معارفی از سوره حج

[گل مريم]

مـــعــارف قــــرآن
جــلــد 4
نــویـــسـنــده: جــمــعــے از نــویــســنــدگـان
فــــصــــل چهارم
مــعــارفــے از ســــوره حج

[دژدان]

سوره حج‌

سوره حج، بيست و دومين سوره قرآن كريم و داراى 78 آيه است كه بعضى آن را بجز چند آيه، مكّى مى‌دانند، در حالى كه جمعى ديگر معتقدند همه آيات آن- جز چند آيه- در مدينه نازل شده است.
سياق آيات با مدنى بودن سوره، تناسب بيشترى دارد.
از آنجا كه در آيات 26 تا 37 اين سوره در ارتباط با مسأله حج و تشريع بعضى از احكام آن صحبت شده، بدين نام موسوم شده است.

فشرده مطالب سوره‌

بخشى از آيات به مسايل پيرامون توحيد و معاد پرداخته و سخن از مبارزه با شرك و مشركان دارد و بخشى ديگر به كليات برخى از احكام پرداخته است.
در ابتداى سوره با انذار شديد، همه مردم را از سختيهاى برپايى روز قيامت و عذاب الهى مى‌ترساند.
پس از آن به استدلال پيرامون برپايى قيامت پرداخته و قدرت‌نمايى خدا در مسير خلقت هر شخص از خاك و سپس نطفه تا رسيدن به جوانى و پيرى را به عنوان دليل امكان قيامت آورده است. همچنين معاد را به زنده كردن زمين مرده به وسيله باران تشبيه كرده است.مجادله بدون علم و دليل، از ناحيه مشركان را مردود شمرده و آنان را به عذاب قيامت تهديد نموده است.
سپس در يك تقسيم‌بندى انسانهاى مؤمن و داراى عمل صالح را به بهشت وعده داده و انسانهاى بت‌پرست و كسانى كه تنها خدا را به زبان مى‌پرستند و در قلبشان خبرى از ايمان نيست را خسران كنندگان در دنيا و آخرت معرفى كرده است. در آيات بعدى نمونه‌هايى از نعمتها و عذابهاى دو گروه را بيان كرده است.

ادامه دارد.... 

1397/11/04
20
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

فشرده مطالب سوره

در فراز ديگرى از سوره به ساختن خانه كعبه به دست حضرت ابراهيم (ع) و دعوت او از مردم براى حج گزاردن و همچنين به مسائلى درباره طواف و قربانى اشاره نموده است.
از ديگر امور مطرح شده در اين سوره، اذن به جهاد براى اولين بار به مسلمانان، تأكيد در برپايى نماز و اداى زكات و امر به معروف و نهى از منكر مى‌باشد.
در ادامه آيات، سرنوشت عبرت انگيز اقوام پيامبران گذشته همانند قوم نوح، هود، صالح، ابراهيم، لوط، شعيب و موسى عليهم‌ السلام را يادآور شده و به عذاب‌هاى الهى بر آنان اشاره دارد.

زلزله بزرگ قيامت‌

«يا ايُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمْ انَّ زَلْزَلَةَ السَّاعَةِ شَىْ‌ءٌ عَظيمٌ يَوْمَ تَرَوْنَها تَزْهَلُ كُلُّ مُرْضِعَةٍ عَمَّا ارْضَعَتْ وَ تَضَعُ كُلُّ ذاتِ حَمْلٍ حَمْلَها وَ تَرَى النَّاسَ سُكارى‌ وَ ما هُمْ بِسُكارى‌ وَ لكِنَّ عَذابَ اللَّه شَديدٌ» (حج، آيات 1- 2)
اى مردم! از پروردگار خود بترسيد كه زلزله قيامت امر عظيمى است. روزى كه آن را مى‌بينيد (از شدت وحشت و ترس) هر شيردهنده‌اى شيرخواره‌اش را از ياد مى‌برد و هر آبستنى بار (جنين) خود را بر زمين مى‌نهد و مردم را مست مى‌بينى، حال آنكه مست نيستند، بلكه عذاب خدا شديد است.

ادامه دارد...

