ماه رمضان و تدبر در آیات نورانی قرآن( هر روز یک آیه)

[گل مريم]

عن ابى عبد الله (عليه السلام): عليكم بالقرآن فما وجدتم آيه نجابها من كان قبلكم فاعملوا به و ما وجدتموه مما هلك من كان قبلكم فاجتنبوه.

امام صادق (عليه السلام) فرمود: بر شما باد ملازمت قرآن كريم، بنگريد هر آيه‏ اى كه به سبب آن پيشينيان شما نجات يافتند بدان عمل كنيد، و از هر آيه ‏اى كه ديديد به خاطر آن مردم پيش از شما هلاك شدند اجتناب نمائيد.

سلام شهروندان قرآنی شهر نور

امیدوارم عبادت های شما عزیزان در ماه مبارک رجب و شعبان مورد قبول حق قرار گرفته باشد.
روزهای اخر ماه شعبان است و بوی خوش ماه رمضان به مشام میرسد.
همانطور که میدانید خواندن قرآن و آن هم تنها یک آیه با تدبر و تفکر و عمل کردن به دستورات و راهنمایی های روح افزای آیه علاوه بر پاداش اخروی پاداش دنیوی را هم برای عامل به آن آیه در پی دارد.
پس بیایید با تفکر بیشتر در آیات نورانی قرآن ماه رمضان پرباری در پیش داشته باشیم.

[مشکاة]

إِنَّ اللَّهَ لَا يَظْلِمُ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ ۖ وَإِنْ تَكُ حَسَنَةً يُضَاعِفْهَا وَيُؤْتِ مِنْ لَدُنْهُ أَجْرًا عَظِيمًا ﴿٤٠﴾

نكته‏ ها:
معمولاً ریشه‏ى ظلم، یا جهل است یا ترس، یا نیاز، یا حرص و... ولى خداوند غنى و دانا و منزّه است، پس ظلم نمى‏كند. به علاوه خداوند خود به عدل و احسان فرمان داده، چگونه ظلم مى‏كند؟ البتّه پاداش خداوند، چند برابر (ده برابر تا هفتصد برابر) است واین احسان و لطف اوست.
پیام‏ها:
1- خداوند عادل است ومجازات‏هاى او عكس‏العمل كردارهاى خودماست. «ان اللّه لایظلم...»
2- كیفرهاى الهى مطابق جرم ولى پاداشها چند برابر است. «یضاعف»
3- خداوند، علاوه بر افزایش حسنات، از جانب خود نیز اجر عظیم مى‏دهد. «من لدنه اجراً عظیماً»

[مشعشع]

فَكَيْفَ إِذَا جِئْنَا مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ بِشَهِيدٍ وَجِئْنَا بِكَ عَلَىٰ هَٰؤُلَاءِ شَهِيدًا ﴿٤١﴾

