معارفی از سوره های قرآن(سوره یونس)

[دژدان]

معارف قرآن
جلد 3
نویسنده: جمعی از نویسندگان
فصل دوم
معارفى از سوره یونس

[دژدان]

معارفى از سوره يونس‌

سوره مباركه يونس، 109 آيه دارد و دهمين سوره قرآن است. و اين سوره مكى در اوايل بعثت نازل شده است.
غرض اين سوره عبارت است از تأكيد در التزام به توحيد كه آن را از راه بشارت و انذار انجام داده است.
در اين سوره قسمتهايى از زندگى پيامبران و سرنوشت امتهاى آنان ذكر شده است، تا امتهاى ديگر عبرت بگيرند و چون در آيه 98، به زندگى حضرت يونس و قومش اشاره شده سوره يونس نام گرفته است.
از آنجا كه آيات هشدار دهنده و بيدار كننده در اين سوره فراوان است، اگر اين سوره با دقت و تأمل تلاوت شود، تاريكى جهل را از روح آدمى برطرف مى‌كند و انسان را به اعتقاد و عمل به مبانى دين تشويق مى‌نمايد. در روايتى از امام صادق عليه السلام مى‌خوانيم:
«هر كس سوره يونس را در دو يا سه ماه بخواند، بيم آن نمى‌رود كه از جاهلان و بى‌خبران باشد و در روز قيامت از مقرّبان خواهد بود.»

#فشرده_مطالب_سوره‌...

https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

فشرده مطالب سوره‌

اين سوره با بحثى پيرامون نزول قرآن آغاز گرديده و سخن كافران مبنى بر سحر بودن‌ قرآن را بازگو مى‌كند.
به نظر علامه طباطبايى قدس سره گويا اين سوره پس از آن كه مشركان، مسأله وحى را انكار كردند و قرآن را سحر خواندند، نازل شده است. بدين دليل كه سخن از حقانيّت قرآن در چند جاى آن تكرار شده و با دستور به متابعت از آنچه به پيامبر صلى الله عليه و آله وحى مى‌شود پايان پذيرفته است.
در ادامه آيات به بيان معارفى پيرامون توحيد و معاد پرداخته و مشركان را مورد خطاب قرار داده است و در مورد عقايدشان سؤالاتى را مطرح مى‌كند تا ناگزير به توحيد ربوبى اقرار كنند. سپس آنان را از وقوع ناگهانى عذاب مى‌ترساند و از پشيمانى بى‌حاصل پس از آمدن عذاب هشدار مى‌دهد.
در قسمت بعدى سوره براى برحذر داشتن مشركان از تكذيب دعوت الهى، نابودى قوم نوح عليه السلام را در اثر تكذيب آيات الهى متذكر مى‌گردد و در داستان حضرت موسى عليه السلام به نقشه‌هاى فرعون و اطرافيانش اشاره كرده، سپس نجات بنى‌اسرائيل به‌وسيله امداد الهى و نابودى فرعونيان را نقل مى‌كند.

#دلبستگى_به_دنيا_موجب_عذاب_آ خرت‌...

https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

دلبستگى به دنيا موجب عذاب آخرت‌

«انَّ الَّذينَ لا يَرْجُونَ لِقاءَنا وَ رَضُوا بِالْحَيوةِ الدُّنْيا وَاطْمَأَنُّوا بِها وَالَّذينَ هُمْ عَنْ آياتِنا غافِلُونَ اولئِكَ مَاْويهُمُ النَّارُ بِما كانُوا يَكْسِبُونَ» (يونس، آيات 7- 8)
آنها كه اميد ملاقات ما را در روز (قيامت) ندارند و به زندگى دنيا راضى‌گشته و دل خود را به آن آرامش بخشيده‌اند و از آيات ما غافلند، به خاطر اين عملكردشان جايگاهشان جهنم است.

