بهشت، پاداش كردارهاى نيك‏

[گل مريم]

besm14

معاد

شهيد محراب آيةالله سيد عبدالحسين دستغيب

بهشت، پاداش كردارهاى نيك‏



در آخرت جايى را پروردگار عالم خلق فرموده و ذخيره براى كسانى كه با ايمان و تقوا از اين‏جا بروند قرار داده است.

در اين مهمانخانه، انواع پذيرايي ها و اقسام نعمت ها و لذت ها كه در خور بزرگى خداوندى و وسعت آن عالم است و به دانستن حقيقت و تفصيل آن براى اهل اين عالم محال است و به عين مانند اطلاع يافتن بچه‏ اى كه در رحم است از بزرگى و اوضاع و گزارشات دنياست و لذا در قرآن مجيد، مجملاً مى‏ فرمايد:



هيچ‏كس نداند چه نعمتهاى بزرگى كه چشم آنها را روشن مى‏ كند براى ايشان ذخيره شده، در برابر كردارهاى نيك آنها^{(فلا تعام نفس ما أخفى لهم من قرة أعين... سجده: 17. )}.


و نسبت به نعمتهاى بهشتى بيان كلى مى ‏فرمايد:


براى بهشتيان در بهشت آنچه را كه بخواهند موجود است و نزد ما از آنچه كه بخواهند زيادتر است‏^{(لهم ما يشاءون فيها و لدينا مزيد ق: 35. )}.

و نيز در جاى ديگر مى‏ فرمايد: بهشتيان آنچه را بخواهند، در آن هميشگى خواهند بود^{(...و هم فى ما اشتهت أنفسهم خالدون انبياء: 102. )}.


خلاصه، جايى است كه در آن ناكامى و ناراحتى نيست، اندوه و ضعف، پيرى و مرض، خستگى و كسالت در آن‏جا راه ندارد. سلامتى مطلق از هر حيث آن‏جاست، لذا نامش دارالسلام مى‏ باشد.
سلطنت حقيقيه كه عبارت از قدرت تامه است به طورى كه هرچه بخواهد بشود، براى بهشتيان است كه: ان أهل الجنة ملوك.


و در سوره دهر مى‏ فرمايد: زمانى كه ببينى آن‏جا خواهى ديد نعمت فراوان و سلطنت و پادشاهى بزرگ را^{( و اذا رأيت ثم رأيت نعيما و ملكا كبيرا دهر: 20. )}. در اين‏جا به پاره ‏اى از نعمتهاى بهشتى كه در قرآن مجيد است، اشاره مى ‏شود:

[گل مريم]

و لحم طير مما يشتهون‏^{(واقعه: 21. )}.

گوشت مرغ از آنچه ميل داشته باشند، در بهشت موجود است.



و فكهة مما يتخيرون‏^{( واقعه: 20. )}

و ميوه از هر نوعى كه اختيار كنند.



و فكهة كثيرة * لا مقطوعة و لا ممنوعة^{(واقعه: 32-33. )}

و ميوه كه هيچ وقت تمام نشود و از بهشتيان منع نگردد.



فيهما فكهة و نخل ورمان‏^{( الرحمن: 68. )}

در بهشت، ميوه و درخت خرما و انار است.



در بهشت است جوييهايى كه از آب خالص كه دگرگونى ندارد و جوييهايى كه از شير است كه مزه آن تغيير نكرده و جوييهايى كه از شراب ناب است كه موجب لذت و فرح خورندگان است (يعنى مثل شراب دنيوى كه متعفن و مضر و بيهوش كننده مى ‏باشد نيست بلكه خوشبو و گوارا و بى ‏ضرر و زيادكننده هوش و پاك كننده است‏^{(...و سقاهم ربهم شرابا طهورا دهر: 21. )}) و نيز جوييهايى از عسل خالص از جميع فضولات مى‏باشد^{(..فيها أنهار من ماء ءاسن و أنهار من لبن لم يتغير طعمه و أنهار من خمر لذة للشاربين و أنهار من عسل مصفى... محمد (صلى الله عليه و آله و سلم): 15. )}.