نكته ‏ها:
مضمون این آیه كه گواه بودن رسول خداصلى الله علیه وآله بر اعمال امّت را بیان مى‏كند، در موارد دیگرى هم آمده است.(52) وقتى ابن مسعود، این آیه را در ضمن تلاوتش بر پیامبر مى‏خواند، اشك آن حضرت جارى مى‏شد.(53)
گرچه خداوند نیازى به آوردن شاهد ندارد، ولى انسان به گونه‏اى است كه هرچه بیشتر حضور شاهدان را حس كند، براى تربیت و تقوایش مؤثّرتر است. كسى كه در تلویزیون براى میلیونها نفر صحبت مى‏كند، چون همه او را مى‏بینند، وقتى عطسه‏اى یا اشتباهى مى‏كند، بیشتر خجالت مى‏كشد.
به نقل آیات قرآن، شهود در قیامت بسیارند؛ از جمله:
1. خداوند، «انّ اللّه على كلّ شى‏ء شهید»(54)
2. پیامبران، «جئنا من كلّ امّة بشهید»(55)
3. امامان معصوم، «جئنا من كلّ امّة بشهید»(56)
4. فرشتگان، «وجاءت كلّ نفس معها سائق و شهید»(57)
5. زمین، «یومئذ تحدّث اخبارها»(58)
6. زمان، در حدیث است: هر «روز» جدید، به انسان خطاب مى‏كند: «اَنا یوم جدید و اَنا علیك لشهید، اشهد به یوم‏القیامة».(59)
7. اعضاى بدن. «تشهد علیهم السنتهم و ایدیهم و ارجلهم»(60)
و قیامت، روز اقامه‏ى شاهدان است. «یوم یقوم الاشهاد»(61)
سنّت الهى بر آن است كه پیامبر هر امّتى شاهد آنان باشد. پس از رحلت پیامبراكرم‏صلى الله علیه وآله نیز باید كسى كه در صفات، همچون پیامبر است، شاهد بر مردم باشد. امام صادق علیه السلام فرمود: در هر قرنى (زمانى) امامى از ما اهل‏بیت، شاهد بر مردم است و رسول خدا صلى الله علیه وآله شاهد بر ماست.(62)
حضرت على‏علیه السلام بعد از تلاوت این آیه فرمود: «هو - محمّد - شهید على الشهداء و الشهداء هم الرّسل».(63)
پیام‏ها:
1- پیامبران، اسوه‏ى مردم در دنیا و شاهد آنان در آخرتند. «من كلّ اُمّة بشهید»
2- لازمه‏ى گواه بودن، علم داشتن است، پس انبیا از كارهاى ما آگاهند. «بشهیدٍ»
3- پیامبر اسلام اشرف انبیاست، چون انبیا بر اعمال اُمّت خود گواهند، ولى پیامبر اسلام بر اعمال انبیا گواه است. «جئناك بك على هؤلاء شهیدا»

[صبور]

فَبِما نَقْضِهِمْ ميثاقَهُمْ لَعَنَّاهُمْ وَ جَعَلْنا قُلُوبَهُمْ قاسِيَةً يُحَرِّفُونَ الْکَلِمَ عَنْ مَواضِعِهِ وَ نَسُوا حَظًّا مِمَّا ذُکِّرُوا بِهِ وَ لا تَزالُ تَطَّلِعُ عَلى‏ خائِنَةٍ مِنْهُمْ إِلاَّ قَليلاً مِنْهُمْ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اصْفَحْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنينَ(مائده ایه 13)

تفسیر المیزان

(فبمانقضهم میثاقهم لعناهم وجعلنا قلوبهم قاسیه یحرفون الکلم عن مواضعه و نسوا حظا مما ذکروا به ولا تزال تطلع علی خائنه منهم الا قلیلامنهم فاعف عنهم واصفح ان الله یحب المحسنین )پس بخاطر این پیمان شکنی ایشان آنهارا لعنت کردیم و دلهایشان را به سختی مبتلا نمودیم و در نتیجه کلام خدا را وارونه تحریف نمودند و جابه جا کردند و قسمتی از حقائق دینی رافراموش کردند و تو همواره به خیانتی از آنان آگاه می شوی ، جز اندکی از آنها،پس ایشان را ببخش و از ایشان در گذر که همانا خدا نیکوکاران را دوست می دارد)،یعنی به سبب کفرشان آنها را از رحمت حق دور کردیم و قلبهایشان راسخت نمودیم که در برابر حق خشوع نداشته باشند و هیچ رحمتی در آنهاتأثیرنگذارد، پس به همین سبب آنهاکلام خدا را به گونه ای تغییر دادند و زیادت وکاستی در آن بوجود آورندکه آن را وارونه کردند و خدای سبحان به چنین امری راضی نبود و باز به همین سبب بسیاری از حقایق دینی بلند مرتبه از آنها فوت شد و اصول دینی را که سعادتشان در دنیا و آخرت دائر مدار آنها بود ترک کردندو بهمین جهت گرفتار بدبختی و شقاوت شدند و لذا از پیش خود قائل به تشبیه گشتند و یا موسی را خاتم انبیاء شمردند و شریعت تورات را همیشگی پنداشتند و نسخ و بداء را باطل دانستند و قائل به عقاید باطله دیگر شدند و به پیامبر می فرماید: تو همواره شاهد خیانت عده ای از آنها خواهی بود و جز گروه اندکی مرتب اینها مرتکب خیانت می شوند و استثناء کردن این عده اندک منافاتی با این ندارد که لعنت و عذاب متوجه این امت و نژاد بشود . و در آخر می فرماید ای پیامبر تو آنهارا عفو کن ، یعنی از کسانی از یهود که ایمان به اسلام نیاورده اند در گذر و آنها را ببخش ، چون خدا نیکوکاران رادوست می دارد.

