده است:
«كل صلاة لم يقرء فيها بفاتحة الكتاب فهى خداج:» «3»
هر نمازى كه فاتحة الكتاب در آن خوانده نشود ناقص و از بلنداى پذيرش حق ساقط است.
و نيز آن دارنده دانش كامل و بصيرت جامع و مهبط وحى، و رهبر امت فرمود:
«لا تجزى صلاة لايقرء فيها بفاتحة الكتاب:» «4»
نمازى كه در آن فاتحة الكتاب قرائت نشود كافى از تكليف و مجزى از مسئوليت نيست.
و سورهى فاتحة الكتاب بر اساس بيان قرآن مجيد و فرقان عظيم مركّب از هفت آيه است:
وَ لَقَدْ آتَيْناكَ سَبْعاً مِنَ الْمَثانِي وَ الْقُرْآنَ الْعَظِيمَ: «5»
و به راستى هفت آيه از مثانى [كه سورهى حمد است] و قرآن بزرگ را به تو عطا نموديم.
بحثى كه برخى از علماى اهل تسنن مطرح كردهاند كه: آيا بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ جزء سوره فاتحه است يا جزء سوره نيست و گروهى آن را جزء سوره و برخى خارج از سوره شمردهاند با توجه به آيه شريفه وَ لَقَدْ آتَيْناكَ سَبْعاً مِنَ الْمَثانِي، بحثى بىمورد و باطل است، و نبايد هيچ اعتنائى به آن داشت.