و نيز در بهشت، چشمه ‏هاى متعددى است كه هر يك را خاصيت و حلاوت به خصوصى است و به اسم مناسب آن ناميده مى‏ شود؛

مانند: چشمه‏ هاى كافوريه، زنجبيليه، سلسبيل، تسنيم و از همه مهمتر، نهر كوثر است كه از زير عرش الهى جارى مى‏ شود. از شير سفيدتر، از عسل شيرين‏تر از كره نرمتر،

سنگريزه ‏اش زبرجد و ياقوت و مرجان است و گياهش زعفران و خاكش خوشبوتر از مشك مى‏ باشد و مستفاد از اخبار آن است كه از زير عرش، جارى و در بهشت به صورت نهرى است و در عرصه محشر در حوض عظيمى قرار مى‏گيرد كه قبلاً گفته شد.

[گل مريم]

پوشيدنيهاى بهشت‏


در سوره كهف مى‏ فرمايد: زينت كرده شوند بهشتيان در بهشت از دستتبندهاى ساخته شده از طلا و مى‏ پوشند جامه ‏هاى سبز از سندس و استبرق‏^{(...يحلون فيها من أساور من ذهب و يلبسون ثيابا خضرا من سندس و استبرق... كهف: 31. )}.

و در جاى ديگر مى ‏فرمايد: لباس بهشتيان از ابريشم است‏^{(...لباسهم فيها حرير فاطر: 33. )}.


از رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) مروى است كه: چون مؤمن به قصر خود در بهشت رود، بر سرش تاج كرامت نهند و هفتاد حله به رنگهاى گوناگون - كه به جواهرات بهشتى بافته شده باشند - به او بپوشانند^{(بحارالأنوار: 8/128. )}.


و نيز فرمود كه: اگر يكى از لباسهاى بهشتى را در اين عالم بياورند، اهل دنيا طاقت ديدنش را ندارند.


و از حضرت صادق (عليه السلام) مروى است كه: خداى را در هر روز جمعه نسبت به مؤمنين در بهشت كرامتى است كه مى ‏فرستد ملكى را با خلعت حله، پس مؤمن يكى از آنها را بر كمر بندد و ديگرى را بر دوش افكند و بر هرچه بگذرد از نور آن حله‏ ها روشن گردد^{( بحارالأنوار: 89/266. )}.

[گل مريم]

كاخهاى بهشتى‏


در چند جاى قرآن مى‏ فرمايد: خدا شما را داخل مى‏ كند در بوستان‏هايى كه از عمارات آن جارى مى‏ شود جوي ها و مسكنهاى پاكيزه در بوستانهايى كه براى شما هميشگى است، اين سعادت و رستگارى بزرگى است‏^{(...و يدخلكم جنات تجرى من تحتها الأنهار و مساكن طيبة فى جنات عدن ذالك الفوز العظيم صف: 12. )}.


در سوره زمر مى ‏فرمايد: بهشتيان را غرقه ‏هايى است كه از بالاى آن غرفه‏ هايى بنا گرديده شده است، از زير آن جويهاى روان جارى است‏^{(...لهم غرف من فوقها غرف مبنية تجرى من تحتها الأنهار... زمر: 20. )}.


از رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) مروى است كه:
آن غرفه‏ ها از مرواريد و ياقوت و زبرجد بنا شده و سقف آن از طلاست و هر غرفه هزار در دارد از طلا و بر هر درى موكلى است‏^{(بحارالأنوار: 8/128. )}.

و در تفسير و مساكن طيبة از رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) مروى است كه فرمود:
قصرى است در بهشت از لؤلؤ، در آن قصر هفتاد خانه از ياقوت سرخ و در هر خانه هفتاد حجره از زمرد سبز و در هر حجره هفتاد تخت است و بر هر تختى هفتاد فرش از هر رنگى است و بر هر فرشى حورالعينى مى‏باشد و در هر حجره هفتاد خوان طعام است و در هر خوانى هفتاد قسم طعام است و در هر حجره‏ اى هفتاد خادمه مى ‏باشد و خداى تعالى چنان قوه ‏اى به مؤمن مى ‏دهد كه از تمام آنها بهره مى‏ برد^{(بحارالأنوار: 8/149-150.)}.

[گل مريم]

كرسيها، فرشها و ظرفهاى بهشتى‏

بهشتيان بر تختهاى بهشتى تكيه زنندگانند، ثواب و جزاى نيكويى است‏^{(...متكئين فيها على الأرائك نعم الثواب... كهف: 31. )}.

و در سوره واقعه مى‏ فرمايد: على سرر موضونة ^{(واقعه: 15. )}؛ بر تختها و كرسيهايى كه از مفتول طلا بافته شده و مزين به جواهر است، نشسته باشند.

و در سوره الرحمن مى‏ فرمايد: تكيه زنندگانند بر فرشهايى كه آستر آنها از استبرق است‏^{(متكئين على فرش بطائنها من استبرق... الرحمن: 54. )}.