نکات
تفسیر نور

1- از پیمان‏شکنى بنى‏ اسرائیل و عواقب آن عبرت بگیریم. «فبما نقضهم... لعنّاهم»
2- پیمان‏شکنى، عامل محرومیّت از لطف الهى و زمینه ‏ى پیدایش سنگدلى است. «لعنّاهم... جعلنا قلوبهم قاسیة» در آیه 77 سوره‏ى توبه نیز پیمان‏شکنى، سبب پیدایش نفاق است. «فاعقبهم نفاقاً فى قلوبهم»
3- گروهى از بنى ‏اسرائیل، همواره اهل خیانت بودند. «لاتزال تطّلع على خائنة منهم»
4- پیامبر صلى الله علیه وآله دائماً بر اعمال ورفتار یهود ناظر بودند. «لاتزال تطّلع»
5 - در برخورد با دشمن، انصاف را فراموش نکنیم. («الاّ قلیلاً» یعنى همه‏ى بنى‏اسرائیل توطئه‏گر نبودند.)
6- عفو و صفح، از مصادیق احسان است. «فاعف عنهم و اصفح... المحسنین»
7- عفو وگذشت از کافر نیز احسان ونیکى است. «فاعف عنهم... انّ اللّه یحبّ المحسنین»
8 - نیکوکار، محبوب خداست. «انّ اللّه یحبّ المحسنین»

[صبور]

وَ لَقَدْ أَخَذَ اللَّهُ ميثاقَ بَني‏ إِسْرائيلَ وَ بَعَثْنا مِنْهُمُ اثْنَيْ عَشَرَ نَقيباً وَ قالَ اللَّهُ إِنِّي مَعَکُمْ لَئِنْ أَقَمْتُمُ الصَّلاةَ وَ آتَيْتُمُ الزَّکاةَ وَ آمَنْتُمْ بِرُسُلي‏ وَ عَزَّرْتُمُوهُمْ وَ أَقْرَضْتُمُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً لَأُکَفِّرَنَّ عَنْکُمْ سَيِّئاتِکُمْ وَ لَأُدْخِلَنَّکُمْ جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ فَمَنْ کَفَرَ بَعْدَ ذلِکَ مِنْکُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَواءَ السَّبيلِ(ایه 12 سوره مائده)



«عزّرتموهم» از «عَزّر»، به معناى یارى کردن همراه با احترام است. «سواء السبیل»، به وسط راه را مى‏گویند که انحراف از آن، سقوط را به همراه دارد. نقباى بنى‏اسرائیل، وزراى حضرت موسى علیه السلام و سرپرستان دوازده طایفه از آنان بودند. از رسول خدا صلى الله علیه وآله روایت است که فرمود: خلفاى پس از من دوازده نفرند، به تعداد نقباى بنى‏اسرائیل. <40> مخالفان راه اهل‏ بیت، بسیار کوشیدند که این عدد را بر خلفاى راشدین، خلفاى بنى ‏امیّه و خلفاى بنى‏ عبّاس منطبق سازند، با اینکه با هیچ کدام جور در نمى ‏آید. و این تلاش بیهوده در حالى است که دهها حدیث از زبان پیامبر خداصلى الله علیه وآله که نام این دوازده تن را در بردارد، در کتب معتبر شیعه و سنّى به چشم مى‏ خورد که نخستین آنان على‏ علیه السلام و آخرینشان حضرت مهدى علیه السلام است.

