جلسه چهارم.صرف(افعال معلوم و مجهول)

[تسلیمی]

با سلام خدمت شما دانشجویان محترم


نماز و روزه هاتون قبول



به جلسه چهارم درس صرف خوش اومدید






خوب جلسه ی امروز رو قراره اختصاص بدیم به افعال معلوم و مجهول.قبل از شروع بحث لازمه که یک تعریف جامعی از این دو فعل داشته باشیم.

[تسلیمی]

فعل معلوم : آن است که فاعلش در جمله ذکر شده باشد.


فعل مجهول : آن است که فاعلش حذف شده و مفعول به ، به جای آن آمده باشد.

[تسلیمی]

نکته :


***فعل مجهول مختص فعل متعدّی است ، زیرا فقط فعل متعدی مفعول دارد که به آن اسناد داده می شود.(چه این فعل ذاتا متعدی شود چه به واسطه ی حرف جر)

مرَّ بزیدٍ

***فعل مجهول از فعل مضارع و ماضی ساخته می شود، یعنی فعل امر مجهول نداریم.

[تسلیمی]

ساختن فعل مجهول از ماضی و مضارع :




فعل ماضی :


حرف یکی مانده به آخر را مکسور می کنیم و تمامی حروف متحرک قبل از آن را مضموم می کنیم.

أُکِلَ أُستُخرِجَ تُعَلِّمَ

فعل مضارع :


حرکت حرف ماقبل آخر را مفتوح و حرف مضارعه را مضموم می کنیم.

یُؤکَلُ یُتَعَلَََّمُ

[تسلیمی]

نکته :


*اگر حرف ما قبل آخر در فعل ماضی " الف " باشد در فعل مجهول ، به " یاء" تبدیل می شود و ماقبل آن مکسور می شود.

صامَ (صیمَ ) إصطادَ ( إصطیدَ )

**همزه ی اوزان "اُنفُعِلَ" و "اُفتُعِلَ" از فعل اجوف به واسطه مناسبت با کسره حرف سومش مکسور می گردد.

قیَدَ.....إنقیَدَ.....إنقیدَ


قَیَدَ.....إقتَیَدَ.....إقتیدَ

[تسلیمی]

***در فعل اجوف در مضارع اگر برای مجهول کردن در آن اعلال وجود داشته باشد حرف ماقبل آخر تبدیل به "الف" می شود.

یعودُ(عادَ).....یُعادُ


یصیدُ(صادَ).....یُصادُ

****اما اگر اعلال در آن بوجود نیایدقلب به الف نمی شود.

یُعَوِّجُ.....یُعَوَّجُ


یَعتَوِرُ.....یُعتَوَرُ

*****بعضی از افعال فقط به صیغه ی مجهول استفاده می شود مانند :


جُنَّ(دیوانه شد) طُلَّ(به هدر رفت) أولَعَ(مورد توجه قرار گرفت) عُنی به (مشغول به آن شد) زهی علیه

(بر آن سازش کرد) حُمَّ(تب کرد) سُقِطَ(لغزید) غُمَّ(ناپدید شد) اُغمی علیه(بی حس شد) غُشی

علیه(غش کرد)

[تسلیمی]

دانشجویان محترم اگر سؤالی باشه من در خدمتتون هستم

[فاطمه]

***در فعل اجوف در مضارع اگر برای مجهول کردن در آن اعلال وجود داشته باشد حرف ماقبل آخر تبدیل به "الف" می شود.



یعودُ(عادَ).....یُعادُ


یصیدُ(صادَ).....یُصادُ


****اما اگر اعلال در آن بوجود نیایدقلب به الف نمی شود.


یُعَوِّجُ.....یُعَوَّجُ


یَعتَوِرُ.....یُعتَوَرُ

سلام استاد عزیز عاقبتتون بخیر إن شاءالله
میشه کمی بیشتر توضیح بدین.

التماس دعا

[تسلیمی]

سلام ممنون
ببینید در فعل "یعوُدُ سه حرف اصلی که در اصل عَوَدَ بوده است اگر بخواهیم این فعل را مجهول کنیم چنانچه از قبل طریقه ی مجهول کردن در فعل مضارع را گفتیم،می بایست حرکت حرف ماقبل آخر را مفتوح کنیم یعنی می شود
یُعوَدُ.از آنجایی که "و "حرکت فتحه گرفته و همخوانی با حرف "و" ندارد قلب به "الف" می شود که با فتحه همخوانی دارد،بنابراین به یُعادُ تبدیل می شود
ولی اگر در صرف کردن فعلی سه حرف اصلی هم در ماضی و هم در مضارع هیچ تغییری رخ نداد مانند یُعَوِجُ که در اصل عوِِِِّجِ یُعوِجُ بوده است و برای مجهول کردن هیچ تغییری نمی کند و قلبی در آن رخ نمی دهد.
اگر باز نیازی به توضیح باشه من در خدمتتونم.

[فاطمه]

از آنجایی که "و "حرکت فتحه گرفته و همخوانی با حرف "و" ندارد قلب به "الف" می شود که با فتحه همخوانی دارد،بنابراین به یُعادُ تبدیل می شود

سلام استاد عزیز پیشاپیش عید فطر مبارک باشه ممنون و تشکر از راهنماییتون. با توجه به صحبت شما پس اینجا .یُعتَوَرُ هم باید "و" تبدیل به "الف" بشه. چون قبلش فتحه داره و با "و" همخوانی نداره. پس چرا تغییر نکرده؟