و مجملاً در قرآن مجيد براى انواع لباسها و فرشهاى بهشتى، اسامى چندى ذكر شده؛ مانند؛ استبرق و حرير، رفرف، نمارق و زرابى كه حقيقت آن ديدنى است، نه گفتنى و شنيدنى.

و راجع به ظرفهاى بهشت، در سوره واقعه مى ‏فرمايد: دور مى ‏زنند بر اهل بهشت غلامان با قدحها و ابريقها از طلا و نقره و اقسام جواهر و با كاسه‏ ها از شراب ناب‏^{(يطوف عليهم و لدان مخلدون * بأكواب و أباريق... واقعه: 17-18. )}.
و در سوره دهر^{(ويطاق عليهم بئانية من فضة و أكواب كانت قواريرا انسان: 15. )}مى‏ فرمايد: دور داده مى‏ شود بر بهشتيان ظرفهاى نقره و قدحهايى كه از بلورند و آن بلورها از نقره است (يعنى صفا و درخشندگى بلور را دارند و سفيدى و نرمى نقره را).

[گل مريم]

حوريان بهشتى‏

چون اعظم نعمتهاى جسمانى در بهشت، حوريان هستند؛ لذا در قرآن مجيد، زياد ذكر آنها شده و علت اين‏كه به اين نام خوانده مى‏ شوند اين است كه حور به معناى سفيد اندام و عين به معناى گشاده چشم هر دو در ايشان موجود مى‏ باشد. يا اين‏كه سفيده چشم آنها در نهايت سفيدى و سياهى آن در غايت سياهى و صفا و طراوت است و ممكن است وجه تسميه آنها به اين نام اين باشد كه چشمها از ديدن جمال ايشان، حيران و مبهوت (و به اصطلاح سفيد) مى ‏شود.

در سوره واقعه، آيه 22-23 مى ‏فرمايد: و حور عين * كأمثال اللؤلو المكنون.
حوريان مانند مرواريد پوشيده شده در صدفند كه غبارى بر آن ننشسته و دست غير به او نرسيده است.

و از رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) مروى است كه:
در بهشت نورى پديدار شود، بهشتيان گويند چه نورى است؟
گويند: اين روشنايى دندان حورى است كه بر روى شوهرش خنديده است.

و نيز مى‏ فرمايد: انآ أنشأنهن انشآء * فجعلنهن أبكارا^{(واقعه: 35-36. )}.
ما حوريان را ابتدا (و بى‏سبب پدر و مادر) آفريديم و ايشان را دوشيزه قرار داديم.

عربا تراباً؛ دوستان و عاشقان شوهران خود هستند (با ناز و كرشمه و شيرين سخنى و همگى همسن كه در سن شانزده سالگى باشند؛ چنانچه مردان بهشتى به سن 33 سالگى هستند.

و در سوره الرحمن، آيه 56 مى‏ فرمايد: فيهن قصرت الطرف....
در بوستانهاى بهشت، حوريانى هستند كه چشم فرو هشته‏ اند از نگاه به غير شوهران خود و به ايشان دست درازى نكرده باشد قبل از بهشتيان كسى از انس و جن.
گويا ايشان از ياقوتند در سرخى و مرجانند در روشنايى و سفيدى: كأنهن الياقوت و المرجان‏^{( الرحمن: 58. )}.

[گل مريم]

و مروى است: حورى كه هفتاد حله پوشيده باشد، مغز ساق او در پس آن حله‏ ها ديده مى‏ شود؛ مانند رشته سفيد از وراى ياقوت‏^{(بحارالأنوار: 8/175. )}.

و در سوره بقره، آيه 25 مى‏ فرمايد: ...و لهم فيهآ أزواج مطهرة و هم فيها خلدون.
براى صاحبان ايمان و عمل صالح در بهشت، زنهايى است كه از هر حيث پاك و پاكيزه ‏اند از آن جمله حائض نمى‏ شوند، بلكه از هر كثافتى و نجاستى دورند و نيز تكبر و خودستايى نمى‏ كنند و بر يكديگر غيرت نمى‏ ورزند.

و مروى است كه: بر بازوى راست حور از نور نوشته شده: الحمدلله الذى صدقنا وعده و بر بازوى چپ: الحمدلله الذى اذهب عنا الحزن.