درآيه شريفه مى‌فرمايد: كسانى‌كه به لقاى ما اميد ندارند و باور نمى‌كنند كه معاد و جزايى در كار باشد، دنياگرا هستند. باور نداشتن آخرت، كفر است و اين خود به دو صورت است:
الف- كفر اعتقادى؛ كه شخص به هيچ وجه آخرتى را باور ندارد و براى دنيا و زندگى دنيا سرانجامى به نام آخرت، معتقد نيست و انتظار روز جزايى را نمى‌كشد. زندگى را فقط همين دنيا مى‌داند و مرگ را نابودى واقعى مى‌شمارد اين چنين كسى را كافر گويند.

ب- كفر عملى؛ كه شخص به آخرت اعتقاد دارد و مى‌گويد كه آخرتى هست و مرگ را انتقال از اين دنيا به جهان آخرت مى‌داند و روز جزا و پاداش را قبول دارد، ولى اين قبول داشتن، رسوخ در قلب ندارد تا او را براى روز جزا وادار به حركتى كند و از دلبستگى او به اين دنيا بكاهد.
منتهاى همت‌ كسانى كه لقاى خداوند و قيامت را باور ندارند، طبيعتاً ديگر حساب و جزا، وعد و وعيد، امر و نهى، و اصول و فروع دين برايشان بى‌معناست.
كسى‌كه جهان‌بينى‌اش چنين باشد تمام همّ و غمش معطوف به زندگى دنيا مى‌شود و چون انسان به حكم فطرت، دنبال سعادت جاويد و هميشگى است، پس چنين فردى سعى مى‌كند كه بماند و فانى نشود و سعادت را در اين زندگى دنيا به دست آورد.
بدين جهت، با تهيه امكانات مادى، خود را به آنها دلخوش و سرگرم مى‌نمايد، همچنان كه در آيه ديگرى مى‌فرمايد:
اين (دنيا طلبى) نهايت فهم و علم آنهاست.
همه چيز براى دنيا افراد دنياگرا، چون معتقد به روز جزا نيستند، نه تنها خود را موظّف به انجام كار خيرى نمى‌دانند، بلكه براى رسيدن به دنيا كه مايه آرامش آنهاست، بدون واهمه به هر كارى دست مى‌زنند و از هيچ ظلم و ستمى روگردان نيستند و اگر به ظاهر نيز عمل صالحى انجام مى‌دهند، يا از ظلم و ستمى دست مى‌كشند، نه به‌خاطر خداترسى يا انسان‌دوستى است، بلكه، فقط به اين دليل است كه آن را به سود دنياى خود مى‌دانند و معلوم است كه چنين افرادى به خاطر اعمال و اعتقادشان، سزاوار عذابند.

#پاداش_و_كيفر_اعمال‌...

https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

پاداش و كيفر اعمال‌

«لِلَّذينَ احْسَنُوا الْحُسْنى‌ وَ زِيادَةٌ وَ لا يَرْهَقُ وُجُوهَهُمْ قَتَرٌ وَ لا ذِلَّةٌ اولئِكَ‌اصْحابُ الْجَنَّةِ هُمْ فيها خالِدُونَ وَالَّذينَ كَسَبُوا السِّيِّئاتِ جَزاءُ السَّيِّئَةِ بِمِثْلِها وَ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ ما لَهُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ عاصِمٍ كَانَّما اغْشِيَتْ وُجُوهُهُمْ قِطَعاً مِنَ الَّيْلِ مُظْلِماً اولئِكَ اصْحابُ النَّارِ هُمْ فيها خالِدُونَ» (يونس، آيات 26- 27)
كسانى كه نيكى كنند، پاداش همان نيكى و افزون بر آن را خواهند داشت و چهره‌هايشان را غبار سياه و ذلت نمى‌پوشاند. اينان اهل بهشت و در آن جاودانه خواهند بود. كسانى كه مرتكب گناهان شده‌اند، جزايى مثل گناهشان خواهند داشت و ذلت و روسياهى آنان را فرامى‌گيرد و كسى كه آنها را از عذاب نگه دارد، ندارند (چنان روسياهند كه) گويى چهره‌هايشان با پاره‌هايى از شب تاريك پوشانده شده است. آنان اصحاب جهنمند و در آن جاودانه خواهند بود.

