ویژگی های مشترک امام مهدی(عج) و حضرت فاطمه سلام‌الله علیها / بررسی مفهوم “ربیع الانام” در کتب روایی آقایم! سلام. سلام گدایی از گدایان حضرت زهرا سلام الله علیها بر آستان فرزندشان؛ مهدی(عج)
با این امید که در رکاب رهبرمان سید علی، سربازی باشیم از سربازان شما آغاز میکنیم.
خدایا! یا مقلب القلوب و الابصار…
تو را به مظلومیت فاطمه‌ی زهرا سلام‌الله علیها امسال را سال ظهور مولایمان قرا بده و ما را لایق هم رکابی یاران و سربازانشان؛ ان‌شاالله.
حدیثی از فاطمه‌ی زهرا علیها السلام درباره‌ی امام مهدی (عج)
فاذا مضی الحسن فالقائم المهدی اولی بالمؤمنین من انفسهم، یفتح الله به مشارق الارض و مغاربها
حضرت فاطمه سلام الله علیها فرمودند: چون حسن [امام حسن عسگری علیه السلام]درگذرد مهدی قائم (عج) به مؤمنین سزاوارتر است از خودشان و خداوند شرق تا غرب عالم را به دست او فتح می کند.(۲)
بهار انسانها
در عبارت «السلام علی ربیع الانام» که از زیارت نامه آن حضرت نقل شده، به امام زمان(ع)، ربیع انام اطلاق گردیده است.
یکی از معانی ربیع، بهار است اما، معنای دیگر آن، باران بهاریست، که زمین را سرشار از نعمت و طراوت می‌سازد و گلها و گیاهان را زندگی نوین می‌دهد.
طریحی در مجمع البحرین می‌نویسد: ربیع، بارانی است که در بهار می بارد، این باران را ربیع گفته‌اند. زیرا آغاز باران، در فصل بهار می باشد و به سبب آن، نباتات در این فصل می رویند و سرسبز و خرم می‌گردند.
در المنجد آمده است: «الحظ من الماء للارض. الربیع: مطرالربیع.» در بهاران، زمین از باران بهره‌مند و پر نصیب می‌گردد. باران بهاری و این حظ و بهره زمین از باران را ربیع گویند.
کلمه انام فقط شامل مردم و انسانها نمی‌شود، بلکه معنای عام و گسترده‌ای دارد که جن و انس را در بر می‌گیرد و بالاتر از آن، به تمام موجودات زمین اطلاق می‌شود و حتی فراتر از آن، همه هستی را در عالم امکان و هر پدیده‌ای را در نظام آفرینش، شامل می‌گردد.
مجمع البحرین در مفهوم این واژه چنین گفته است: «الانام بفتح الفاء: الجن و الانس و قیل: الانام ماعلی وجه الارض من جمیع الخلق» و در المنجد گوید: «انم: الانام و الآنام: الخلق»
در عبارتی که از زیارت امام عصر نقل شد، حضرت بقیة الله(ع) «ربیع انام» خوانده شده و وجود گرانقدرش تشبیه گردیده به فصل حیات آفرین بهار و باران ثمربخش بهاری.
آری، این نور ملکوتی و جلوه ایزدی، همچون بهار، زندگی و نشاط می‌آفریند و دلهای مرده و قلبهای پژمرده را روح و صفا می‌بخشد، آنهم نه تنها برای آدمیان و نه فقط در محدوده جن و انس، بلکه در تمام جهان آفرینش.
هر پدیده‌ای بخواهد زنده شود و شادابی و طراوات معنوی به دست آورد و بصیرت و کمال حقیقی کسب کند و از نور معرفت و عرفان واقعی بهره‌مند شود، باید به آستان آن بزرگوار رو آورد، از چشمه زلال ولایتش سیراب گردد، به درگاه وی توسل جوید و از آن رحمت واسعه الهی، استمداد نماید و فیض گیرد.»(۳)
***
ویژگی های مشترک امام مهدی(عج) و حضرت فاطمه سلام‌الله علیها
۱-مظلومیت
در زیارت حضرت زهرا سلام‌الله علیها می‌خوانیم:
السَّلَامُ عَلَیْکِ أَیَّتُهَا الْمَظلُومَة المقهوره(۴)
سلام بر تو ای مظلومه ی مورد ستم واقع شده.