و از رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) مروى است - ضمن حديث مفصلى - كه فرمودند:
خداوند حورى را خلق فرمود كه بر گونه راست او نوشته شده: محمد رسول الله و بر گونه چپ: على ولى الله و بر پيشانى او الحسن و بر ذقن او: الحسين و بر دو لب او: بسم الله الرحمن الرحيم.
ابن مسعود پرسيد اين كرامت براى كيست؟
فرمود: براى كسى كه از روى حرمت و تعظيم بگويد: بسم الله الرحمن الرحيم.

ناگفته نماند كه زنان مؤمنه كه با ايمان از دنيا رفته و بهشتى باشند، جمالشان از حور بيشتر است و آيه شريفه: فيهن خيرات حسان‏^{(الرحمن: 70. )}؛
يعنى: در بوستانهاى بهشت، زنانى باشند كه به حسن خلق پيراسته و به حسن خلقت آراسته ‏اند (به زنان دنيوى كه بهشتى اند، تفسير شده است).

و مجلسى از حضرت صادق (عليه السلام) روايت كند كه:
خيرات حسان زنهاى مؤمنه عارفه شيعه ‏اند كه داخل بهشت مى‏ شوند و ايشان را به مؤمن تزويج كنند.

و مروى است: زنانى كه بهشتى باشند و در دنيا شوهر نكرده باشند يا اين كه شوهرانشان در بهشت نباشند، به هر يك از اهل بهشت كه مايل باشند، ازدواج مى‏ كنند و اگر شوهرانشان در بهشت‏ اند، به ميل خود با آنان ازدواج خواهند كرد و اگر در دنيا شوهران متعدد كرده با آخرى آنها يا هر يك كه خلقش نيكوتر و نيكى‏ اش بيشتر است، ازدواج مى‏ كند.

[گل مريم]

گلها و عطرهاى بهشتى‏

در سوره الرحمن مى‏ فرمايد:
براى كسى كه بترسد از ايستادن نزد پروردگارش (يعنى از موقف حساب كه شرحش گذشت، بترسد و گناه نكند) دو بوستان است كه داراى جميع فنون و اقسام ميوه‏ه ا و گياه ها و گلهاست‏^{(و لمن خاف مقام ربه‏ى جنتان * ذوتا أفنان الرحمن 46و48. )}.

و مجلسى از رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) نقل كرده كه: اگر زنى از زنان بهشت در شب تار از آسمان اول مشرف به زمين شود، بوى خوش او به مشام جميع اهل زمين برسد.

و از امام صادق (عليه السلام) مروى است كه: بوى عطر بهشت تا هزار سال راه مى‏ رسد.

و نيز مروى است كه: خاك بهشت، مشك است.

و از روايات كثيره معلوم مى‏ شود كه در و ديوار و زمين بهشت و هرچه در آن است، تماماً معطر است.

در سوره دهر، آيه 13 مى‏ فرمايد: لا يرون فيها شمسا و لا زمهريرا.
بهشتيان در بهشت، آفتاب و گرماى آن را نمى‏ بينند و همچنين سرما را (يعنى در هواى معتدل هستند و احتياجى به آفتاب و روشنايى آن ندارند، بلكه همان نور ايمان و عمل صالح ايشان را بس است؛ چنانچه گذشت).

و مروى است كه نور حوريان بر نور آفتاب غالب است.

بلكه از روايات كثيره اين طور استفاده مى‏شود كه: هركه و هرچه در بهشت است حتى لباس و فرش و ظرف، تماماً نور افشانى مى‏ كنند.

[گل مريم]

نغمه ‏ها و آوازهاى بهشتى‏

از آنجايى كه هرچه در دنيا از انواع نعمتها و لذتهاست، تماًما قطره و نمونه‏ اى است از آنچه در بهشت است و اصل و خالص آن در آن‏جاست، مرتبه كامله صداى خوش و حقيقت، آن هم در بهشت است، به طورى كه اگر نغمه ‏اى از آوازهاى بهشتى به گوش اهل دنيا برسد، طاقت نياورده و هلاك مى‏ شوند؛ چنانچه آواز داوود پيغمبر با اين‏كه در اين دنيا بوده، كسى طاقت شنيدنش را نداشت و حيوانات متضاده در موقع خواندنش، اطرافش جمع مى‏ شدند و مدهوش مى ‏افتادند و در آن حال با يكديگر كارى نداشتند و همچنين خلق هنگام خواندنش، عده ‏اى مى ‏افتادند، بعضى هلاك مى‏ شدند.
در خطبه مباركه حضرت اميرالمؤمنين در نهج ‏البلاغه ضمن بيان حالات انبيا مى‏ فرمايد: و داوود (عليه السلام) صاحب المزامير و قارى اهل الجنه‏^{( نهج البلاغه صبحى صالح / خ‏160. )} از اين جمله معلوم مى‏شود كه حضرت داوود (عليه السلام) در بهشت براى بهشتيان خواهد خواند؛ البته با نغمه‏ اى بهشتى و بهشتيان هم طاقت شنيدنش را خواهند داشت.