1397/11/06
20
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

زلزله بزرگ قیامت

در بسيارى از آيات قرآن كريم «اهل ايمان» به تقوا دعوت شده‌اند؛ اما در اين آيات دعوت به تقواى الهى خطاب به همه مردم از مؤمن و كافر، در همه اعصار و قرون است تا بلكه كافران از خدا بترسند و ايمان بياورند و مؤمنان از خدا بترسند و مخالفت اوامر و نواهى پروردگار را نكنند. اين آيه نشان مى‌دهد كه تنها تقواى الهى مى‌تواند انسان را از هول و وحشت قيامت نجات بخشد.
بازتاب زلزله قيامت‌ چنان كه از آيات ديگر قرآن كريم، استفاده مى‌شود، با اين زلزله هول‌انگيز كه جزء مقدّمات قيامت است، تحوّل شديد مادى در نظام هستى پديد مى‌آيد، خورشيد و ماه در هم پيچيده مى‌شوند، ستارگان بى‌نور مى‌گردد، كوهها از جا كنده مى‌شود و همچون پنبه زده شده پراكنده مى‌گردد، درياها به هم مى‌ريزد، زمين و آسمان در هم كوبيده مى‌شود، مردم از نظر روانى در وحشت عظيم و غير قابل وصف فرو مى‌روند و سر از پا نمى‌شناسند. حوادث آن روز چنان مهيب و دهشتناك است كه خداوند به منظور بيان شدّت عظمت، آن را به صورت سربسته بيان كرده و «شَيْى‌ءٌ عَظيمٌ» خوانده است. 

#در_ادامه: تصاویر حوادث وحشت بار زلزله بزرگ قیامت

1397/11/07
20
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

تصاویر حوادث وحشت بار زلزله بزرگ قیامت

تصويرهايى كه آيه [آیات 2_1] از آن روز ترسيم مى‌كند، بخوبى حوادث وحشت‌بار و آثار آن را روشن مى‌سازد:

الف- كودكان شيرخوار به حال خود رها مى‌شوند. محبّت مادر نسبت به كودك، بخصوص هنگام شيرخوارگى، بالاترين محبته است. مادرى كه حاضر است به جاى فرزند شيرخوارش جان ببازد و براى حفظ سلامتى او در آتش بسوزد، بر اثر شدّت وحشت ناشى از زلزله، كودك شيرخوار خود را از آغوش پر مهر خويش رها مى‌سازد و به سويى مى‌اندازد و تنها براى نجات خود دست و پا مى‌كند.

ب- زنان باردار در هر جا و هر شرايطى باشند، جنين خود را سقط مى‌كنند.

ج- مردمان همچون افراد مست، مضطرب، متحيّر و سرگردان به هر سو روانند.

تأثير آيات هنگام نزول‌ دو آيه آغاز اين سوره در يكى از شبهاى «غزوه بنى المصطلق» نازل شد. پيامبر (ص) مردم را كه در حال حركت به سوى ميدان جنگ بودند، صدا زد. آنها توقف كردند و گرداگرد پيامبر (ص) حلقه زدند. رسول خدا (ص) اين آيات را بر آنها خواند؛ مسلمانان در آن شب بسيار گريستند. هنگام صبح بقدرى نسبت به دنيا و زندگى بى‌اعتنا شده بودند 
كه حتى مركبها را زين نكردند و خيمه‌اى برپا نساختند؛ گروهى گريه مى‌كردند و گروهى در فكر فرو رفته بودند. پس از آن، رسول خدا (ص) به آنان بشارتهايى داد كه همه تكبير گفتند.