نکات

1- نماز، زکات، یارى انبیا و انفاق، در برنامه‏ هاى ادیان الهى دیگر نیز بوده است. «میثاق بنى ‏اسرائیل...»
2- همراهى خداوند با ما چند شرط دارد: نماز، زکات، ایمان، نصرت انبیا، انفاق. «انّى معکم لئن اقمتم الصّلوة و...»
3- ایمان به انبیا به تنهایى کافى نیست، یارى آنان هم لازم است. «و عزّرتموهم»
4- انجام همه‏ى واجبات کارساز است، نه فقط بعضى از آنها. «لئن اقمتم الصلوة... و اقرضتم اللَّه»
5 - کمک به خلق خدا، کمک به خداست. «أقرضتم اللّه» به جاى «اقرضتم النّاس»
6- قرض دادن باید به شیوه‏اى نیکو باشد. (از مال خوب با نیّت خوب با سرعت و بدون منّت.) «قرضاً حسناً»
7- قرار گرفتن موضوع قرض در کنار امورى مانند: نماز و زکات و ایمان به رُسل و یارى انبیا، وترتّب مغفرت وپاداش الهى بر آن، نشانگر اهمیّت فوق‏ العاده‏ ى آن است. (قرض، شامل عموم کمک‏ها مى ‏شود که نمونه ‏ى روشن و معمولى آن، وام دادن به مردم است.)
8 - رهبر جامعه باید از سوى خدا تعیین شود، و برگزیدگان انبیا هم باید به فرمان خداوند باشند. «بعثنا منهم اثنى عشر نقیبا»
9- نماز و زکات و انفاق، در کنار پذیرش و یارى رهبران الهى مفهوم دارد. «اقمتم الصلوة و آتیتم الزّکاة وآمنتم برسلى و عزّرتموهم»
10- رهبر، اگر از خود مردم باشد، موفّق است. «بعثنا منهم»
11- بهشت را به «بها» دهند، نه بهانه. اگر نماز، زکات، ایمان، امداد و انفاق بود، بهشت هم هست. «لئن اقمتم الصّلوة... لاُدخلنّکم جنّات»
12- بهشت، جاى آلودگان نیست، ابتدا باید پاک شد، آنگاه به بهشت رفت. «لاکفّرنّ... لاُدخلنّکم»
13- راه دستیابى به عفو خدا، ایمان و عمل صالح است. «لئن آمنتم... واقرضتم... لاکفّرنّ»
14- بعد از اخذ میثاق و اتمام حجّت و بیان شرایط دریافت الطاف الهى، راه عذر و بهانه براى کسى نیست. «فمن کفر بعد ذلک منکم فقد ضلّ سواء السبیل»
15- هرکس به دستورهاى الهى کفر ورزد، از مسیر اعتدال خارج شده است. «فمن کفر... فقد ضلّ سواء السبیل» (آرى، اقامه‏ى نماز، پرداخت زکات، ایمان به انبیا و وفادارى به پیمان‏ها، راه میانه است که نافرمانان آن را گم کرده‏اند.)

[صبور]

مِنَ الَّذينَ قالُوا إِنَّا نَصارى‏ أَخَذْنا ميثاقَهُمْ فَنَسُوا حَظًّا مِمَّا ذُکِّرُوا بِهِ فَأَغْرَيْنا بَيْنَهُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ إِلى‏ يَوْمِ الْقِيامَةِ وَ سَوْفَ يُنَبِّئُهُمُ اللَّهُ بِما کانُوا يَصْنَعُونَ(مائده 14)


