تفسیر "وَالْمُحْصَناتُ مِنَ النِّساءِ اِلّا ما مَلَكَتْ اَيْمانُكُمْ‏"


ازدواج با زنان شوهردار نيز بر شما تحريم شده است مگر آنانى را كه مالك شده ‏ايد.

در مورد تفسير اين فراز از آيه شريفه ديدگاه‏ ها يكسان نيست:

1 - به باور گروهى از مفسران منظور آيه شريفه اين است كه ازدواج با زنان داراى همسر حرام است؛ مگر زنان مشركى كه اسير شده‏ اند. از امير مؤمنان نيز در اين مورد روايت آورده ‏اند.

در اين مورد برخى به روايت «ابوسعيد خدرى» استدلال نموده‏ اند كه در پيكار «اوطاس» گروهى از زنان شرك ‏گرايان تجاوزكار به اسارت گرفته شدند و برخى از مسلمانان با برخى از آنان ازدواج كردند؛ در حالى كه آنها به هنگام اسيرشدن همسر داشتند. وقتى اين آيه شريفه بر پيامبر گرامى نازل شد فرمود ندا دهند كه با زنان اسيرى كه باردار هستند پيش از زايمان،و با زنان غير باردار پيش از گذراندن يك عادت ماهانه و پاك شدن، ازدواج ننماييد.
امّا گروهى اين روايت را ضعيف شمرده و گفته‏ اند: زنانى كه در جنگ «اوطاس» اسير شدند شرك‏ گرا بودند و ازدواج با آنان درست نبود؛ و پاسخ داده ‏اند كه اين ازدواج پس از اسلام ‏آوردن زنان اسير بوده است.

2 - اما به باور گروهى ديگر، منظور اين است كه نمى ‏توان با زنان شوهردار ازدواج كرد، مگر با كنيزان شوهردار؛ چرا كه خريدن آنان به منزله طلاق از سوى صاحبانشان و ازدواج خريدار با آنان است.
«ابن عباس» مى گويد: طلاق كنيز به يكى از اين شش مورد است:
اسيرشدن او، خريدن، آزاد كردن، بخشيدن، به ارث بردن، و ديگر طلاق همسرش. گفتنى است كه از روايات ما نيز همين نكته دريافت مى ‏گردد.

«عمربن خطّاب» و «عبدالرحمن بن عوف» آورده ‏اند كه خريدن كنيز، طلاق او به شمار نمى ‏رود؛ بلكه طلاقش بسان طلاق زنِ آزاد است، و تنها در زنان اسير از كافران تجاوزكار است كه نيازى به طلاق از سوى شوهرانشان نيست؛ چرا كه پيامبر گرامى هنگامى كه عايشه، كنيزش «بريره» را آزاد كرد، به وى حقّ انتخاب داد كه مى‏ تواند با همسرش ادامه زندگى دهد، و يا مى‏تواند از او جدا گردد. با اين بيان اگر كنيز با آزاد شدن، ديگر نيازى به طلاق شوهر نداشت، اين بيان پيامبر چه مفهومى داشت؟
در پاسخ اين دو تن گفته‏ اند كه همسر «بريره» برده بود، و اگر او آزاد بود ديگر پيامبر گرامى او را بر سر دو راهى انتخاب قرار نمى‏داد.

3 - و دسته ‏اى از مفسّرين از جمله «سعيدبن جبير» مى‏گويد: منظور از «محصنات» زنان پاكدامن ‏اند. با اين بيان، آيه شريفه اعلان مى‏ كند كه زنان پاكدامن بر شما حرام هستند، مگر از دو راه، يا از راه ازدواج و يا از راه خريدن كنيز مى‏ توانيد با آنان زندگى مشترك تشكيل دهيد.(مجمع البیان)