#در_ادامه: ايمان سطحى‌

1397/11/08
20
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

ايمان سطحى‌

---

«وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَعْبُدُ اللَّهَ عَلى‌ حَرْفٍ فَانْ اصابَهُ خَيْرٌ اطْمَأَنَّ بِهِ وَ انْ اصابَتْهُ فِتْنَةٌ انْقَلَبَ عَلى‌ وَجْهِهِ خَسِرَ الدُّنْيا وَالْاخِرَةَ ذلِكَ هُوَ الْخُسْرانُ الْمُبينُ يَدْعُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا يَنْفَعُهُ ذلِكَ هُوَ الضَّلالُ الْبَعيدُ يَدْعُوا لَمَنْ ضَرُّهُ اقْرَبُ مِنْ نَفْعِهِ لَبِئْسَ الْمَوْلى‌ وَ لَبِئْسَ الْعَشيرُ» (حج، آيات 11- 13)
و از ميان مردم كسى است كه خدا را تنها با زبان مى‌پرستد. پس اگر خيرى به او رسد، دلش به آن آرام‌گيرد و اگر فتنه‌اى به او رسد (و با مصيبتى مورد آزمايش واقع شود)، رو بر مى‌تابد (و كفر مى‌ورزد) در دنيا و آخرت زيانكار است و آن زيانى آشكار است. او غير خدا كسى را مى‌خواند كه نه زيانى به او مى‌رساند و نه سودى. اين گمراهى عميقى است. او جز خدا كسى را مى‌خواند كه ضررش نزديكتر از نفع اوست، چه بد مولا و همنشينى است!

در آيه مزبور از پرستش بعضى از مردم با تعبير «عَلى‌ حَرْفٍ» سخن به ميان آمده است كه مى‌تواند داراى دو معنى زير باشد:

الف- اگر حرف را كنايه از زبان بدانيم، معناى آيه چنين مى‌شود:
بعضى از مردم ايمان كامل ندارند و خدا را تنها به زبان مى‌پرستند و ايمانشان قلبى نيست. بنابراين، از ايمان سطحى برخوردارند.

ب- در صورتى كه حرف را به معناى لبه و كنار چيزى بدانيم، معناى آيه چنين خواهد بود:
آنها در متن ايمان و اسلام قرار ندارند، بلكه در حاشيه و كنار آنند. در اين صورت همانند افراد فرصت‌طلبى هستند كه در كناره لشگر ايستاده، منتظرند تا اگر شكستى پيش آيد، فرار كنند و چنانچه غنيمتى بدست آيد، خود را در آن سهيم بدانند.

#در_ادامه: ويژگيهاى ايمان سطحى‌

1397/11/09
20
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

ويژگيهاى ايمان سطحى‌

كسانى كه از ايمان سطحى برخوردارند، همواره مضطرب و متزلزلند؛ هر دم به سويى رو مى‌آورند و از آرامشى كه در پرتو ايمان كامل به دست مى‌آيد، برخوردار نيستند.
مصيبتها و سختيها، معيار محك و مناسبى براى سنجش ايمان افراد است. در اين راستا پيامبر اكرم (ص) فرمود:

«الْايمانُ نِصْفانِ فَنِصْفٌ فِى الصَّبْرِ وَ نِصْفٌ فِى الشُّكْرِ»
ايمان دو نيمه است، نيمى از آن در صبر و نيمى در شكر قرار دارد.

افرادى كه داراى ايمان ضعيفى هستند، نه در مقابل مشكلات، صبر دارند و نه شكرگزار نعمت خداوند هستند. براساس اين روايت، حتى اگر افراد مؤمنى به هنگام گشايش و نعمت، شكرگزار باشند، اما به هنگام مصيبت، صبر و مقاومت از خود نشان ندهند، از نيمى از ايمان محرومند.
نتيجه‌ سرانجامِ ايمان سطحى، روى گرداندن از دين به هنگام پيش آمدن مصيبتها و فتنه‌هاست و روى گرداندن از دين، خسران در دنيا و آخرت را در پى خواهد داشت، چون در دنيا با قطع رابطه با خداوند، پناه واقعى خويش را از دست مى‌دهند و در آخرت نيز نه تنها از ثواب الهى و نعمتهاى اخروى محرومند، بلكه به عقاب و عذاب ابدى گرفتار مى‌شوند.

#در_ادامه: بزرگداشت شعاير الهى‌

1397/11/10
20
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

بزرگداشت شعاير الهى‌

---

«ذلِكَ وَ مَنْ يُعَظِّمْ شَعائِرَ اللَّهِ فَانَّها مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ» (حج، آيه 32)
و هر كس شعاير الهى را بزرگ شمارد، اين كار نشانه تقواى دلهاست.