دشمنان جاویدان در آیه قبل سخن از پیمان شکنى بنى اسرائیل در میان بود و در این آیه به پیمان شکنى نصارى اشاره کرده مى فرماید: جمعى از کسانى که ادعاى نصرانیت مى کنند، با اینکه از آنها پیمان وفادارى گرفته بودیم ، دست به پیمان شکنى زدند و قسمتى از دستوراتى را که به آنها داده شده بود بدست فراموشى سپردند. (و من الذین قالوا انا نصارى اخذنا میثاقهم فنسوا حظا مما ذکروا به ). آرى آنها نیز با خدا پیمان بسته بودند که از حقیقت توحید منحرف نشوند و دستورات الهى را بدست فراموشى نسپارند و نشانه هاى آخرین پیامبر را کتمان نکنند، ولى آنها نیز به همان سرنوشت یهود گرفتار شدند، با این تفاوت قرآن در مورد یهود مى گوید: تنها عده کمى از آنان پاک و حقشناس بودند ولى درباره نصارى مى گوید: جمعى از آنان منحرف شدند، از این تعبیر روشن میشود که منحرفان یهود بیشتر از منحرفان نصارى بوده اند. تاریخ اناجیل کنونى میگوید که تمام آنها سالیان دراز بعد از مسیح و بدست بعضى از مسیحیان نگاشته شده است و بهمین دلیل داراى تناقضهاى آشکارى است و این نشان مى دهد که آنها قسمتهاى قابل ملاحظه اى از آیات انجیل را بکلى فراموش کرده بودند، وجود خرافات آشکار در اناجیل کنونى مانند داستان شرابسازى مسیح <62> که بر خلاف حکم عقل و حتى پاره اى از آیات تورات و انجیل کنونى است و داستان مریم مجدلیه <63> و امثال آن نیز روشنگر این واقعیت است . ضمنا باید توجه داشت نصارى جمع نصرانى است و در اینکه علت نامگذارى مسیحیان باین اسم چیست ، احتمالات مختلفى داده اند نخست اینکه بخاطر آن است که عیسى (علیه السلام ) در شهر ناصره در دوران کودکى پرورش یافت ، و نیز احتمال داده اند از نصران گرفته شده که آن هم نام قریه اى است که نصارى به آن علاقه خاصى داشته اند و نیز ممکن است انتخاب این نام بخاطر آن باشد که هنگامى که مسیح (علیه السلام ) ناصران و یارانى از مردم طلبید، آنها دعوت او را اجابت کردند همانطور که قرآن مى گوید: کما قال عیسى ابن مریم للحواریین من انصارى الى الله قال الحواریون نحن انصار الله . <64> و از آنجا که جمعى از آنها به گفته خود عمل نمى کردند و تنها مدعى یارى مسیح (علیه السلام ) بودند قرآن در آیه مورد بحث مى گوید: و من الذین قالوا انا نصارى : از کسانى که ادعا مى کردند ما یاوران عیسى (علیه السلام ) هستیم ولى در این ادعا، صادق نبودند. سپس قرآن نتیجه اعمال مسیحیان را چنین شرح میدهد که به جرم اعمالشان تا دامنه قیامت در میان آنها عداوت و دشمنى افکندیم . (فاغرینا بینهم العداوة و البغضاء الى یوم القیامة ). و مجازات دیگر آنها که در آخرین جمله آیه به آن اشاره شده این است که در آینده خداوند نتائج اعمال آنها را بانها خبر خواهد داد و عملا با چشم خود خواهند دید. (و سوف ینبئهم الله بما کانوا یصنعون ).

در اینجا بچند نکته باید توجه داشت .

1 - جمله اغرینا در اصل از ماده اغراء بمعنى چسبانیدن چیزى است و سپس بمعنى تشویق و وادار ساختن بکارى استعمال شده است زیرا سبب ارتباط افراد بهدفهاى معینى مى شود، بنابراین مفهوم آیه فوق چنین است که پیمان شکنى نصارى و خلافکاریهاى آنها سبب شد که عوامل عداوت و دشمنى و بذر نفاق و اختلاف در میان آنها پاشیده شود (زیرا میدانیم آثار اسباب تکوینى و طبیعى بخدا نسبت داده میشود) و هم اکنون کشمکشهاى فراوانى که بین دول مسیحى وجود دارد و تاکنون سرچشمه دو جنگ جهانى شده و همچنان دسته بندیهاى توام با عداوت و دشمنى در میان آنها ادامه دارد، علاوه بر این ، اختلافات و عداوتهاى مذهبى در بین فرق مذهبى مسیحیت بقدرى زیاد است که هم اکنون نیز به کشتار یکدیگر ادامه مى دهند. بعضى از مفسران نیز احتمال داده اند که منظور ادامه عداوت و دشمنى بین یهود و نصارى تا پایان جهان مى باشد ولى ظاهر آیه همان بروز عداوت در میان مسیحیان است . <65> و شاید نیاز بتذکر نداشته باشد که این عاقبت دردناک منحصر بمسیحیان نیست اگر مسلمانان هم راه آنها را به پویند بهمان سرنوشت گرفتار خواهند شد.

2 - عداوت در اصل از ماده عدو بمعنى تجاوز مى آید و بغضاء از ماده بغض بمعنى تنفر از چیزى است و ممکن است فرق میان این دو کلمه این باشد که بغض بیشتر جنبه قلبى دارد و عداوت جنبه عملى و یا لااقل اعم از عملى و قلبى است .

