ماه رمضان و تدبر در آیات نورانی قرآن( هر روز یک آیه)

[گل مريم]

عن ابى عبد الله (عليه السلام): عليكم بالقرآن فما وجدتم آيه نجابها من كان قبلكم فاعملوا به و ما وجدتموه مما هلك من كان قبلكم فاجتنبوه.

امام صادق (عليه السلام) فرمود: بر شما باد ملازمت قرآن كريم، بنگريد هر آيه‏ اى كه به سبب آن پيشينيان شما نجات يافتند بدان عمل كنيد، و از هر آيه ‏اى كه ديديد به خاطر آن مردم پيش از شما هلاك شدند اجتناب نمائيد.

سلام شهروندان قرآنی شهر نور

امیدوارم عبادت های شما عزیزان در ماه مبارک رجب و شعبان مورد قبول حق قرار گرفته باشد.
روزهای اخر ماه شعبان است و بوی خوش ماه رمضان به مشام میرسد.
همانطور که میدانید خواندن قرآن و آن هم تنها یک آیه با تدبر و تفکر و عمل کردن به دستورات و راهنمایی های روح افزای آیه علاوه بر پاداش اخروی پاداش دنیوی را هم برای عامل به آن آیه در پی دارد.
پس بیایید با تفکر بیشتر در آیات نورانی قرآن ماه رمضان پرباری در پیش داشته باشیم.

[صبور]

اتَّبِعُوا ما أُنْزِلَ إِلَيْکُمْ مِنْ رَبِّکُمْ وَ لا تَتَّبِعُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِياءَ قَليلاً ما تَذَکَّرُونَ ( اعراف 4)



آیه‏ ى قبل، وظیفه ‏ى پیامبر صلى الله علیه وآله را در انذار و تذکّر بیان کرد و این آیه وظیفه‏ ى امّت را در اطاعت و تبعیّت. آن آیه از پیامبر صلى الله علیه وآله، «سعه صدر» مى ‏خواست، اینجا از امّت، «تبعیّت» مى‏ طلبد. آیه‏ ى قبل، «أنزل الیک» بود، اینجا «اُنزل الیکم» است.
پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله فرمود: «فاذا التَبَست علیکم الفِتَن کقطع اللیل المظلِم فعلیکم بالقرآن... مَن جعله اَمامه قاده الى الجنّة و مَن جَعَله خلفه ساقه الى النّار» ، هر گاه فتنه ‏ها همچون پاره ‏هاى شبِ تار شما را فرا گرفت، پس بر شما باد به قرآن، هرکس قرآن را امام خود قرار دهد به بهشت مى‏ رسد و هر کس به آن پشت کند، به آتش دوزخ رهنمون م ى‏شود. چنانکه حضرت على علیه السلام فرمود: «ففى اتّباع ماجائکم من اللّه الفوزالعظیم و فى ترکه الخطاء المبین» ، رستگارى بزرگ در پیروى از قرآن است و در ترک آن، خطا و گمراهى آشکار مى‏باشد.
1- پیروى از آیات الهى، سبب رشد و تربیت بشر است. «اتّبعوا... ربّکم»
2- لازمه‏ ى ربوبیّت و تربیت الهى، نزول دستورات و راهنمایى‏ها و تذکّرات است. «ما اُنزل الیکم من ربّکم»
3- نتیجه‏ ى پیروى از وحى، قرار گرفتن تحت ولایت الهى است و ترک آن، قرار گرفتن تحت ولایت دیگران است. «ولا تتّبعوا من دونه أولیاء»
4- اطاعت و پیروى از دیگران، در حقیقت پذیرش ولایت آنهاست. «ولا تتّبعوا من دونه أولیاء» با آنکه مى‏توانست بگوید: «لاتتّبعوا من دونى احدا»
5 - کسى که ولایتِ خداى یکتا را نپذیرد، «ربّکم» باید چندین «ولىّ» را از خود راضى کند. «أولیاء»
6- پندپذیرى انسان، اندک است. «قلیلاً ما تذکّرون»

[صبور]

وَ کَمْ مِنْ قَرْيَةٍ أَهْلَکْناها فَجاءَها بَأْسُنا بَياتاً أَوْ هُمْ قائِلُونَ (اعراف 4)

فَما کانَ دَعْواهُمْ إِذْ جاءَهُمْ بَأْسُنا إِلاَّ أَنْ قالُوا إِنَّا کُنَّا ظالِمينَ ( اعراف 5)



