ماه رمضان و تدبر در آیات نورانی قرآن( هر روز یک آیه)

[گل مريم]

عن ابى عبد الله (عليه السلام): عليكم بالقرآن فما وجدتم آيه نجابها من كان قبلكم فاعملوا به و ما وجدتموه مما هلك من كان قبلكم فاجتنبوه.

امام صادق (عليه السلام) فرمود: بر شما باد ملازمت قرآن كريم، بنگريد هر آيه‏ اى كه به سبب آن پيشينيان شما نجات يافتند بدان عمل كنيد، و از هر آيه ‏اى كه ديديد به خاطر آن مردم پيش از شما هلاك شدند اجتناب نمائيد.

سلام شهروندان قرآنی شهر نور

امیدوارم عبادت های شما عزیزان در ماه مبارک رجب و شعبان مورد قبول حق قرار گرفته باشد.
روزهای اخر ماه شعبان است و بوی خوش ماه رمضان به مشام میرسد.
همانطور که میدانید خواندن قرآن و آن هم تنها یک آیه با تدبر و تفکر و عمل کردن به دستورات و راهنمایی های روح افزای آیه علاوه بر پاداش اخروی پاداش دنیوی را هم برای عامل به آن آیه در پی دارد.
پس بیایید با تفکر بیشتر در آیات نورانی قرآن ماه رمضان پرباری در پیش داشته باشیم.

[امیر هانی]

هُوَ الَّذِى جَعَلَكُمْ خَلاَئِفَ فِى الْأَرْضِ فَمَن كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ وَلَا يَزِيدُ الْكَافِرِينَ كُفْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ إِلَّا مَقْتاً وَلَا يَزِيدُ الْكَافِرِينَ كُفْرُهُمْ إِلَّا خَسَاراً

او كسى است كه شما را در زمین جانشینان (پیشینیان) قرار داد؛ پس هر كس كفر ورزد بر ضررش خواهد بود و كافران را كفرشان جز دشمنى و خشم نزد پروردگارشان نمى‏ افزاید، و كافران را كفرشان جز خسارت نمى‏ افزاید.


نکته ها
مراد از خلیفه بودن انسان در این آیه، یكى از سه امر است: جانشینى ملّت‏ها از ملّت‏ها، جانشینى فرزندان آدم از انسان‏هاى پیش از خلقت آدم، جانشینى انسان از خداوند
«مَقت» به معناى غضب شدید است كه در قرآن در مورد چهار چیز بكار رفته است:

1. كفر. «لا یزید الكافرین كفرهم... الاّ مقتاً»
2. زنا. «انّه كان فاحشة و مقتاً»(582)
3. گفتن و عمل نكردن. «كَبُر مقتاً عنداللّه ان تقولوا مالا تفعلون»(583)
4. سخن بى منطق. «یجادلون فى آیات اللّه بغیر سلطان اَتاهم كبر مقتاً عنداللّه»(584)582) نساء، 22.


پيام ها
1- جانشینى انسان در زمین باید عامل شكر باشد نه كفر. «جعلكم خلائف... فمن كفر» (شما نیز رفتنى هستید و دیگران جانشین شما خواهند شد، در این چند روز دنیا كفر نورزید.)
2- كفرِ انسان به ضرر خود اوست و ضربه ‏اى به خدا نمى‏ زند. «فعلیه كفره»
3- كفّار، كفر خود را به گردن نیاكان یا جامعه نیاندازند. «من كفر فعلیه كفره»
4- خطرات و آثار كفر محدود نیست و هر لحظه گسترش مى‏ یابد. «لا یزید الكافرین الاّ مقتا... الاّ خساراً»
5 - كفر به خودى خود، عامل خسارت است، گرچه كافر عمل فاسدى انجام ندهد. «لا یزید الكافرین كفرهم الاّ خسارا»
6- بیان خطرات گناه، عاملى براى بازداشتن گناهكار است. «مقتاً - خساراً»

   

583) صف، 3.
584) غافر، 35.

[گل مريم]

اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
سوره صافات

وَإِنَّ إِلْيَاسَ لَمِنَ الْمُرْ‌سَلِينَ ﴿١٢٣﴾ إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ أَلَا تَتَّقُونَ ﴿١٢٤﴾ أَتَدْعُونَ بَعْلًا وَتَذَرُ‌ونَ أَحْسَنَ الْخَالِقِينَ ﴿١٢٥﴾ اللَّـهَ رَ‌بَّكُمْ وَرَ‌بَّ آبَائِكُمُ الْأَوَّلِينَ ﴿١٢٦﴾فَكَذَّبُوهُ فَإِنَّهُمْ لَمُحْضَرُ‌ونَ ﴿١٢٧﴾ إِلَّا عِبَادَ اللَّـهِ الْمُخْلَصِينَ ﴿١٢٨﴾ وَتَرَ‌كْنَا عَلَيْهِ فِي الْآخِرِ‌ينَ ﴿١٢٩﴾ سَلَامٌ عَلَىٰ إِلْ يَاسِينَ ﴿١٣٠﴾ إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ ﴿١٣١﴾ إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُؤْمِنِينَ ﴿١٣٢﴾