3 - از آیه فوق چنین بر مى آید که طائفه نصارى بعنوان پیروان یک مذهب (و یا یهود و نصارى هر دو) تا پایان جهان در دنیا وجود خواهند داشت . در اینجا این سؤ ال پیش میاید که از اخبار اسلامى چنین استفاده میشود که پس از ظهور مهدى (علیه السلام ) در سرتاسر جهان یک آئین بیشتر نخواهد بود و آن آئین اسلام است ، و این دو را چگونه مى توان با هم جمع کرد؟ ولى ممکن است که مسیحیت (و یا مسیحیت و آئین یهود) بصورت یک اقلیت بسیار ضعیف در جهان حتى در عصر مهدى باقى بماند، زیرا مى دانیم در آن عصر نیز آزادى اراده انسانها از بین نمى رود و دین جنبه اجبارى پیدا نمى کند اگر چه اکثریت قاطع مردم جهان راه حق را میابند و به آن مى گروند و مهمتر از همه اینکه حکومت روى زمین یک حکومت اسلامى خواهد بود.
پاورقی :
62-انجیل یوحنا - باب 2 جمله های 2 تا 12.
63-انجیل لوقا - باب 7 - جمله های 36 تا 47.
64-سوره صف - آیه 14.
65-بنابراین ضمیر «بینهم» به نصاری که در آغاز آیه ذکر شده باز می گردد.
تفسیر نمونه

[صبور]

نکات ایه 14 سوره مائذه

1- ادّعا بسیار است، امّا عمل اندک. «قالوا انّا نصارى... فنسوا حظّاً مما ذکّروا...»
2- هرکس ادّعایى دارد باید مسئولیّتى را بپذیرد. «قالوا انّا نصارى اخذنا میثاقهم»
3- نتیجه‏ ى فراموشى تذکّرات الهى و بشارات عَهدَین، تفرقه و عداوت است. «فنسوا... اغرینا بینهم العداوة»
4- از پیامدهاى تلخ پیمان شکنى دیگران عبرت بگیریم. (از نصارا پیمان گرفتیم، چون فراموش کردند گرفتار بدبختى شدند). «اخذنا میثاقهم... فنسوا... فاغرینا»
5 - یهود و نصارا تا قیامت باقى‏اند و منقرض نمى ‏شوند. «الى یوم القیامة»
6- تفرقه و دشمنى، از عذاب‏هاى الهى است. «نسوا... فأغرینا»
7- همه‏ ى کارها زیر نظر خداوند است و پاداش و کیفر خواهد داشت. «ینبئهم اللّه بما کانوا یصنعون»

[صبور]

يا أَهْلَ الْکِتابِ قَدْ جاءَکُمْ رَسُولُنا يُبَيِّنُ لَکُمْ کَثيراً مِمَّا کُنْتُمْ تُخْفُونَ مِنَ الْکِتابِ وَ يَعْفُوا عَنْ کَثيرٍ قَدْ جاءَکُمْ مِنَ اللَّهِ نُورٌ وَ کِتابٌ مُبينٌ( ایه 15 مائده)



1- اسلام، دینى جهانى است و همه ادیان را به حقّ دعوت مى‏کند. «یا أهل الکتاب قد جائکم رسولنا»
2- در ارشاد ودعوت مردم، حتّى از اهل‏کتاب هم مأیوس نشویم. «یا أهل‏الکتاب»
3- جهان منهاى قرآن، تاریک است. «قد جاءکم من اللّه نور»
3- برخى حقایق تورات و انجیل، کتمان شده است. «کثیراً ممّا کنتم تخفون»
4- از شیوه‏هاى ارشاد، بیان مطالب به قدر ضرورت است. «ویعفو عن کثیر»
5 - پیامبر وقرآن، بسیار با عظمت هستند. (کلمه‏ى «نور» [43] و«کتاب»، به صورت نکره آمده که نشانه‏ى بزرگى وعظمت است.) «نورٌ و کتابٌ مبین»

[صبور]