«قَریة»، به معناى روستا نیست، بلکه مرکز اجتماع مردم است، چه شهر، چه روستا. «بیات»، شب هنگام و شبانه است، و «قائلون» از «قیلولة»، به معناى خواب یا استراحت نیمروز است. «اقاله» به معناى فَما کانَ دَعْواهُمْ إِذْ جاءَهُمْ بَأْسُنا إِلاَّ أَنْ قالُوا إِنَّا کُنَّا ظالِمينَ ( اعراف 5)

پس گرفتن جنس فروخته شده از همین باب است، چون خریدار، از نگرانى معامله راحت مى‏ شود. هر ستمگرى، روزى در مواجهه با قهر خدا به اشتباه خود اعتراف مى‏ کند، «انّا کنّا ظالمین» ولى این اعترافات ثمرى ندارد. چنانکه در آیه ‏ى دیگر مى‏ خوانیم: هنگامى که عذاب ما را دیدند، گفتند: به خداى یگانه ایمان آوردیم و به آنچه شرک ‏ورزیدیم، کافر شدیم، امّا ایمان به هنگام عذاب سودى براى آنان نداشت. «فلمّا رأوا بأسنا قالوا آمنّا باللّه و کفرنا بما کنّا مشرکین فلم یک ینفعهم ایمانهم لمّا رأوا بأسنا...»
1- مناطقى که با قهر الهى نابود شده، بسیار است. «وکم»

2- از تجربیّات تلخ دیگران، عبرت بگیریم. «وکم من قریة اهلکناها»

3- قرآن با بیان هلاکت قریه‏ها به جاى هلاکت مردم، عظمت عذاب را بیان مى‏کند. «و کم من قریة اهلکناها»
4- کیفرهاى الهى مخصوص قیامت نیست، ممکن است در دنیا هم نمونه‏ هایى از آن را ببینیم. «و کم من قریة أهلکناها»
5 - هر کس غیر خدا را سرپرست گرفت، منتظر قهر الهى باشد. «ولا تتّبعوا من دونه اولیاء... و کم من قریة اهلکناها»
6- از سنّت‏هاى الهى، نابود کردن امّت‏ها به خاطر نافرمانى و تبعیّت از دیگران است. «و لا تتّبعوا من دونه اولیاء... وکم من قریة اهلکناها»
7- اراده‏ ى خداوند، همه چیز را دگرگون مى‏ کند. «اهلکناها»
8 - قهر الهى، گاهى ناگهانى است و روز و ساعت مشخّص و فرصتى براى فکر و چاره‏ جویى ندارد. «بیاتاً أو هم قائلون»
9- عذاب به هنگام استراحت، غافل گیرانه وتلخ‏ تر است. «بیاتاً أو هم قائلون»
10- بسیارى از شعارها در زمان رفاه است، هنگام خطر، کسى حرفى براى گفتن ندارد. «فما کان دعواهم...»
11- حوادث و خطرها، غرور را مى‏شکند و پرده‏ هاى غفلت را کنار زده و وجدان‏ها را بیدار مى‏سازد. «الاّ أن قالوا انّا کنّا ظالمین»
12- اگر امروز با اختیار خضوع نکردید، روزى به اجبار کرنش خواهید کرد. «قالوا انّا کنّا ظالمین»
13- سراغ غیر خدا رفتن و عدم پیروى از انبیا (که در دو آیه‏ى قبل بود)، ظلم است. «کنّا ظالمین»

[صبور]

فَلَنَسْئَلَنَّ الَّذينَ أُرْسِلَ إِلَيْهِمْ وَ لَنَسْئَلَنَّ الْمُرْسَلينَ ( اعراف 6)