خداوند به اقتضاى لطف خود، مقرّر فرمود كه نيكوكاران را پاداش دهد و بدكاران را كيفر كند. اين امر، سبب هدايت بندگان به راه عبوديت و بندگى و نجات آنان از ضلالت و گمراهى است.
وقتى انسان بداند كه خداوند در برابر عمل صالح، پاداش مى‌دهد، رغبت او به انجام وظيفه بيشتر مى‌شود و چون بداند كه اگر وظيفه‌اش را ترك كند، خداوند او را عذاب مى‌كند، كمتر جرأت تخلف پيدا مى‌كند.
پس ثواب و عقاب، در واقع لطف خداى تعالى و به مصلحت بندگان است.

#عدل_و_فضل_خدا...

https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

عدل و فضل خدا

خداوند در مورد كارهاى نيك وعده داده كه ثواب عمل را بيشتر از حد معمول قرار دهد.
ميزان اين افزايش، به حسب موارد، متفاوت است. در بعضى از موارد، وعده ده برابر داده است و در بعضى از موارد وعده هفتصد برابر و يا بيشتر و در بعضى از آيات نيز فرموده كه از فضل خود بر آن مى‌افزاييم، ولى ميزان را مشخص نكرده است. جالب اينكه در آيه‌اى در مورد پاداش مى‌فرمايد:
هيچ نفسى نمى‌داند (در ازاى اعمالشان) چه لذايذ چشم روشن كنى برايشان پنهان داشته شده است. ولى در مورد كيفر و عقاب بدين مضمون مى‌فرمايد:
هر كس گناهى انجام دهد جز به مثل آن كيفر داده نمى‌شود. پاسخ اين پرسش كه «چرا فقط پاداش چند برابر است ولى عقاب مساوى است؟» اين است كه عدل خداوند اقتضا مى‌كند كه گناهكار را بيشتر از گناهى كه كرده، تنبيه نكند و تنبيه بيشتر، قبيح و از ساحت خداوند به دور است، ولى پاداش بيشتر، از ناحيه فضل خداست و افزونى پاداش بر عمل هيچ قبحى ندارد، بلكه باعث بيشتر شدن انگيزه مى‌گردد.
البته زيادى جزا هم گزاف نيست، بلكه به ميزان اخلاص، بستگى دارد. به همين دليل است كه در آيات قرآن، اين زيادى، درجات متعدد دارد. از ده تا هفتصد برابر و بيشتر و خلاصه آن‌قدر كه به ذهن هيچ بشرى نيايد.

#خوش‌_سيمايى_و_سيه‌رويى_در_ قيامت‌...

https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

خوش‌سيمايى و سيه‌رويى در قيامت‌

كسانى كه كار نيكو انجام داده و به وظايف بندگى قيام كرده‌اند، در قيامت هيچ دلهره و اضطرابى ندارند و در پناه عنايات خداوند، مطمئن و شاداب و خندانند.
چهره‌هايشان بشاش است و به هيچ وجه غبار سياه ذلت و خوارى بر آن نمى‌نشيند؛ امّا كسانى كه صراط مستقيم را رها كرده و بندگى شيطان و نفس را پذيرفته‌اند در قيامت غبار سياه ذلّت و خوارى بر چهره آنها نشسته و غم و وحشت و اضطراب بر قلبهايشان چيره گشته و چنان سياهروى و سياه دلند كه گويى پاره‌هايى از شب تاريك را بر چهره آنان انداخته‌اند.
ذلت و خوارى از سر و رويشان مى‌بارد و دلهره و اضطراب بر سراسر وجودشان حاكم است.
اين شادابى مؤمنان و ذلت و سياهرويى گناهكاران، نتيجه اعمال آنهاست.