تفسير پرتوى از سرگذشت الهام‏ بخش «الياس»

در اين آيات قرآن شريف به بيان گوشه ‏اى از دعوت توحيدى پيام ‏آور ديگر از خيل پيامبران بزرگ خدا مى‏ پردازد و درسهايى انسان ‏ساز از سرگذشت الهام‏ بخش و زندگى پرافتخار او را به تابلو مى ‏برد تا حق ‏جويان و ترقى ‏خواهان و روشنفكران اصلاحگر و آزادمنش به او اقتدا كنند.

[گل مريم]

در نخستين آيه مورد بحث مى ‏فرمايد:


وَإِنَّ إِلْيَاسَ لَمِنْ الْمُرْسَلِينَ
و به يقين الياس از فرستادگان و پيامبران بود.

در مورد اين پيامبر بزرگ خدا و ويژگي هاى شخصيت ارجمند او و نسب و تبارش ديدگاه ‏ها يكسان نيست:

1- به باور «ابن مسعود» و «قتاده» منظور از «الياس» همان پيامبر خدا، «ادريس» است كه با اين نام و عنوان از او سخن رفته است.

2- امّا گروهى از جمله «ابن عباس» و «محمدبن اسحاق» برآنند كه او يكى از پيامبران بنى ‏اسرائيل است كه از فرزندان هارون بن عمران عموى «يسع» مى‏ باشد و او پس از «حزقيل» كه حوادث بزرگى بنى‏ اسرائيل روى داد به رسالت برگزيده شد.

در اين مورد آورده ‏اند كه: وقتى «يوشع ‏بن نون» شام را فتح كرد، بنى‏ اسرائيل را در آن سرزمين سكونت داد و آن را ميان آنان تقسيم كرد و يكى از نوادگان «الياس» را در منطقه «بعلبك» گماشت. پس از آن بود كه پيامبرى در ميان آنان به رسالت برگزيده شد و پس از فراخوان مردم آنجا به توحيد و تقوا و رعايت عدل و داد و احترام به حقوق انسانها، فرمانرواى آن سرزمين دعوت او را پذيرفت و راه دين‏ باورى و ديندارى را برگزيد.

چيزى نگذشت كه او بر اثر وسوسه ملكه آن سرزمين از دين و ايمان و راه درست روى گردانيد و ضمن پايمال ساختن حقوق و آزادى مردم بر آن شد تا «الياس» و دعوت توحيدى او را نيز از قلمرو قدرت خويش دور دارد، به همين جهت آهنگ كشتن آن پيامبر خدا را نمود و او نيز به كوه‏ها گريخت.

«ابن عباس» آورده است كه: «الياس» آن پيامبر بزرگ خدا، «يسع» را در ميان بنى ‏اسرائيل به جانشينى خود برگزيد و خدا خود او را در برابر ديدگان مردم به سوى آسمان بالا برد و با برداشتن لذّت خوردنيها و نوشيدنيها از او، به وى دو بال داد. و آن گاه بود كه وى بسان يك فرشته آسمانى پر گشود و به پرواز درآمد و به فرمانرواى بيدادپيشه و جامعه او دشمنى را چيره ساخت تا آن فرمانرواى خودكامه و همسر فتنه ‏انگيزش را نابود سازد؛ سپس خداى فرزانه «يسع» را در ميان آن جامعه و مردم به رسالت برگزيد و بنى‏ اسرائيل با آمدن آن پيامبر خدا، به وى ايمان آورده و او را گرامى داشتند و ضمن به كار بستن مقررات خدا و دستورات پيامبرش از آنچه هشدار مى‏ داد، دورى گزيدند و راه نجات و رستگارى را در پيش گرفتند.

پاره ‏اى برآنند كه «الياس» مأموريتى در خشكى دارد و مرد صحراها و بيابانهاست و «خضر» گردش‏ كننده در جزيره‏ هاست و هر دو در عرفه هر سال در صحراى عرفات با هم ديدار مى‏ كنند و هر دو به خواست خدا زنده ‏اند.

و پاره‏اى ديگر گفته ‏اند منظور از «الياس» همان «ذوالكفل» مى‏ باشد.