آیه‏ ى قبل، مجازات دنیوى را مطرح کرد و اینجا کیفر و محاسبه‏ ى اخروى را و با چندین تأکید حتمیّت سؤال قیامت را بیان مى‏ کند و اینکه پرسش و بازخواست، مخصوص مردم نیست، بلکه پیامبران نیز مورد سؤال قرار مى‏ گیرند. «یوم یجمع اللّه الرّسل فیقول ماذا اجبتم قالوا لا علم لنا انّک انت علاّم الغیوب»
سؤال: در قیامت از چه مى ‏پرسند؟
الف: از نعمت‏ها. «ثمّ لتسئلنّ یومئذ عن النّعیم» در روایات متعدّدى، رهبرى و ولایت را نیز از مصادیق نعمت مورد سؤال در آیه برشمرده ‏اند.
ب: از قرآن و اهل‏بیت علیهم السلام. پیامبر صلى الله علیه وآله فرمود: از مردم سؤال مى‏شود که با قرآن و اهل‏بیت من چگونه عمل کردید؟ «ثمّ اسألهم ما فعلتم بکتاب اللّه و باهل‏بیتى»
ج: از رفتار و کردار. «لنسئلنّهم اجمعین . عمّا کانوا یعملون»
د: از اعضا و جوارح. «اِنّ السّمع والبَصر والفؤاد کلّ اولئک کان عنه مسئولاً» ه : از پذیرش و عدم پذیرش رسولان. «یا معشر الجنّ والانس ألم یأتکم رسل منکم...» چنانکه در جاى دیگر از رهبران دینى نیز در مورد برخورد مردم با آنان سؤال مى ‏شود. «یوم یَجمع اللّه الرُّسل فیقول ماذا اُجِبتُم...»
و: از عمر و جوانى که چگونه سپرى شد.
ز: از کسب و درآمد. چنانکه در روایات مى‏ خوانیم: در روز قیامت انسان از چهار چیز به خصوص سؤال و بازخواست مى‏ شود: «شبابک فیما أبلیته و عمرک فیما أفنیتَه و مالک ممّا اکتسبته و فیما أنفقتَه»، در مورد عمر و جوانى که چگونه آن را گذراندى و درباره‏ ى مال و دارایى که چگونه به دست آوردى و در چه راهى مصرف کردى.
سؤال: این آیات بیان مى ‏کند که سؤال از همه کس حتمى است، امّا در بعضى آیات از جمله آیه 39 سوره ‏ى الرّحمن آمده که در آن روز، از هیچ انسان وجنّى نسبت به گناهانشان سؤال نمى ‏شود، «فیؤمئذ لا یسئل عن ذنبه انس و لاجانّ» این آیات چگونه قابل جمع است؟
پاسخ: در قیامت، مواقف و ایستگاه‏ها متعدّد است و هر موقفى صحنه ‏اى خاص دارد؛ در یک موقف، بر لب‏ها مهر مى‏ خورد و قدرت حرف زدن ندارند. در موقفى دیگر، مهر برداشته مى‏ شود و همه به ناله و استمداد و اقرار مى‏ پردازند. در موقفى از همه مى ‏پرسند، در موقفى نیز سکوت حاکم است و سؤالى نمى‏ شود. پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله فرمودند: «کُلّکم راع و کُلّکم مسئول عن رَعیّته فالامام یسأل عن النّاس و الرّجل یسأل عن أهله و المرأة تسأل عن بیت زوجها و العبد یسأل عن مال سیّده» همه‏ ى شما مسئول زیردستان خود هستید و باید پاسخگو باشید؛ امام از مردمش، مرد از همسرش، زن از رفتار در خانه‏ ى همسرش و بنده از مال ودارایى مولایش.همچنین فرمودند: خداوند از من نیز سؤال مى‏ کند که آیا ابلاغ رسالت کردم یا نه؟
1- در روز قیامت، هم از رهبران سؤال مى ‏شود، هم از امّت‏ها (جنّ و انس)، هم از نیکان، هم از بدان، هم از علما وهم از پیروان آنها. «فلنسئلنّ ‏الّذین ارسل ‏الیهم ولنسئلنّ المرسلین»
2- سؤال در قیامت، نوعى استشهاد و اقرار گرفتن و توبیخ است و گاهى نیز تقدیر و تشکّر، وگرنه چیزى از خدا پنهان نیست تا با سؤال، رفع ابهام شود. «فلنسئلنّ... فلنقُصّنّ...»
3- علم خداوند، دقیق است. «بعلم» (نکره دلالت بر عظمت و دقّت دارد.)