در مجمع البيان از رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) مروى است كه: بهترين نغمه‏ هاى بهشت آن است كه حوريان براى شوهران خود خوانندگى مى‏ كنند به صداى نيكويى كه جن و انس نشنيده باشند، اما نه به روش مزمار (آلت موسيقى است) بلكه به تسبيح، تحميد و تقديس پروردگار عالم‏^{(تفسير مجمع البيان: 8/298. )}.

و نيز مروى است كه: مرغان بهشتى به بهترين نغمه ‏ها خوانندگى مى‏ كنند.

و از حضرت صادق (عليه السلام) پرسيدند آيا در بهشت غنا و سرود هست؟ فرمود: در بهشت درختى است كه خداوند امر مى‏ فرمايد بادهاى بهشت را كه بوزند پس، از آن درخت آوازها ظاهر مى‏شود كه خلايق هرگز به آن خوبى، سازى و نغمه‏ اى نشنيده باشد (پس فرمود اين عوضى است كه از آن‏كه در دنيا از ترس خدا گوش دادن به غنا را ترك نموده است‏^{(بحارالأنوار: 8/127. )}.

[گل مريم]

نعمتها و لذتهاى معنوى و روحانى‏

نعمتهاى روحانى هم در بهشت انواع متعددى دارد كه ادراك آن از عقول ما خارج است. از آن جمله پرده از جلو چشم ادراك برداشته مى‏ شود؛ يعنى آنچه را كه در دنيا دانسته بود، اين‏جا مى ‏بيند و به حقايق و معرفت الهيه - كه در دنيا آرزوى او بود - مى‏ رسد. خصوصاً معرفت و لقاى محمد (صلى الله عليه و آله و سلم) و آل.

در تفسير صافى ضمن آيه: و أقبل بعضهم على بعض يتسآءلون ^{(طور: 25. )}، مى‏ نويسد؛ يعنى عن المعارف و الفضائل‏^{(تفسير صافى: 4/269.)}، بهشتيان معارف الهيه و فضايل محمديه (صلى الله عليه و آله و سلم) را با يكديگر مذاكره مى‏ كنند.

و از آن جمله است انواع تكريم ها و تعظيم هاى الهيه؛ مانند اين كه هر فرد بهشتى، پدر و مادر و همسر و اولادش را اگر صلاحيت دخول بهشت را داشته باشند (يعنى با ايمان رفته باشند) آنها را شفاعت كرده، پهلوى خود مى ‏برد.

اين امر براى احترام مؤمن است، هرچند بستگانش هم اهليت آن مقام را نداشته باشند؛ چنانچه خداى تعالى در قرآن مجيد مى ‏فرمايد: جنت عدن يدخلونها و من صلح من ءابآئهم و أزوجهم و ذوريتهم...^{(رعد: 23.)}.
و نيز پس از استقرار در بهشت، هزار ملك مأمور مى ‏شوند كه براى تهنيت و مبارك باد به زيارت مؤمن بيايند و قصر مؤمن كه هزار در دارد از هر درى ملكى وارد مى‏ شود و بر او سلام مى ‏كند^{(و الملائكة يدخلون عليهم من كل باب * سلام عليكم... رعد: 23-24. )} و مبارك باد مى‏ گويد. از همه بالاتر مكالمه پروردگار عالم است با بنده مؤمن و رواياتى چند در اين زمينه رسيده ليكن آنچه را كه خداوند در سوره ياسين، آيه 58 ذكر مى‏ فرمايد، كافى است كه: سلم قولاً من رب رحيم.

و در تفسير منهج از جابر بن عبدالله روايت كرده كه رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: چون بهشتيان در نعمتهاى بهشت مستغرق باشند، ناگاه نورى بر ايشان ساطع گردد و از آن آوازى آيد كه: السلام عليكم يا اهل الجنه .

و از اين‏جاست كه گفته شده: آنچه در دنيا نصيب پيغمبران خدا بوده كه از آن جمله گفتگو با پروردگار عالم است، در آخرت نصيب بهشتيان مى‏ گردد.