يَهْدي بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَهُ سُبُلَ السَّلامِ وَ يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِهِ وَ يَهْديهِمْ إِلى‏ صِراطٍ مُسْتَقيمٍ(مائده 16)


هدایت داراى مراتبى است:
یک مرحله، هدایت عمومى براى همه انسان‏هاست، خواه پیروى کنند یا نکنند ونوع دیگر مخصوص کسانى است که هدایت عمومى را پذیرفته باشند. این آیه نوع دوّم را بیان مى‏کند.
سلام، یکى از نام‏هاى خداست، «السّلام المؤمن المهیمن...» <44> و یکى از نام‏هاى بهشت هم «دارالسّلام» <45> است. پس راه‏هاى سلام، یعنى راه خدا و بهشت که رسیدن به آن دو از «سُبل السلام» و صراط مستقیم مى‏گذرد. «سُبل السّلام»، شامل راه‏هاى سلامت فرد و جامعه، خانواده و نسل، فکر، روح و ناموس و... مى‏ شود. مصداق روشن پیروان رضوان خدا در «مَن اتّبع رضوانه»، پویندگان خط «غدیر خم»اند، چون آیه‏ ى «رضیت لکم الاسلام دیناً» بعد از نصب علىّ‏بن ابى‏طالب‏ علیهما السلام به مقام جانشینى پیامبر اکرم‏ صلى الله علیه وآله نازل شد. <46>
1- کسانى قابل هدایتند که در پى تحصیل رضاى حقّ باشند، نه دنبال مقام و مال و هواى نفس و انتقام. «یهدى به اللّه مَن اتّبع رضوانه»

2- انسان، خود زمینه‏ ساز هدایت خویش است. «یهدى به اللّه من اتّبع رضوانه»

3- هدایت به راه‏هاى سلامت و سعادت، در گرو کسب رضاى خداست و هر کس در پى راضى کردن غیر او باشد، در انحراف است. «یهدى به اللّه من اتّبع رضوانه سبل السلام»

4- راه حقّ یکى و راه‏هاى باطل (شرک، کفر، نفاق و تفرقه و...) متعدّد است. (کلمه‏ ى «نور»، مفرد ولى «ظلمات» جمع است. آرى، همه‏ ى نیکى‏ ها و پاکى‏ ها در پرتو نور توحید، یک حالت وحدت و یگانگى به خود مى‏ گیرد، امّا ظلمت همیشه مایه‏ ى تفرقه و پراکندگى صفوف است.)

5 - هدف، یکى است ولى راه‏هاى رسیدن به آن متعدّد است. «سبل السلام»

6- مکتب وحى، سلامت و سعادت فرد و جامعه و روح و جسم را تضمین کرده است. «سبل السلام»

7- بشر در سایه قرآن، به همزیستى و صفا در زندگى مى‏رسد. «سبل السلام»

8- «سبل السلام» به «صراط مستقیم» منتهى مى‏ شود، و همه ‏ى کسانى که با انجام تکالیف گوناگون در شرایط مختلف، در پى کسب رضاى خداوند مى‏ باشند، به صراط مستقیم مى‏ رسند. «یهدى... سبل السّلام... یهدیهم الى صراط مستقیم»

9- براى رسیدن به صراط مستقیم، تنها پیامبر و کتاب کافى نیست، لطف و اراده‏ ى خدا هم لازم است. «باذنه»

10- نه جبر، نه تفویض بلکه امر بین الامرین. انسان انتخاب‏گر است؛ «اتّبع رضوانه» امّا رسیدن به هدف بدون اراده خدا نمى‏ شود. «باذنه»

11- قرآن، داروى شفابخش همه ظلمات است. تاریکى‏ هاى جهل، شرک، تفرقه، توحّش، شبهات، شهوات، خرافات، جنایات واضطراب‏ها را به نور علم، توحید، وحدت، تمدن، یقین، حقّ، صفا وآرامش تبدیل مى‏ کند. «یخرجهم من الظلمات الى النور»

[صبور]

لَقَدْ کَفَرَ الَّذينَ قالُوا إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْمَسيحُ ابْنُ مَرْيَمَ قُلْ فَمَنْ يَمْلِکُ مِنَ اللَّهِ شَيْئاً إِنْ أَرادَ أَنْ يُهْلِکَ الْمَسيحَ ابْنَ مَرْيَمَ وَ أُمَّهُ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ جَميعاً وَ لِلَّهِ مُلْکُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَيْنَهُما يَخْلُقُ ما يَشاءُ وَ اللَّهُ عَلى‏ کُلِّ شَيْ‏ءٍ قَديرٌ( مائده17)



مسیحیان چند ادّعاى بى‏ اساس درباره خدا دارند که قرآن به آنها اشاره مى‏ کند:

1- اعتقاد به خدایان سه گانه. «لا تقولوا ثلاثة ...»