4- علم خداوند با حضور و نظارت خود اوست و واسطه‏ اى در کار نیست. «...بعلم و ما کنّا غائبین»

[صبور]

قالَ الْمَلَأُ الَّذينَ اسْتَکْبَرُوا مِنْ قَوْمِهِ لَنُخْرِجَنَّکَ يا شُعَيْبُ وَ الَّذينَ آمَنُوا مَعَکَ مِنْ قَرْيَتِنا أَوْ لَتَعُودُنَّ في‏ مِلَّتِنا قالَ أَ وَ لَوْ کُنَّا کارِهينَ ( اعراف 88)

قَدِ افْتَرَيْنا عَلَى اللَّهِ کَذِباً إِنْ عُدْنا في‏ مِلَّتِکُمْ بَعْدَ إِذْ نَجَّانَا اللَّهُ مِنْها وَ ما يَکُونُ لَنا أَنْ نَعُودَ فيها إِلاَّ أَنْ يَشاءَ اللَّهُ رَبُّنا وَسِعَ رَبُّنا کُلَّ شَيْ‏ءٍ عِلْماً عَلَى اللَّهِ تَوَکَّلْنا رَبَّنَا افْتَحْ بَيْنَنا وَ بَيْنَ قَوْمِنا بِالْحَقِّ وَ أَنْتَ خَيْرُ الْفاتِحينَ ( اعراف 89)



زورگویى و تهدید به اخراج و تبعید، به نوعى در مورد همه‏ ى انبیا بوده است، چنانکه در جاى دیگر مى‏ خوانیم: کافران نسبت به پیامبران خود چنین تهدیدهایى داشته ‏اند. «قال الّذین کفروا لرسلهم لنخرجنّکم من أرضنا أو لتعودنّ فى ملّتنا» هیچ یک از انبیا پیش از رسالت، مشرک و بت‏ پرست نبوده ‏اند، ولى برخورد آنان با مشرکان آرام بوده است. امّا پس از رسالت با عزم و اراده‏ اى قوى ‏تر مردم را هدایت کرده و با مشرکان مقابله مى‏ کردند، لذا خطاب «لتعودنّ»، به پیروان انبیا است، نه خود آنان.
1- اَشراف مستکبر، دشمن انبیا بوده ‏اند. «قال الملأ الّذین استکبروا... لنخرجنّک»
2- استدلال و منطق، شیوه‏ ى انبیاست، «جاءتکم بیّنة»
ولى روش کفّار، تهدید و زورگویى است. «لنخرجنّک»
3- مبلّغان نباید از تهدیدهاى مخالفان بترسند، چون در این راه، تهدید به قتل و تبعید همیشه بوده است. «لنخرجنّک» 4- تحمیل عقائد، شیوه‏ ى کفّار است و دین تحمیلى سودى ندارد. «لتعودنّ فى ملّتنا... کارهین»
5 - در برخورد با جهالت کافران، از ادب و گفتار نرم و حکمیانه استفاده کنیم. «أوَ لو کنّا کارهین»

«ملّت»، به معناى کیش و آیین است، چنانکه در جاى دیگر مى‏ خوانیم: «ملّة ابیکم ابراهیم». «فتح» در این گونه موارد، به معناى قضاوت و داورى براى راهگشایى است، یعنى سخن آخر را خداوند مى‏ گوید تا از بن ‏بست خلاص شده و راه باز شود. چون یاران شعیب علیه السلام، دین را بر اساس بیّنه و استدلال پذیرفته‏ اند، نه هوا و هوس؛ پس آن را رها نخواهند کرد. مگر آنکه خداوند دستور دهد و خداوند هم هرگز دستور بازگشت به شرک و کفر را نمى‏ دهد، چون معمولاً کسى از دستورش بر مى‏ گردد که از کردارش پشیمان شود و خداوند هرگز چنین نیست.

