تجزیه و ترکیب آیه 40 سوره إسراء

[گل مريم]

تجزیه و ترکیب آیه 40 سوره إسراء

أَفَأَصْفَاكُمْ رَ‌بُّكُم بِالْبَنِينَ وَاتَّخَذَ مِنَ الْمَلَائِكَةِ إِنَاثًا ۚ إِنَّكُمْ لَتَقُولُونَ قَوْلًا عَظِيمًا ﴿٤٠﴾

صرف یا تجزیه:

(أ) حرف
(ف) حرف
(أصفا)^₁ فعل ماضی صیغه مفرد مذکر غایب، ریشه(ص ف و ) معتل ناقص یایی، ثلاثی مزید باب افعال،
(کم) ضمیر جمع مذکر مخاطب، متصل نصبی،
(ربّ) اسم
(کم) ضمیر جمع مذکر مخاطب، متصل جری،
(ب) حرف جر
(البنین) اسم ، جمع مذکر سالم، معرف به ذواللام،


اعراب یا ترکیب:

(أ) حرف استفهام انکاری
(ف) حرف استیناف
(أصفاکم) جمله فعلیه، فاعل ربّ و مفعول کم و متعلَّق
(کم) مفعول و منصوب
(ربّ)فاعل و مرفوع
(کم) مضاف الیه و مجرور
(بالبنین) جارو مجرور متعلِّق به أصفاکم

---

1)اصل آن : أصفَوَ - واو تبدیل به یاء شده و حرف عله ماقبل مفتوح قلب به الف شده (اعلال قلب) و أصفی ، ثلاثی مجرد آن: صفا یصفُوُ
در أصفاکم الف متوسط تبدیل به الف طولانی شده.

[گل مريم]

وَاتَّخَذَ مِنَ الْمَلَائِكَةِ إِنَاثًا ۚ

صرف یا تجزیه:

(واو) حرف
(إتّخذ)² فعل ماضی مفرد مذکر غایب، (أ خ ذ ) صحیح مهموز الفاء، ثلاثی مزید باب افتعال،
(من) حرف
(الملائکة) اسم جمع، معرفه به ال، مؤنث،
(إناثا) اسم ، جمع مکسر، مؤنث،




اعراب یا ترکیب:

(واو) حرف عطف³
(إتّخذ) جمله فعلیه، فاعل هو مستتر، مفعول به اول إناثا

(من الملائکة) جارو مجرور متلِّق به مفعول به دوم

(إناثا) مفعول به اول ، منصوب،

---

2- در (إتّخذ) قاعده افتعال بکار رفته است. اصل آن إإتخذ بوده که همزه، مانند مثال واوی عمل شده و تبدیل به تاء باب شده است.
3- یا واو حالیه، و جمله ی بعد آن در محل نصب حال هست.

[گل مريم]

إِنَّكُمْ لَتَقُولُونَ قَوْلًا عَظِيمًا



صرف یا تجزیه:

(إنّ) حرف مشبهة بالفعل
ضمیر متصل نصبی ، جمع مذکر مخاطب،
(ل) لام مزحلقه برای تاکید
(تقولون) فعل مضارع، جمع مذکر مخاطب، (ق و ل) معتل اجوف واوی، ثلاثی مجرد، متعدی
(قولا) اسم ،مفرد مذکر ،نکره، مصدر
(عظیما) اسم، مفرد مذکر، نکره،صفت مشبهة بر وزن فعیل،




اعراب یا ترکیب:

(إنّکم لتقولون) جمله اسمیه
(کم) منصوب و اسم إن
(لتقولون) مرفوع و خبر إن

(تقولون) جمله فعلیه، فاعل واو ، مفعول قولا


(قولاً) منصوب و مفعول به⁴
(عظیماً) نعت برای قولاً و منصوب

---

4 - یا مفعول مطلق و منصوب ؛ مفعول به مقدّر

[گل مريم]

اعراب جملات:

جمله " أَصْفَاكُمْ رَ‌بُّكُم..." نیست محلی برایش. استینافیه است.

جمله: " وَاتَّخَذَ ... "نیست محلی برایش معطوف بر جمله أَصْفَاكُمْ

و جمله: "تَقُولُونَ ... " در محل رفع خبر إنّ

و جمله : " إِنَّكُمْ لَتَقُولُونَ ..." نیست محلی برایش استیناف بیانیست.

تجزیه و ترکیب آیات 39 تا 49 سوره اسراء