پيروى از راه‌يافته‌

«قُلْ هَلْ مِنْ شُرَكاءِكُمْ مَنْ يَهْدى‌ الَى الْحَقِّ قُلِ‌اللَّهُ يَهْدى‌ لِلْحَقِّ افَمَنْ يَهْدى‌ الَى الْحَقِّ احَقُّ انْ يُتَّبَعَ امَّنْ لا يَهِدّى‌ الَّا انْ يُهْدى‌ فَما لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ» (يونس، آيه 35)

بگو آيا از شركاى شما (شريكانى كه براى خدا قرار داده‌ايد) كسى هست كه بسوى حق هدايت كند؟ بگو: تنها خداست كه بسوى حق هدايت مى‌كند. (آيا با اين وجود) كسى كه بسوى حق هدايت مى‌كند سزاوار است كه پيروى شود يا كسى‌كه بدون هدايت شدن راه به جايى نمى‌برد؟ شما را چه مى‌شود؟ چگونه حكم مى‌كنيد!

در آيات قبل و آيه مورد بحث به پيامبر دستور مى‌دهد كه از مشركان و انكاركنندگان ربوبيّت حق تعالى، سؤال كند و آنها را در برابر ارتكاز عقلى خود قرار دهد و اعتراف بگيرد تا دريابند كه همه معبودهايى كه تراشيده‌اند و به عبادتشان پرداخته‌اند، باطلند و تنها خدا شايسته پرستش است.

#هدايت_طلبى‌...

https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

هدايت طلبى‌

بشر به حكم فطرت و طبيعت خود، كمال‌طلب و حق‌جوست.
هيچ‌يك از افراد بشر از اين حكم عمومى مستثنا نيستند؛ حتى كسانى كه از طريق حق، منحرف شده‌اند در آن لحظه فكر مى‌كنند كه حق همين است و به همين جهت وقتى آتش شهوت و هوا و هوسشان فرو نشست، در مقام عذرخواهى برآمده، مى‌گويند: اشتباه كرديم.
از طرف ديگر همين فطرت حكم مى‌كند كه اگر كسى او را بسوى حق، راهنمايى كرد، بايد از او پيروى نمود.
خداوند، مشركان و منكران را به فطرت خود توجه داده، مى‌پرسد:
آيا خدايان شما مى‌توانند شما را بسوى حق، هدايت كنند؟ چگونه ممكن است خدايان بى‌جان، همچون سنگ و چوب و يا خدايان جاندار همچون نمرود و فرعون هدايتگر شما به‌سوى حق باشند، در حالى كه در جهان خلقت هيچ كاره‌اند و به جز اراده خدا قدرتى ندارند و حتّى مالك ضرر و نفع خود نيستند آنان خدايان باطلند و باطل نمى‌تواند بسوى حق هدايت كند، هدايت از حق است و حق تنها خداست.
در آيه شريفه قبل نيز همين مطلب را يادآورى كرد كه تمام معبودهاى ديگر باطلند و در نزد باطل چيزى جز گمراهى، يافت نمى‌شود. حق، تنها راهِ بسوى هدايت است و خدايان باطل نمى‌توانند، بسوى هدايت راهنما باشند.

#معناى_هدايت‌...