در کتاب: امالى ابن الشیخ می نگارد: موقعى که وفات پیغمبر عظیم الشأن اسلام صلى اللّه علیه و آله و سلم نزدیک گردید آن حضرت بقدرى گریست که ریش مبارکش تر شد.
گفته شد: یا رسول اللّه! چرا گریه میکنى؟
فرمود: براى ذریه و فرزندانم و آن ستمهائى که از ستمکاران امتم بعد از من به ایشان میرسد میگریم. گویا میبینم دخترم فاطمۀ زهراء بعد از من مظلوم واقع شده، هر چه صدا میزند: یا ابتاه! احدى از امت من بفریاد او نمیرسد.
وقتى فاطمۀ اطهر این مطلب را شنید گریان شد. پیغمبر اکرم به وى فرمود: اى دختر عزیزم! گریان مباش!
فاطمه گفت: پدر جان! من براى ظلم‌هائى که بعد از تو خواهم دید گریه نمی‌کنم، بلکه بعلت مفارقت تو اشک میریزم.
پیغمبر اعظم فرمود: اى دختر محمّد! مژده باد تو را! زیرا تو اولین کسى هستى که در میان اهل بیتم بمن ملحق خواهى شد.(۵)
امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام در ترسیم مظلومیت همسرش فرمود: إِنَّ فَاطِمَةَ بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ( ص) لَمْ تَزَلْ مَظْلُومَةً مِنْ حَقِّهَا مَمْنُوعَة(۶)
فاطمه دختر پیامبر(ص) همواره ستم دیده و از حق خود محروم بود.
امام علی(ع) در ترسیم مظلومیت و غربت فرزندش مهدی(عج) نیز میفرماید: صَاحِبُ هَذَا الْأَمْرِ الشَّرِیدُ الطَّرِیدُ الْفَرِیدُ الْوَحِید(۷)
صاحب این امر، همان رانده شده دور شده یگانه و تنها است.
از حضرت ابو الحسن موسى بن جعفر علیهما السلام راجع به صاحب این امر پرسیدم. فرمود: او همان رانده‌شدۀ یکتاى غریب پنهان از خاندانش مى‌باشد که خونخواه پدرش خواهد بود.(۸)
مرحوم میرجهانی می گفت: در عالم رؤیا، مادر مظلومم حضرت فاطمه صدیقه(س) را دیدم و ایشان سه بیت شعر فارسی خواند. وقتی بیدار شدم فقط یک بیت را به یاد داشتم و آن بیت این گونه است:
«دلی شکسته تر از من در آن زمانه نبود/ در این زمان دل فرزند من شکسته تر است»(۹)
۲- عدم بیعت با …
غاصبان پس از غصب خلافت، سعی کردند برای مشروعیت بخشیدن به خلافتشان از همه ی مردم، به خصوص حضرت علی و حضرت زهرا(ع) برای خود بیعت بگیرند ، ولی حضرت زهرا(س)، همه مصیبت ها را تحمل کرد و تا آخرین لحظه از زندگی مبارکشان ، با غاصبان حکومت بیعت نکرده، بلکه برای بازگرداندن خلافت به مسیر اصلی اش، مبارزه نمودند.(۱۰)
«روی برگردانید (قهر کرد) فاطمه از ابابکر و با اوسخن نگفت تا وفاتش و ۶ ماه بعد از پیامبر (ص) زندگی کرد و بعد از وفاتش همسرش علی او را شبانه دفن کرد و برای نماز و دفن فاطمه ابابکر را خبر نکرد.»(۱۱)
امام مهدی (عج) هم در پس پرده غیبت به سر می‌برد تا بیعت کسی بر گردنش نباشد.