2- اعتقاد به اینکه خداى آفریدگار، یکى از خدایان سه گانه است (خداى پدر). «قالوا ان اللّه ثالث ثلاثة...»

3- انحصار الوهیّت در مسیح که این آیه آن را ردّ مى‏ کند. «یخلق ما یشاء» به خلقت حضرت عیسى بدون داشتن پدر، و آفرینش حضرت آدم بدون داشتن پدر و مادر اشاره دارد. اگر حضرت مسیح خداست، پس چگونه (به عقیده‏ ى مسیحیان) کشته شد و صلیب، آرم مظلومیّت او گشت؟ خدا که نباید مورد سوء قصد قرار گیرد! 1- اسلام، با کفر، شرک و خرافه در هر مکتبى که باشد مخالف است. (غلوّ هم نوعى کفر است). «کفر الّذین قالوا انّ اللّه هو المسیح‏بن مریم» 2- پیامبر اکرم ‏صلى الله علیه وآله مأمور گفتگوى منطقى با مخالفان است. «قل فمن یملک...» 3- اگر مسیح خدا باشد، خدا که در شکم زن قرار نمى‏ گیرد. «المسیح‏بن مریم»

4- احتمال فنا و نیست شدن، با خدایى سازگار نیست. «ان اراد ان یهلک المسیح»

5 - عیسى، مادرش و همه مردم زمین در انسان بودن و ناتوان بودن در برابر قدرت خداوند، یکسان مى‏باشند. «المسیح‏بن مریم و أمّه ومن فى الارض جمیعاً»

6- ادّعاى خدایى براى غیر خدا نظیر مسیح، نشانه عدم شناخت واقعى مسیحیان نسبت به خداوند است. «قالوا انّ اللّه هو المسیح... وللّه ملک السموات والارض»

7- قدرت الهى، محدود به نظام خاصى نیست و مى‏ تواند حتّى بدون پدر هم، فرزند خلق کند. «و اللّه على کل شى‏ء قدیر»

[صبور]

المص اعراف( ایه 1)


کِتابٌ أُنْزِلَ إِلَيْکَ فَلا يَکُنْ في‏ صَدْرِکَ حَرَجٌ مِنْهُ لِتُنْذِرَ بِهِ وَ ذِکْرى‏ لِلْمُؤْمِنينَ( اعراف ایه 2)


از مجموع 29 سوره که با حروف مقطّعه آغاز شده، بعضى با حروف «الم» و بعضى با حرف «ص» شروع شده است، امّا این سوره با مجموعه «المص» آغاز شده که شاید بیانگر آن باشد که آنچه در تمام آن سوره ‏ها مى ‏باشد، در این سوره نیز هست.
1- قرآن، کتابى بس بزرگ است. («کتاب» نکره آمده است)

2- توجّه به قرآن و مفاهیم آن، سبب سعه‏ ى صدر است. «کتاب... فلایکن فى صدرک حرج منه»

3- شرط رسالت و تبلیغ، سعه‏ ى صدر است. «انزل الیک فلایکن فى صدرک حرج منه لتنذر به»

4- از لجاجت کفّار نگران نباش، وظیفه‏ ى تو انذار است، نه اجبار. «لتنذر» پیامبر اسلام صلى الله علیه وآله پس از نزول قرآن، نگران نپذیرفتن مردم و مخالفت آنان با قرآن بود که خداوند با این آیه پیامبر را تسلّى مى ‏دهد.

5 - هشدارهاى انبیا براى عموم است، ولى تنها مؤمنان از آنها بهره‏ گرفته و متذکّر مى‏ شوند. «لتنذر به وذکرى للمؤمنین»