[گل مريم]

دعوت آسمانى او

در دومين آيه مورد بحث در ترسيم دعوت آسمانى او مى ‏فرمايد:


إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ أَلَا تَتَّقُونَ

هنگامى را به ياد بياور كه او به جامعه و مردم خويش گفت: آيا پرواى خدا را پيشه نمى ‏سازيد؟

به باور گروهى منظور اين است كه آيا از عذاب خدا نمى ‏ترسيد كه فرمان او را گردن نگزاريد و از گناه و نافرمانى ‏اش دورى جوييد؟!

آيه شريفه نشانگر اين نكته است كه پرواى از خدا فرد و جامعه و حكومت را از بيداد و پايمال ساختن حقوق و آزادى مردم و تباهى و زشتكارى و پذيرش پرستش‏ هاى ذلت‏ بار و يا تحميل آن به ديگران باز مى ‏دارد.

[گل مريم]

در سومين آيه مورد بحث مى‏ افزايد:

أَتَدْعُونَ بَعْلًا...
آيا بتِ ساخته و پرداخته دست خويش، «بعل» را به خدايى گرفته ‏ايد...؟!

«عطا» مى‏ گويد: «بعل» بتى بود كه از طلا ساخته و به پرستش آن مى ‏پرداختند.

امّا به باور گروهى از جمله «مجاهد» و «عكرمه» و... واژه «بعل» در فرهنگ مردم آن روز «يمن» به مفهوم سالار و سرور و خداوندگار بود و منظور آيه با اين بيان چنين است كه: آيا شما تيره‏ بختان، خداوندگارى جز خداى يكتا را مى ‏خوانيد؟!

‏وَتَذَرُونَ أَحْسَنَ الْخَالِقِينَ
و آن گاه بهترين آفرينندگان كه همان خداى بى‏ همتاست وامى‏ گذاريد و او را نمى ‏پرستيد؟

[گل مريم]

در ادامه آيات به وصف يكتا آفريدگار هستى پرداخته و مى ‏فرمايد:


اللَّهَ رَبَّكُمْ‏ همان خدايى كه پروردگار شماست؛ اوست كه شما را آفريده و روزى شما را مى‏ دهد و هموست كه تنها در خور ستايش و پرستش است و نه جز او.

وَرَبَّ آبَائِكُمْ الْأَوَّلِينَ‏
و نيز پروردگارِ پدران پيشين شماست؛ چرا كه پدران و نياكان شما را نيز او آفريده و امور و شئون همه را او تدبير مى‏ كند.


در پنجمين آيه مورد بحث در ترسيم واكنش ناهنجار آنان به دعوت خيرخواهانه و توحيدى او مى ‏فرمايد:

فَكَذَّبُوهُ‏
امّا آن مردم خيره‏ سر و حق‏ ناپذير او و دعوت آسمانى‏ اش را نه‏ تنها گواهى نكردند و نپذيرفتند كه همه را دروغ شمردند و آن پيامبر بشردوست را نيز دروغگو انگاشتند.

فَإِنَّهُمْ لَمُحْضَرُونَ‏
از اين رو بايد بدانند كه به كيفر اين حق‏ ستيزى و پافشاريشان در گمراهى و بيداد از احضارشدگان به حسابرسى خواهند بود.

به باور پاره ‏اى منظور اين است كه: پس به آتش شعله‏ ور دوزخ و عذاب سخت آنجا احضار خواهند شد.

[گل مريم]

در ادامه آيات به وصف يكتا آفريدگار هستى پرداخته و مى ‏فرمايد:


اللَّهَ رَبَّكُمْ‏ همان خدايى كه پروردگار شماست؛ اوست كه شما را آفريده و روزى شما را مى‏ دهد و هموست كه تنها در خور ستايش و پرستش است و نه جز او.

وَرَبَّ آبَائِكُمْ الْأَوَّلِينَ‏
و نيز پروردگارِ پدران پيشين شماست؛ چرا كه پدران و نياكان شما را نيز او آفريده و امور و شئون همه را او تدبير مى‏ كند.


در پنجمين آيه مورد بحث در ترسيم واكنش ناهنجار آنان به دعوت خيرخواهانه و توحيدى او مى ‏فرمايد:

‏فَكَذَّبُوهُ
امّا آن مردم خيره‏ سر و حق‏ ناپذير او و دعوت آسمانى‏ اش را نه‏ تنها گواهى نكردند و نپذيرفتند كه همه را دروغ شمردند و آن پيامبر بشردوست را نيز دروغگو انگاشتند.

فَإِنَّهُمْ لَمُحْضَرُونَ‏
از اين رو بايد بدانند كه به كيفر اين حق‏ ستيزى و پافشاريشان در گمراهى و بيداد از احضارشدگان به حسابرسى خواهند بود.

به باور پاره ‏اى منظور اين است كه: پس به آتش شعله‏ ور دوزخ و عذاب سخت آنجا احضار خواهند شد.