حضرت علی(ع) فرموده‌اند: «هنگامی که قائم ما قیام کند، بیعت احدی بر گردن او نخواهد بود. از این رو، ولادت او مخفی می شود و از دیده ها پنهان می شود.»(۱۲)
حضرت مهدی(عج) می فرماید: «بر گردن همه پدرانم، بیعت سرکشان زمانه بود، امّا من وقتی خروج کنم، بیعت هیچ سرکشی بر گردنم نیست.»(۱۳)
۳-کناره گیری از مردم و …
بعد از آن تلاشی که حضرت زهرا(س) برای هدایت مردم و برگرداندن ولایت به حضرت علی(ع) کرد، و مورد بی مهری و ستم قرار گرفت، از مردم فاصله گرفت و در خانه مشغول عزاداری و گریه بر فقدان پدر شد، امّا این بار هم مورد بی لطفی قرار گرفت.(۱۴)
«اهل مدینه خسته و ناراحت شده به او گفتند: تو به واسطۀ کثرت گریه‌ات ما را اذیّت مى‌کنى. لذا حضرت زهرا از مدینه خارج و به سوى قبر شهدا مى‌رفت، وقتى ناراحتیهاى قلبى خود را با گریستن خالى مى‌کرد به سوى مدینه بازمى‌گشت.»(۱۵)
در صحیح بخاری که از کتابهای مؤثق اهل سنت است آمده، که وقتی حضرت زهرا(س) فدک را مطالبه کرد، ابوبکر خودداری کرد و چیزی را از فدک به او نداد. آن حضرت از ابوبکر ناراحت شد. پس از او کناره گیری کرد و با او سخنی نگفت تا از دنیا رفت.(۱۶)
امام مهدی (عج) از هنگام ولادت، از مردم و به ویژه ستمگران، مخفی بود. در آغاز ولادت، فقط بعضی از شیعیان خاص موفق به دیدار آن حضرت شدند. در زمان غیبت صغری امکان ملاقات شیعیان بسیار محدود تر شد و در زمان غیبت کبری به اوج خود رسید.
خود حضرت مهدی (عج) در توقیع شریف به شیخ مفید میفرماید: اگر چه ما در مکان دور دستی زندگی می کنیم، مکانی که از خانه های ستمگران به دور است، به جهت مصلحتی که خداوند برای ما و شیعیان ما دیده در این دوری، امّا ما از خبرهای شما آگاه هستیم.(۱۷)
۴-زهد وساده زیستی
آن حضرت[فاطمه زهرا سلام الله علیها] به اندکى از معیشت دنیا راضى بود و بر سختى‌هاى زندگى بردبار و به مقدار ناچیزى از حلال قناعت مى‌کرد. نفس قدسى‌اش راضى و مرضىِ حق بود. به آنچه دیگران داشتند طمع نمى‌بست و به چیزى که حقِّ او نبود چشم نمى‌دوخت و به حقِّ اَحَدى طمع نداشت، او در نفسِ خود غنى و به وضع خود خشنود بود و چنانکه پدرش فرموده بود: «لیس الغنی عن کثرة العرض، إنّما الغنیّ غنیّ النفس»(۱۸)
در زیارت آن حضرت نیز می خوانیم: «یاحلیفة الورع و الزهد» ای کسی که بریده از دنیا و فانی در ذات احدیت بود.(۱۹)
حضرت مهدی(عج) نیز در نهایت زهد و سادگی زندگی می کند.
حضرت صادق(ع) می فرماید: به خدا سوگند! لباس قائم (عج) زبر و غذاییش سخت خواهد بود.(۲۰)
۵-مبارزه با انحراف ها و بدعت ها فاطمه زهرا سلام الله علیها اولین شهیده ی دفاع از ولایت به جرم مبارزه با بدعت در دین پدر بزرگوارشان به شهادت رسیدند.
حضرت مهدی (عج) هم با بدعت‌ها و انحرافات مبارزه می کند و فرایض الهی و سنن نبوی را احیا خواهد کرد.
امام صادق (ع) می فرماید: «بدعتی نمی ماند جز آن که از بین می برد و سنّتی نمی ماند جز آن که بر پا می دارد.(۲۱)
حضرت علی (ع) می فرماید: «هر چه از کتاب و سنّت، متروک مانده، زنده خواهد کرد.»(۲۲) در دعای شریف ندبه می‌خوانیم: «أین المؤمل لإحیاء الکتاب و حدوده؟ أین محیی معالم الدین و أهله؟ أین المدّخر لتجدید فرائض و السنن»
کجا است آرزو کشیده برای زنده کردن قرآن و حدودش؟ کجا است زنده کننده آثار دین و اهل دین؟ کجا است آن ذخیره الهی برای تجدید واجبات و سنت های اسلام.
