شرح صد كلمه قصار از امام على عليه السلام

[گل مريم]

بسم الله الرحمن الرحیم

نام كتاب : شرح صدكلمه قصار از امام على عليه السلام
نويسنده : مرحوم آيه الله حاج شيخ عباس قمى



كلمه اول :

متن حديث :
آلة الرياسة سعة الصدر(نهج البلاغه چاپ فيض الاسلام ص 1169.)
ترجمه :

آلت رياست گشادگى سينه است . بدانكه رئيس محتاج است به چند امر: يكى جود، ديگرى شجاعت و سيم كه اهم امور است سعه صدر است و آن فضيلتى است مندرج در تحت شجاعت كه آن قوه تجلد و متوحش نشدن نزد ورود احداث مهمه و شدايد عظيمه باشد.

[گل مريم]

كلمه دوم :

متن حديث :

احبب حبيبك هونا ما عسى ان يكون بغيضك يوما ما و ابغض بغيضك هونا ما عسى ان يكون حبيبك يوما ما.(نهج البلاغه ص 1216.)

ترجمه :
دوست دار دوست خود را دوست داشتنى بنرمى و مدارا - مراد آنكه افراط در محبت او مكن و او را بر جميع اسرار خود مطلع مگردان - شايد آنكه گردد دشمن تو روزى از روزها و دشمنى كن با دشمن خود دشمنى به رفق و ملايمت - حاصل آنكه جاى صلح باقى بگذار نه آنكه انواع دشمنى را با او بكار برى و از هر گونه فحش و بدگوئى بميان آورى - شايد كه او بگردد دوست تو روزى از روزها و آن موجب شرمندگى و ندامت تو شود؛ پس در حب و بغض از حد اعتدال بيرون مرو، و از جاده خير الاءمور اوسطها پاى بيرون منه .

قال مولانا الصادق (ع ) لبعض الصحابه لا تطلع صديقك من سرك الا على ما لواطلع عليه عدوك لم يضرك فان الصديق قديكون عدوا يوماما.(بحار الانوار ج 78 ص 291 با كمى تفاوت .)

يعنى حضرت صادق (ع ) فرمود ببعض اصحاب خود كه : مطلع مگردان دوست خود را بر سر خود مگر بر آن سرى كه اگر مطلع شود بر آن دشمن تو ضرر نرساند به تو؛ چه آنكه گاه شود كه دوست دشمن گردد روزى ؛ و از اينجا اخذ كرده سعدى كه گفته : هر آن سرى كه دارى با دوستان در ميان منه چه دانى كه وقتى دشمن گردند، و هر بدى كه توانى با دشمنان مكن باشد كه روزى دوست گردند

[صبور]

کلمه سوم

متن حدیث

امير مؤمنان عليه السلام فرمود: لو كشف الغطاءعنى ما ازددت يقينا

ترجمه

اگر پرده‏ها از جلو روى من برداشته شود چيزى در يقين من افزوده نگردد.

معناى سخن اين است كه: اگر از امور پنهانى مانند احوالات قيامت كه ايمان داشتن به آن واجب است پرده برداشته شود حال چه برداشته شدن پرده با مرگ يا با مكاشفه باشد، در يقين من افزوده نمى‏شودبلكه اين يقين در همه زمانها استمرار دارد، و به همان صورتى كه بوده برقرار است، بى آن كه در آن كم و زيادى پديد آيد، و مؤمن آن را ببيند يا از نظر او غايب باشد، برايش يكسان است.

[فاطمه]

كلمه 4:

متن حديث :

احصد الشر من صدر غيرك بقلعه من صدرك

نهج البلاغه ص 1170.

ترجمه :

قطع و درو كن شر و بدى را از سينه غير خودت بكندن آن از سينه خودت .

اين كلمه شريفه دو معنى دارد يكى آنكه در دل خود قصد بدى بر مردمان مكن تا آنها نيز براى تو نيت بد نكنند چه آنكه دل به دل راه دارد؛ دوم آنكه اگر خواستى نهى از منكر تو در مردم تاءثير كند و دست از شر و عمل بد خود بردارند اول خود را ملاحظه كن اگر آن عمل در تو مى باشد از خود دور كن تا موعظه تو تاءثير كند و مردمان كار بد را ترك كنند. فان الموعظه اذا خرجت من القلب فى القلب و اذا من مجرد اللسان لم يتجاوز الاذان :

يعنى همين كه موعظه از دل بيرون شد داخل در دل شود و در آن اثر كند و هر گاه از مجرد زبان باشد از گوشها تجاوز نكند حاصل آنكه :

تا به گفتار خود عمل نكنى

هيچ در ديگران اثر نكند