https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

معناى هدايت‌

هدايت در بيشتر اوقات به‌معناى راه نشان دادن است؛ مثلًا مى‌فرمايد «انَّا هَدَيْناهُ السَّبيلَ ...»، (ما راه سعادت را به او نمايانديم)
ولى در اين آيه هدايت به معناى راه بردن و به مقصود رساندن است؛ چون «هادى به‌سوى حق» در مقابل «مَنْ لا يَهِدّى‌ الَّا انْ يُهْدى‌»
قرار گرفته است و چون «يَهِدّى‌» در اصل «يَهْتَدى‌» بوده بنابراين «مَنْ يَهْدى‌ الَى الْحَقِّ»
مقابل است با «كسى كه بسوى حق هدايت نمى‌شود مگر اين كه هدايتش كنند»؛ بنابراين كسى كه براى يافتن راه حق، احتياج به راهنما دارد، «هادى‌ الَى الْحَقِّ» نيست، پس معلوم مى‌شود منظور از هادى در اينجا راه نشان دادن نيست چون هر كسى، چه خود به حق رسيده و چه نرسيده باشد، مى‌تواند حق را نشان دهد.
بنابراين منظور از «يَهْدى‌» در اين آيه راه بردن و به مقصد رساندن است.

امام‌ حق‌

كسى مى‌تواند به‌ سوى حق، هدايت كند كه خودش به مقصد رسيده و ره يافته باشد و احتياج به هدايت‌ كننده نداشته باشد و او نيست مگر خدا و يا كسانى كه خداى تعالى آنان را بدون واسطه هدايت كرده است و آنها به‌ وسيله خدا ره‌ يافته باشند و از جانب خدا براى هدايت عالميان، مأمور شده باشند.
اين آيه شريفه از آياتى است كه لزوم پيروى از امام معصوم را ثابت مى‌كند، زيرا انسان به حكم عقل، مى‌تواند از دو امام پيروى كند كه يكى ره‌ يافته و هادى و بى‌نياز از غير است و ديگرى خود براى هدايت يافتن، نيازمند به غير است. در اين صورت بايد اوّلى را انتخاب‌ كرد و انتخاب امام دوم، انتخابى برخلاف بديهيات عقل و فطرت سالم بشرى است، به همين جهت در آخر آيه شريفه مى‌فرمايد: شما را چه مى‌شود؟ چگونه حكم مى‌كنيد؟

#ستم_به_خويشتن‌...

https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

ستم به خويشتن‌

«انَّ اللَّهَ لا يَظْلِمُ النَّاسَ شَيْئاً وَلكِنَّ النَّاسَ انْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ»
خداوند به مردم ظلم نمى‌كند وليكن اين مردم هستند كه به خويشتن ظلم مى‌كنند.

اين آيه در حقيقت، پاسخى است به آنچه در دو آيه پيش ذكر شد.
از اين رو لازم است اشاره‌اى به مطالب آن آيات بكنيم.
در دو آيه قبل؛ خطاب به رسول اكرم (ص) آمده است كه اى پيامبر! بعضى از كفّار و منكران به سخن تو گوش مى‌دهند و كلام تو را مى‌شنوند، ولى گوش قلبشان كر است و تو نيز نمى‌توانى كلامت را به آنها بفهمانى. كلام تو- قرآن معجزه صدق و حق است و آنها با گوش سر اين كلام را مى‌شنوند، ولى چون گوش قلبشان كر است آن را نمى‌فهمند.
همچنين بعضى به تو مى‌نگرند معجزات و كارهايت را كه مبتنى بر حقيقت است مى‌بينند.
امّا چون چشم دلشان كور است، بصيرت، بينايى و شناخت پيدا نمى‌كنند و هدايت نمى‌شوند.
بسيارند كسانى كه چشم و گوش ظاهرشان سالم است، ولى قلب آنان مريض است.
حقايق و نشانه‌هاى خدا را در جهان هستى مشاهده مى‌كنند و آيات خدا را به گوش مى‌شنوند، ولى قلبشان نه مى‌شنود و نه مى‌بيند؛ اينها همان مرده‌ دلانى هستند كه زمينه و استعداد هدايت يافتن را از دست داده‌اند.
قرآن آنان را چنين توصيف كرده است:
دلهايى دارند كه با آن فهم نمى‌كنند و چشمهايى كه با آن نمى‌بينند و گوشهايى كه با آن نمى‌شنوند، آنها همچون چهارپايان، بلكه گمراه‌ترند.

#ظلم_بر_خويشتن‌...

https://t.me/shahrenuraniquran