منابع و پی نوشت ها:
۱- “فِی ابْنَةِ رَسُولِ اللَّهِ لِی أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ”برای من در (زندگی و رفتار) دختر رسول خدا صلّی الله علیه و آله الگو و سرمشقی نیکو است. کلمات قصار امام زمان (عج) ص۲۰
۲- بحارالانوار،ج۳۶،ص۳۵۱
۳- سید جمال الدین حجازی فروردین و اردیبهشت ۱۳۷۶، شماره ۱ ۳-سایت حوزه، مجلات.
۴-زیارت حضرت فاطمه (سلام الله علیها) مفاتیح الجنان
۵- ترجمۀ جلد دهم بحار الانوار: در زندگانی حضرت فاطمه سلام الله علیها ، ترجمۀ نجفی ص۱۷۴
۶-شیخ طوسی، امالی، ص ۱۵۶
۷- کمال الدین و تمام النعمه ج ۱ ص۵۶۳ ح ۱۳
۸-مکیال المکارم ج ۱ ص۱۸۰به نقل ازکمال الدین ج۲ ص۳۶۱
۹- عنایات حضرت مهدی(عج) به علما و طلاب، ص ۱۷۶
۱۰- ویژگی های امام مهدی و حضرت زهرا (س) ، علی مصلحی، پایگاه اطلاع رسانی حوزه
۱۱-حدیث بعد از چند راوی می رسد به ام المومنین عایشه که خبر می دهد: … فَهَجَرتْهُ فَلَمْ تُکَلَّمهُ حَتّی تُوُفَّیَتْ وَ عاشَتْ بَعْدَ الَّنبیِ (صلی الله علیه وسلم) سِتَّةَ اَشْهُرٍ فَلَمّا تُوُفَّیتْ، دَفَنَها زَوْجُها عَلیٌ لَیْلاً، وَ لَمْ یُوذِنْ بِها اَبابَکْرٍ وَ صَلی عَلَیْها…
صحیح مسلم- کتاب الجهاد و السیر – باب ۱۶ باب قول النبی صلی الله علیه و سلم، لانورث ما ترکنا فهو صدقه) حدیث ۱۷۵۹
۱۲- کمال الدین و تمام النعمه ج۱ ص۵۶۴
۱۳- کمال الدین ج ۲ ص۲۳۹
۱۴- ویژگی های امام مهدی و حضرت زهرا (س) ، علی مصلحی پایگاه اطلاع رسانی حوزه
۱۵- زندگانی حضرت زهرا سلام الله علیها : ترجمه و تحقیق از جلد ۴۳ بحار الانوار ترجمۀ روحانی ، ص۵۷۲
۱۶- الف- صحیح بخاری – کتاب المغازی – باب غزوه خیبر- حدیث ۴۲۴۰ و ۴۲۴۱ ب- صحیح مسلم- کتاب الجهاد و السیر – باب ۱۶ باب قول النبی صلی الله علیه و سلم، لانورث ما ترکنا فهو صدقه) حدیث ۱۷۵۹
۱۷-احتجاج طبرسی ترجمه جعفری ج۲ ص۶۵۰
۱۸-فاطمه زهرا (س) محمد عبده یمانی ترجمه محمد تقی رهبر ص۲۵۹
۱۹-بخشی از زیارت حضرت فاطمه سلام الله علیها
۲۰-مکیال المکارم ج۱ص۱۴۶ به نقل از بحار ج ۵۲ ص۳۵۸
۲۱-ینابیع المودة، ج ۳، ص ۶۲
۲۲-بخشی از خطبه ۱۳۸ نهج البلاغه
پایگاه مهدویت و دشمن شناسیمنبع:
نقل قول
شبکه های اجتماعی
لینک های مهم
درباره ما
پست الکترونیکی مدیریت سایت : info@shahrequran.ir