6- ارتداد وبرگشت از آرمان‏ها و عقائد حقّ و پذیرفتن شریک براى خداوند، نوعى افترا بر خدا و پیمان‏ شکنى است. «قد افترینا... ما یکون لنا أن نعود»
7- شرک، اسارت و یکتاپرستى، نجات است. «بعد اذ نجّانا اللّه»
8- مؤمن، هرگز از حقّ عدول نمى‏ کند و اهل سازش بر سر عقائدش نیست. «ما یکون لنا...» (عقب‏ گرد و ارتجاع، ممنوع است و تساهل و تسامح همه جا ارزش نیست.)
9- هدایت و ضلالت در دائره‏ ى اراده خداوند است. «الاّ أن یشاء اللّه»
10 - باید در هر حال تسلیم خدا بود و امر او را اطاعت کرد. «الاّ أن‏یشاء اللّه»
11- دلیل تسلیم شدن و پذیرفتن ربوبیّت خداوند، علم بى پایان اوست. «الاّ ان یشاء اللّه... وسع ربّنا کلّ شى‏ء علماً»
12- دلیل توکّل ما بر خداوند نیز علم مطلق او بر همه چیز است. «وسع ربّنا کلّ شى‏ء علماً على اللّه توکّلنا»
13 - براى پایدارى در ایمان، از خداوند استمداد و به او توکّل کنیم. «مایکون لنا ان نعود... على اللّه توکّلنا»
14- در برابر پیشنهادهاى شوم دشمنان، باید با توکّل بر خدا، قاطعانه ایستاد. «ما یکون لنا... توکّلنا»
15- واگذارى داورى به خداوند، نمونه ومصداق توکّل و تسلیم است. «على اللّه توکّنا ربّنا افتح...»
16- در دعا، تناسب بین خواسته و اسماى الهى را باید در نظر گرفت. آنجا که نیاز به فتح داریم، خدا را با خیرالفاتحین صدا مى‏زنیم. «افتح... خیر الفاتحین»
17- لازمه‏ ى داورى صحیح، علم وآگاهى همه‏ جانبه است. داورى، حقّ کسى است که همه چیز را مى‏ داند. «وسع ربّنا کلّ شى‏ء علما... ربّنا افتح...»
18- داورى، از شئون ربوبیّت خداوند است. «ربّنا افتح»
19- هدف انبیا تثبیت و بر کرسى نشاندن حرف حقّ است، نه سخن خویشتن. «افتح بیننا و بین قومنا بالحقّ»

[صبور]

فَتَوَلَّى عَنْهُمْ وَ قالَ يا قَوْمِ لَقَدْ أَبْلَغْتُکُمْ رِسالاتِ رَبِّي وَ نَصَحْتُ لَکُمْ فَکَيْفَ آسى‏ عَلى‏ قَوْمٍ کافِرينَ ( اعراف 93 )


1- قهر الهى، بعد از اتمام حجّت است. «فاخذتهم الرجفة... اَبلَغتُکم رسالات ربّى»
2- موعظه، مدارا و توجّه به مردم حدّى دارد، گاهى هم باید از آنان اعراض نمود. «فتولّى عنهم»
3- تبلیغ، باید همراه با مهربانى و سوز باشد. «اَبلَغتُکم... نَصحتُ»
4- نصایح و خیرخواهى را با منافع شخصى آمیخته نکنیم. «نصَحتُ لکم»
5 - وقتى به وظیفه‏ ى خود عمل کردیم، نگران نباشیم که چه خواهد شد. «اَبلَغتُکم...کیف آسى‏»
6- تأسّف نابجا و عاطفه‏ ى بى‏ مورد، ممنوع است. «فکیف آسى‏»
(در موارد دیگرى هم به پیامبراکرم صلى الله علیه وآله خطاب شده که «لاتحزن علیهم» [184] ، غصّه‏ى آنان را نخور.)
7- آنجا که روحیّه ى کفر، لجاجت و عناد حاکم باشد، موعظه‏ ى پیامبران هم اثر نمى‏ کند. «فکیف آسى‏ على قوم کافرین»
184) حجر، 88 ؛ نحل، 127 و نمل، 70

[صبور]

ثُمَّ بَدَّلْنا مَکانَ السَّيِّئَةِ الْحَسَنَةَ حَتَّى عَفَوْا وَ قالُوا قَدْ مَسَّ آباءَنَا الضَّرَّاءُ وَ السَّرَّاءُ فَأَخَذْناهُمْ بَغْتَةً وَ هُمْ لا يَشْعُرُونَ ( اعراف 95 )

«عَفَوا»، به معناى کثرت مال و فرزندان، یا ترک کردن و اعراض نمودن است. لطف خدا درباره آنان به حدّ وفور رسید، ولى آنان به هوش نیامدند و عبرت نگرفتند. نظیر این آیه در سوره ‏ى انعام آیه 44 آمده است: «فلمّا نسوا ما ذکّروا به فتحنا علیهم أبواب کلّ شى‏ء حتّى اذا فرحوا بما أوتوا أخذناهم بغتة» چون تذکّرات ما را فراموش کردند، درهاى نعمت‏ها را به رویشان گشودیم و پس از کامیابى‏ ها، ناگهان گرفتار قهر خویش کردیم. مثل بیمارى که پزشک از بهبود او مأیوس شده و مى‏ گوید: هر چه میل دارد به او بدهید، کارش تمام است.
ممکن است براى آیه معناى دیگرى نیز باشد از جمله: بعد از رفع بلا، نسل بعد مى‏ گفتند: حوادث تلخ مخصوص پدران ما بوده و ما در امان هستیم. غافل از آنکه سنّت خداوند بر مبتلا ساختن همه‏ ى نسل‏ هاست و این‏گونه غفلت‏ها، زمینه‏ ى قهر الهى است.