[گل مريم]

در ادامه آيات قرآن حساب و سرنوشت نيكان و شايسته‏ كرداران آنان را، گرچه در شمار اندك بودند، از سرنوشت گناهكاران و حق‏ستيزان جدا مى‏ سازد و مى ‏فرمايد:

إِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ
مگر بندگان پراخلاص و پاكدل خدا كه تنها ذات پاك و بى‏ همتاى او را عبادت كردند.

با اين بيان آيه شريفه كسانى را كه خالصانه و به دور از شرك و كفر و بازيگرى و ريا، خداى يكتا را عبادت كردند و به او اخلاص ورزيدند، آنان را جدا مى‏ سازد، چرا كه فرجام خوش و رستگارى اين جهان و جهان ديگر از آن يكتاپرستان راستين و عدالت‏ پيشه است.

در هفتمين آيه مورد بحث مى‏ فرمايد:




وَتَرَكْنَا عَلَيْهِ فِي الْآخِرِينَ
و ما براى «الياس» به پاداش دعوت خالصانه و عملكرد شايسته‏ اش در ميان آيندگان نام نيك و بلندآوازه‏ اى بر جاى نهاديم.


به باور پاره‏ اى منظور اين است كه:

و بر او در ميان آيندگان نام نيك و بلندآوازه ‏اى نهاديم و آن اين بود كه گفتيم:

درودى هماره و شايسته بر «ال ياسين»! امّا به باور پاره ‏اى ديگر منظور آيه شريفه اين است كه: و ما براى آن پيامبر بزرگ و پراخلاص خويش در ميان نسل‏هاى آينده نام نيكى بر جاى نهاديم تا مردم از آن الهام گيرند و به او اقتدا كنند.

[گل مريم]

در ادامه آيات قرآن حساب و سرنوشت نيكان و شايسته‏ كرداران آنان را، گرچه در شمار اندك بودند، از سرنوشت گناهكاران و حق‏ستيزان جدا مى‏ سازد و مى ‏فرمايد:

إِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ
مگر بندگان پراخلاص و پاكدل خدا كه تنها ذات پاك و بى‏ همتاى او را عبادت كردند.

با اين بيان آيه شريفه كسانى را كه خالصانه و به دور از شرك و كفر و بازيگرى و ريا، خداى يكتا را عبادت كردند و به او اخلاص ورزيدند، آنان را جدا مى‏ سازد، چرا كه فرجام خوش و رستگارى اين جهان و جهان ديگر از آن يكتاپرستان راستين و عدالت‏ پيشه است.

در هفتمين آيه مورد بحث مى‏ فرمايد:

وَتَرَكْنَا عَلَيْهِ فِي الْآخِرِينَ
و ما براى «الياس» به پاداش دعوت خالصانه و عملكرد شايسته‏ اش در ميان آيندگان نام نيك و بلندآوازه‏ اى بر جاى نهاديم.

به باور پاره‏ اى منظور اين است كه:

و بر او در ميان آيندگان نام نيك و بلندآوازه ‏اى نهاديم و آن اين بود كه گفتيم:

درودى هماره و شايسته بر «ال ياسين»! امّا به باور پاره ‏اى ديگر منظور آيه شريفه اين است كه: و ما براى آن پيامبر بزرگ و پراخلاص خويش در ميان نسل‏هاى آينده نام نيكى بر جاى نهاديم تا مردم از آن الهام گيرند و به او اقتدا كنند.

[گل مريم]

و از پى اين ستايش و وصف نيكو بر او درود مى ‏فرستد و مى‏ فرمايد:

سَلَامٌ عَلَى إِلْ يَاسِينَ‏
درودى هماره و شايسته بر الياس باد!

در تفسير آيه شريفه ديدگاه‏ ها متفاوت است:

1- به باور «ابن عباس» منظور از «آل ياسين» در آيه مورد بحث، آل محمد (ص) است؛ چرا كه «ياسين» از نام هاى بلند و جاودانه پيامبر گرامى است و «آل» نيز به مفهوم خاندان و دودمان آمده است.

2- امّا پاره ‏اى اين واژه را «اِل ياسين» خوانده ‏اند و برآنند كه منظور «الياس» و پيروان او مى ‏باشد.

با اين بيان تفسير آيه اين است كه: درودى هماره و شايسته بر «الياس» و پيروان توحيدگراى او باد.

3- و از ديدگاه برخى نيز «يس» نام سوره ‏اى از قرآن مى‏ باشد و گويى منظور آيه اين است كه:

سلامى هماره و درودى شايسته بر آن كسى كه به كتاب خدا و به قرآن - كه در بردارنده سوره ياسين است - ايمان بياورد.