عشق و رستگارى

[گل مريم]

نام كتاب : عشق و رستگارى (شرح دعاى ابوحمزه ثمالى )

نويسنده : احمد زمرديان شيرازى

تقديم به

تقديم به روان پاك على ابن الحسين زين العابدين و فخر الساجدين حضرت سجاد عليه السلام

اين كتاب تنها براى آنها كه پايبند به اصول دينى هستند نوشته نشده ، بلكه براى هر گروه كه طالب آراستگى خود به كمالات باشند، براى آنها كه بر سر دو راهى "حق و باطل " سرگردانند، براى آنها كه در حال شك و ترديد به سر مى برند، به خصوص طبقه جوان و روشنفكر مطالعه اين كتاب لازم و ضرورى است .

[گل مريم]

ابوحمزه ثمالى كيست ؟

در ناسخ التواريخ چنين مذكور است :

ابوحمزه ثمالى اسمش ‍ ((ثابت )) و فرزند ابو صفيه دينار از اهل كوفه است ((و ثماله طايفه اى از عرب است )) كه او از آن قبيله بوده از آن جهت او را نسبت به آن طايفه داده و ثمالى مى گويند و او يكى از اصحاب كبار و خاص ‍ حضرت سجاد بوده است .
در كتاب رجال ابى على مرقوم است ؛ كه ابوحمزه از على بن الحسين و ائمه بعد از آن حضرت سلام الله عليهم روايت مى كرده است .

و در خلاصه : مذكور است كه ابوحمزه عليه الرحمه از راويان امام زين العابدين عليه السلام و امام محمد باقر عليه السلام و امام جعفر الصادق سلام الله عليه است ؛ و گفته اند چنان بزيست كه زمان سعادت تواءم حضرت امام موسى كاظم صلوات الله عليه را درك نمود؛ ولى در اين مطلب اختلاف است و از فضل بن شاذان شنيده كه گفت از مردى موثق شنيدم كه حضرت رضا عليه السلام فرمود ابوحمزه در زمان خود مانند سلمان بود ((در زمان خود)) و به روايتى فرمود مانند لقمان است ، زيرا كه ابوحمزه در خدمت چهار تن از ما قيام نمود.

ابوحمزه در دوران زندگى خود داراى مقامى ارجمند و مورد لطف و عنايات ائمه عليهم السلام زمان خود بوده و در كتب رجال مدح او بسيار آمده و در بزرگى و كمال و معرفت او همين بس است كه براى تعليم گرفتن اين دعا حضرت سجاد عليه السلام او را شايسته دانسته و اين افتخار بزرگ نصيب وى شده است .
بالجمله : اهل سنت نيز در پاره اى روايات او بر او وثوق دارند و از وى بسيار روايت كرده اند.
وفات او در سال يكصد و پنجاهم هجرى روى داده است .

و اين دعاى شريف كه در اين كتاب ترجمه و تشريح مى شود ابوحمزه ثمالى از حضرت سجاد روايت كرده است و همچنين در كتب ادعيه از شيخ طوسى رحمه الله عليه و ديگران ؛ از ابوحمزه ثمالى ماءثور است كه حضرت امام زين العابدين سلام الله عليه در ليالى متبركه شهر رمضان المبارك اكثر شب را به نماز مى گذرانيد و سحرگاهان اين دعاى جليل را قرائت مى فرمود.

[گل مريم]

در بيان عبارت: و لا تمكر بى فى حيلتك

اى خدا بر مكر خود ما را مگير		كرده كيد دشمنت ما را اسير
اى دو صد افسوس بر تقدير من		گر كنى تدبير بر تزوير من
مكر ما را نيست جز مكرت سزا		در مقام عدل اين باشد جزا
ابلهان در مكر خود اندر سرور		زيركان را تو مدبر در امور
كى شوى ايمن تو از مكر خدا		كه نباشد او ز تو آنى جدا
هر چه از دل بگذرانى در خيال		واقف از سر درونت لا محال
گر كنى انديشه بر مكر و فريب		در مقابل حيله بينى بس عجيب
داده مهلت مكر ما را در يقين		فاذكروا املى لهم كيدى متين

[گل مريم]

يا رب ، يا رب ، يا رب ..... آنقدر بايد گفت تا آنكه نفس قطع شود

[گل مريم]

من كنم يكتا خدايى را سپاس		كه به غير او ندارم من شناس ‍
حمد او گويم كه او شايسته است		سر عالم را همه دانسته است
حاجت خود را از او خواهم مدام		كه بود از غير او خواهش حرام
غير او را هر كه خواند لاجرم		ره نيابد ناشناسى در حرم
پس نخوانم من كسى را جز حبيب		لو دعوت غيره لا يستجيب
آنكه باشد خالق كون و مكان		آنكه غير از او نباشد در جهان
لايق حمد است تسبيح و ثنا		چونكه باشد عالمى در او فنا

[گل مريم]

بسمه تعالى
الهى لا تؤ دبنى بعقوبتك ⁽¹⁾


اى خداى من مرا به عقوبت خود تاءديب مفرماى ؛

اى پروردگار، ادب مكن مرا به شكنجه ات ((چون مرا طاقت و توانايى بر شكنجه نيست اگر چه مستحق باشم )).