پیام ها

1- گاهى رفاه، بینش و تحلیل ‏هاى نادرست، عامل نسیان و طغیان مى شود. «قد مسّ آباءنا الضرّاء»
2- هر نوع خوشى و رفاهى نشانه‏ ى لطف نیست، گاهى زمینه ساز قهر الهى است. «حتّى عفواْ... فاخذناهم بغتة»
3- بیشتر مردودین در آزمایش‏ هاى‏ الهى، مرفّه انند نه محرومان.«حتّى‏عفوا وقالوا...»
4- قهر الهى، خبر نمى‏کند و ناگهان مى‏رسد. «بغتة»
5 - از کنار حوادث تلخ و شیرین بى‏ تفاوت گذشتن و عبرت نگرفتن، نشانه بى شعورى است. «لا یشعرون»
6- غوطه ‏ور شدن در دنیا و غفلت از یاد خدا، انسان را به عذابى ناگهانى و غافل گیرانه دچار مى‏ کند. «فاخذناهم بغتة و هم لایشعرون»

[گل مريم]

أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَاهُ قُلْ فَأْتُواْ بِعَشْرِ سُوَرٍ مِّثْلِهِ مُفْتَرَيَاتٍ وَادْعُواْ مَنِ اسْتَطَعْتُم مِّن دُونِ اللّهِ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ
سوره : هود آیه : 13

[آيا اينان تو را تكذيب مى‏ كنند؟] يا مى‏ گويند: اين [قرآن‏] را به دروغ ساخته است؛ [اى پيامبر] بگو: اگر راست مى‏ گوييد، [شما نيز ]ده سوره ساخته [و پرداخته ]شده، همانند آن بياوريد، و جز خدا هركس را مى ‏توانيد [به يارى خويش‏] فراخوانيد.


أَمْ يَقُولُونَ افْتَراهُ‏
آنان نه تنها آن بهانه جويى‏ها را مى‏ كنند، بلكه مى‏ گويند: پيامبر، قرآن را از نزد خود ساخته و بر بافته و آورده است.

پاره ‏اى مى‏ گويند: در آيه شريفه، جمله ‏اى در تقدير است كه تفسير آيه اين گونه مى‏ شود: آيا آنان تو را در مورد آسمانى بودن قرآن تكذيب مى ‏كنند؟ و يا مى‏ گويند تو آن را از نزد خود ساخته و به خدا دروغ بسته ‏اى؟!

[گل مريم]

قُلْ فَأْتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِثْلِهِ مُفْتَرَياتٍ‏

هان اى پيامبر! به اينان بگو: اگر راست مى‏ گوييد و چنين مى ‏پنداريد كه اين آيات ساخته و پرداخته مغز و انديشه بشر است و از جانب خدا نيامده است، شما نيز ده سوره، همانند اين سوره ‏هاى قرآن، با همين نظم و آهنگ و زيبايى واژه‏ ها و بلندى مفاهيم و عمق محتوا بياوريد؛ چرا كه قرآن به زبان شما فرود آمده و من نيز در ميان شما بزرگ شده ‏ام؛ و اگر نتوانستيد اين كار را انجام دهيد و همانند آن بياوريد، پس بدانيد كه قرآن از سوى آفريدگارهستى است.

آيه مورد بحث به صراحت و روشنى شرك گرايان را به مبارزه و هماورد مى ‏طلبد، و اين نشانگر آن است كه قرآن شريف از نظر فصاحت و بلاغت، يا زيبايى قالب و محتوا، معجزه است و اگر جز اين باشد، مبارزه‏ طلبى قرآن مفهومى نخواهد داشت؛ و منظور از «همانند آوردن» نيز، نه همانند آوردن ازجنس قرآن است، بلكه منظور همان مبارزه طلبى و هماورد خواهى رايج در ميان شاعران و سرايندگان و سخنوران دنياى عرب، نظير «امرى‏ءُ القيس»، «علقمه»، «جرير» و ديگران بوده است؛ چرا كه همانند آوردن از جنس قرآن، همان حكايت آن است كه در بيان حكايت قرآن، مبارزه ‏طلبى و هماوردخواهى واقع نمى ‏شود.

