ضمانت

[از خاک تا افلاک]

ضمانت

واژه (ضمان ) در فقه به دو معنا به كار مى رود:

1- (تعهد و برعهده گرفتن )، كه اين ضمان در حقيقت جنبه اختيارى دارد و در فقه به عنوان عقدى مستقل مطرح است .
2- (تاوان و غرامت دادن )، كه جنبه قهرى دارد_⁽¹⁾ و شامل عقد خاصى نمى شود و بيشتر در جايى مطرح است كه حق كسى از روى تقصير ضايع شده باشد._⁽²⁾

ضمان به معناى (تعهد) بر دو گونه است :

الف- (ضمانت در نفس )، كه در فقه آن را (كفالت ) گويند؛ مثل اين كه شخص متعهد شود كه ديگرى را در وقتى معيّن يا هر وقت صاحب حق بخواهد، احضار كند.
ب- (ضمانت در مال ) و آن نيز دو صورت دارد:

∢ (حواله ) و آن جايى است كه كسى طلبكار خود را به شخص سوّمى ، كه خود از او طلب دارد، ارجاع دهد و آن شخص بپذيرد.
∢ (ضمان خاص ) و مصطلح ، و آن جايى است كه ضامن ، به شخصى كه مورد ضمانت قرار مى گيرد، بدهى ندارد، ولى با اين حال ، بدهى او را برعهده گيرد._⁽³⁾

مقصود ما از (ضمانت )، در اينجا ، صورت اخير ضمان خاص است كه به (ضمان عقدى ) نيز شهرت دارد.

---

1- اين معنا، ضمانت پرداخت ديه را، كه در باب ديات مطرح است ، شامل مى شود.
2- فرهنگ معارف اسلامى ، سيد جعفر سجّادى ، ج 2، ص1158.
3- جواهر الكلام ، محمدحسن نجفى ، تحقيق عباس قوچانى ، ج26، ص 114.