حق است كه هر خطاكار جفاكار، مستوجب كيفر است ، و هر نافرمانبردار، منتظر ادب و پاداش .

در تمام ادوار جهان گذشته از شرح داستان هاى كتاب آسمانى چنانچه تواريخ نشان مى دهد هر قومى از پيمبران سلف كه از راه خداشناسى منحرف شدند، و هر دسته كه از فرمان الهى سر باز زدند، و هر گروه كه بناى ستم و تبه كارى را گذاشتند، در همين جهان پرغوغا و زودگذر در معرض عقوبت و انتقام سخت قرار گرفتند،

و اين خود يكى از اصول مهم عدالت اجتماعى و لازمه تشكيلات وسيع اين عالم است كه گذشته از اين كه نتيجه كردار و كيفر و پاداش مردمان به طور كلى به جهان ديگر موكول شده است در همين دنيا هم بنا بر مصلحت ، بعضى از چشيدن عقاب بى بهره نيستند.

---

^{1) در بعضى نسخ اللهم لا تؤ دبنى ... آمده است}

[گل مريم]

با اين تفاصيل كه در تاپیک

عقاب و عقوبت از نظر قرآن

گذشت و معلوم گرديد كه خداى تعالى سخت شكنجه است در جاى عذاب و عقاب و همچنين مهربان تر از مهربانان است در مقام عفو و رحمت ،

و با اين حال كه ما استحقاق خود را در امر عقوبت مى دانيم جاى آنست كه با توجه كامل از روى عشق و محبت در عوالم خلوص و صميميت بخوانيم پروردگار خود را با اين عبارت :

الهى لا تؤ دبنى بعقوبتك ، جان عالم فداى آن كس كه در اين جمله از دعا يك عالم معنا، يك دنيا معرفت ، يك سلسله تعليم و تربيت گنجانيده است :

اى خداى من ادب مكن مرا به عقوبت خود؛ اى پروردگار من تنبيه مكن ما را به بلاهاى سخت ، تنبيه مكن ما را به دردهاى گران ، اى آقاى من ادب مكن ما را بر ظلم و ستم دشمنان خود، ادب مكن ما را بر شكنجه جباران ستمكار، ادب مكن ما را بر تازيانه كفار و ادب مكن ما را بر فشار و سلطه بى ايمانان ، كه ما را بر هيچكدام طاقت نيست :

[گل مريم]

وان ديگر بشنو حكايت از مسيح		گفته قرآن با عباراتى فصيح
قصد جمعى بود بر دارش كشند		- حيله اى كردند تا او را كشند
شبه عيسى را به دار آويختند		خاك مكر خود بسر بر ريختند
مكر حق چون شد نمايان بر صليب		قالها يا ويل من قتل الحبيب
آن نبود عيسى ولى عيسى نما		زانكه حق رفعت بدادش بر سما
تا شوى تسليم بر بود و نبود		دفع مكر او كسى نتوان نمود

[گل مريم]

رابطه خودشناسى و خداشناسى

بر كنه ذات اقدس او كس نبرد پى		هر كس به قدر خويش شناسد حبيب را
بر درد خود كسى شود آگاه كز ازل		دانست درد عشق ، كه باشد طبيب را
يارم كنار و هيچ نه بينم جمال وى		صد حيف ديده اى كه نه بيند قريب را
با آن كه هست بر همه او آشنا عجب		نابرده پى به معرفتش اين عجيب را
چون موطن حقيقى ما اين ديار نيست		مشكل كه پى برد به شناسا غريب را

[گل مريم]

داستان مكر كفار و رسول

ماجرايى بود حيران العقول

نزد پيغمبر چون آمد جبرئيل

سوى غارش رهنما شد بر دليل

گفت بنشان در سراى خود امير

تا به كيد دشمنان نايى اسير

تا كه او از ماجرا آگاه شد

سوى كوهستان همى در راه شد

چون سحرگه در سرايش تاختند

نور حق در خوابگاهش يافتند

كر ايزد شد مقدم بر شتاب

تا نمايد نقشه شان را نقش آب