[گل مريم]

وَادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ اِنْ كُنْتُمْ صادِقينَ.

و اگر در پندارتان راست مى‏ گوييد كه من قرآن را ساخته و به خدا نسبت داده ‏ام، هر آن كس را كه مى‏ خواهيد و مى‏ توانيد به يارى خويش بطلبيد، تا دست در دست هم، ده سوره همانند آن را بياوريد.

يادآورى مى‏ گردد كه منظور از اين جمله - كه هركس را مى‏ خواهيد و مى ‏توانيد در اين راه به يارى فرا خوانيد - همه دشمنان رسالت و مخالفان پيامبر در روى زمين است، و اين نشانگر بالاترين درجه هماورد خواهى و مبارزه طلبى قرآن و پيامبر گرامى است.

[گل مريم]

آيه مورد بحث به روشنى نشانگر اعجاز قرآن است؛ چرا كه وقتى ما مى‏ دانيم كه پيامبر گرامى،

از يك سو همه مخالفان اين كتاب آسمانى را به مبارزه فراخواند و از آنان خواست تا اگر آن را از سوى خدا نمى‏ دانند، با يارى يكديگر همانند آن و يا بخشى بسان آن را بياورند،

و از دگرسو دين و آيين و خدايان دروغين آنان را به باد انتقاد و نكوهش گرفت و هشدار شان داد كه در صورت ادامه حق ستيزى، به كيفر كفر و بيدادشان، به دست مردم با ايمان كشته و يا اسير خواهند شد،

و از طرف سوم نيز از حرص و آز مخالفان اسلام و دشمنان پيامبر گرامى آگاهيم كه براى خلع سلاح معنوى آن حضرت و از ميان برداشتن دين آسمانى و راه و رسم توحيدى ‏اش تا كجا پيش رفته و چگونه جان ومال خود را در اين راه نهاده بودند،

آرى با در نظر گرفتن اين نكات سه گانه، در خواهيم يافت كه اگر در چنين حال و هوا و شرايطى به آنان گفته شود كه:

هان اى شرك گرايان! شما به جاى اين همه رنج ها و گرفتاري هاى بيهوده و بيداد گرانه ‏اى كه براى از ميان برداشتن پيامبر و بى اثر ساختن دعوت توحيدى او به جان مى‏ خريد، بياييد و كتابى همانند قرآن و يا سوره‏ هايى بسان سوره‏ هاى آن و يا حتى آيه ‏اى بسان آيات آن بياوريد، و آنان در برابر اين مبارزه طلبى قرآن فرو مانند و نتوانند همانند اين كتاب پرشكوه را بياورند و به جاى آن حاضر گردند بار گران آن همه هزينه ‏هاى هنگفت در راه پيكارهاى گوناگون را به دوش كشند و آتش جنگهاى تجاوزكارانه را شعله‏ ور سازند، و براى جلوگيرى از گسترش اسلام و دعوت و نفوذ پيامبر، تن به قتل و اسارت و بلا سپارند،

اين واقعيتهاى تاريخى خود به بهترين صورت نشانگر آن است كه آنان از آوردن كتابى بسان قرآن ناتوان بودند و اينها بزرگترين دليل فروماندگى آنان است؛ چرا كه اگر اين كار در توان و امكانشان بود، بى هيچ ترديدى به جاى آن همه رنجها و دردها و مشكلات، اين پيشنهاد را مى‏ پذيرفتند و به هدف خود مى‏ رسيدند؛ چرا كه هيچ فرد يا گروه خردمندى براى رسيدن به يك هدف و انجام يك كار، آسان‏ترين راه را وا نمى‏ گذارد تا به پر سنگلاخ ‏ترين و ناهموارترين راههاى انجام آن گام سپارد و سخت‏ ترين رنج ها را بيهوده براى رسيدن به همان هدف به جان نمى‏ خرد.

آرى، اينها همه و همه نشانگر درماندگى مخالفان قرآن در برابر مبارزه طلبى و شكوه و عظمت و زيبايى قالب و محتواى اين كتاب آسمانى است.