«شعائر» جمع «شعيره» به معناى علامت است و شعاير خدا علامتهايى است كه خداوند آنها را براى اطاعتش نصب كرده است.
همچنانكه خودش فرمود:

«انَّ الصَّفا وَ الْمَرْوَةَ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ»
همانا صفا و مروه از شعاير الهى است.

و نيز فرمود:

«وَالْبُدْنَ جَعَلْناها لَكُمْ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ»
و قربانى را براى شما از شعاير الهى قرار داديم

منظور از بزرگداشت شعاير الهى، اين است كه «مقام و موقعيت اين شعاير را در افكار و اذهان و ظاهر و باطن بالا برند و آنچه در خور احترام و عظمت آنهاست به جا آورند.»
گفتنى است كه تقوا بر دو قسم است، يكى #تقواى_جوارح كه انسان، اعضا و جوارح خود را از معاصى باز دارد و ديگرى #تقواى_دلها كه قلب از عقايد باطل و اخلاق زشت، خالى باشد. عمل به شعاير اسلامى جزء تقواى جوارح است، اما بزرگداشت شعاير جزء تقواى دلهاست، زيرا تعظيم شعاير غير از عمل به آنهاست. چه بسا انسان به وظايف خود عمل كند، اما اهميتى به آنها ندهد و از روى بى‌ميلى و اكراه يا خوف و رجا انجام دهد.

#در_ادامه: خدا حامى مؤمنان‌ 

1397/11/11
20
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

خدا حامى مؤمنان‌

---

«انَّ اللَّهَ يُدافِعُ عَنِ الَّذينَ امَنُوا انَّ اللَّهَ لا يُحِبَّ كُلِّ خَوَّانٍ كَفُورٍ» (حج، آيه 38)
خداوند از كسانى كه ايمان آورده‌اند دفاع مى‌كند. خداوند هيچ خيانتكار كفران‌كننده‌اى را دوست ندارد

شيوه ظلم‌ستيزى و برخوردهاى منطقى و ضد خرافى مؤمنان در طول تاريخ، پيوسته كافران كج‌انديش و متعصبان كوردل را بر عليه ايشان برانگيخته و اين نبرد بين حق و باطل همچنان ادامه دارد. خداوند در قرآن كريم به مؤمنان، وعده نصرت و پيروزى داده و آنان‌ را به امدادهاى غيبى دلگرم ساخته است. در اين آيه شريفه نيز به مؤمنان، بشارت داده شده كه خداوند از آنان دفاع مى‌كند.
تعبير «يُدافِعُ» كه به شكل فعل مضارع آمده، حاكى از مبالغه در دفع و دوام است، به اين معنا كه هر گونه حيله دشمنان را از مؤمنان دور مى‌سازد. اين وعده، مخصوص مؤمنان عصر پيامبر نيست، بلكه حكمى است كه در تمام زمانها جارى است و هر مؤمنى را شامل مى‌شود.

#در_ادامه: علت حمايت‌ وعده يارى خداوند 

1397/11/13
20
https://t.me/shahrenuraniquran

[دژدان]

علت حمايت‌ وعده يارى خداوند

علت حمايت‌ وعده يارى خداوند به اين دليل است كه خدا مؤمنان را دوست مى‌دارد، ولى مشركان را دوست نمى‌دارد، چون مؤمنان امانت را رعايت و نعمت خدا را شكر مى‌گزارند، پس در حقيقت، خدا از دين خود حمايت مى‌كند؛ همچنان كه فرمود:
«ذلِكَ بِانَّ اللَّهَ مَوْلَى الَّذينَ امَنُوا وَ انَّ الْكافِرينَ لا مَوْلى‌ لَهُمْ»
زيرا خداوند مولاى مؤمنان است و كافران مولا و ياورى ندارند.

تعبیر
«انَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ كُلَّ خَوَّانٍ كَفُورٍ»

در پايان آيه شريفه، خود علت اين يارى خداوند است؛ زيرا «خوّان» به معناى بسيار خيانت‌كننده و «كفور» به معناى بسيار كفران‌كننده نعمت است و چه نعمتى بالاتر از دين مبين اسلام و چه كفران و خيانتى بالاتر از پشت‌ كردن به اين دين بزرگ الهى است.

#در_ادامه: دفاع‌  

1397/11/14
20
https://t.me/shahrenuraniquran