عجاز قرآن در جنین شناسی

[ملکوت]

جنين شناسي پزشكي وانطباق آن باآيات قرآن ، با كشف حقايق جديد در علم جنين شناسي، انسان در برابر اعجاز نهفته در قرآن كه به مراحل آفرينش جنين اشاره نموده سر فرود آورده، چرا كه اينگونه مطالب در چهل و اندي آيه و دهها حديث شريف آمده و در طول پانزده قرن خطوط اصلي در زمينه اين علم را ترسيم نموده و هم اكنون آن را علم جنينانساني مينامند. هرقدر كه انسان در مطالعهي آيات كريمهي قرآن كه به علوم مختلف اشاره نموده، تعمق كند و آن را با حقايق ثابت علمي كه به تدريج كشف ميشود مقايسه نمايد، ايمان و يقين وي به خداوند و قرآن و آنچه رسول خدا صلى الله عليه وسلم از جانب خداوند آورده ميشود. دكتر كيثمور استاد تشريح و جنينشناسي در دانشگاه اوتاواي كانادا بر اين عقيده است كه: «هر چه انسان حقايق جديدتري را كشف كند در واقع ميبيند كه همان حقايق موجود در قرآن را تكرار كرده است»(1).

[ملکوت]

علم جنين شناسي مطالعه خلقت انسان از ابتداي تشكيل تخمك لقاح يافته با اسپرم تا انتهاي تشكيل جنين و خروج آن از رحم مادرش بعد از نه ماه است.
تاريخ شروع اين علم با چنين معنايي به قرن هفدهم بر ميگردد، زمانيكه ميكرسكوپ به دست دو دانشمند به نامهاي هام و هوك در سال 1677 اختراع شد كه درخلال آن اسپرم مرد را كشف كردند. سپس دانشمندي به نام دوگراف، تخمك را كشف كرد كه نام وي را بر آن گذاشتند و فوليكول دوگراف نام گرفت. نقش اصلي تخمك و اسپرم، در اواخر قرن هفدهم شناخته شد و مراحل مختلف تكامل جنين و تفاصيل دقيق تشريحي آن در قرن بيستم آشكار شد و علم روز به روز در اين زمينه مطالب جديدتري را كشف ميكند.

[ملکوت]

اگر بعضي از دانشمندان اسلامي را كه تكوين جنين را از طريق آيات كريمه و احاديث شريفه، شرح دادند استثناء كنيم، بشر تا اواسط قرن هفدهم از اين علم اطلاعات ناقص و غلطي داشت. ارسطو در قرن چهارم قبل از ميلاد كسي بود كه نظرات و كتابهاي وي تا قرن هفدهم ميلادي در مجامع علمي، مقدس به شمار ميرفت. وي عقيده داشت كه جنين از اتحاد مني با خون حيض تشكيل ميشود و حال آنكه در قرآن كريم همين بس كه اينگونه تذكر ميدهد: «ويسئلونك عن المحيض قل هو أذی فاعتزلوا النساء في المحيض... »(2).
پزشك انگليسي به نام هاروي كه گردش بزرگ خون را كشف كرد (و قبل از وي دانشمندي به نام ابن النفيس گردش كوچك خون راكشف كرده بود) در سال 1651 عقيده داشت كه رحم، جنين را ترشح ميكند. و حال آنكه اين مطلب يك خطاي فاحش علمي است. و طبق فرموده قرآن كريم، رحم قرار مكين براي نطفه است: «ولقد خلقنا الانسان من سلاله من طين، ثم جعلناه نطفه من قرار مكين»(3)و يا: « ألم نخلقكم من ماء مهين، فجعلناه في قرار مكين»(4).

[ملکوت]

در سال 1675 ميلادي، پزشكي بنام مالپيگي عقيده داشت كه جنين به شكل بسيار كوچكي در داخل تخمك قرار دارد و اسپرم وظيفهاي جز فعال كردن تخمك ندارد. و دانشمنداني به نام هام وهوك كه كاشف ميكرسكوپ و اسپرم بودند، عقيده داشتند كه جنين به شكل بسيار كوچكي در داخل اسپرم قرار دارد و تخمك وظيفهاي جز تغذيه و فعال كردن آن ندارد. تا اينكه در قرن هجدهم دو دانشمند به نامهاي ولف و اسپالانزاني آمدند و ثابت كردند كه جنين از نطفه زن و مرد به طور يكسان تشكيل ميشود؛ همان حقيقت علمي كه امروزه شناخته شده است و مسلمانان از زمان نزول قران كريم، آن را در كتاب خدا ميخوانند و همين حقيقت باعث خضوع و خشوع و يقين آنها هر روز بيشتر از روز قبل ميشود: «يا أيها الناس إنا خلقناكم من ذكرو أنثي»(5)يا « انّا خلقنا الانسان من نطفه أمشاج نبتليه فجعلناه سميعاً بصيراً»(6).
درهمان زماني كه يك شخص يهودي از پيامبر درباره خلقت انسان ميپرسد و پيامبر صلی الله علیه وسلم در جواب ميفرمايد: «يا يهودي من كلِّّّ يخلق، من نطفة الرجل و نطفة المرأة»(7).

[ملکوت]

قران مجید از مراحل تشکیل جنین پرده برمیدارد :



در قرآن مجید در لابلای آیات مربوط به نشانه های توحید و همچنین دلایل معاد اشارات بسیار پر معنایی به مساله آفرینش انسان از نطفه و سپس تطورات جنین آمده است که بعضی از آنها را می توان در زمره معجزات علمی قرآن شمرد، از جمله در آیه دوم سوره انسان می خوانیم:
" إِنَّا خَلَقْنَا الْانسَانَ مِن نُّطْفَةٍ أَمْشَاجٍ نَّبْتَلِيهِ فَجَعَلْنَاهُ سَمِيعَا بَصِيرًا: ما انسان را از نطفه مختلطی آفریدیم، و او را می آزماییم پس او را شنوا و بینا قرار دادیم ".

«نطفه» در لغت به معنی آب صاف، یا به معنی آب کم است.
و «امشاج» به معنی شی مخلوط است، در اینکه این نطفه ازچه چیز مخلوط است مفسران احتمالات گوناگونی داده اند، گاه آن را اشاره به ترکیب نطفه انسان از «اسپرم» و «اوول» دانسته اند و گاه اشاره به ترکیب از استعدادهای مختلف از نظر جسمانی یا روحانی (زشت و زیبا، باهوش و کم هوش و...) ذکر کرده اند، و گاه اشاره به ترکیب نطفه انسان از مواد مختلفی از فلزات و شبیه فلزات می دانند.

البته اینها خوب است، و شاید برای زمان خود بهترین تفسیر بوده ولی دقیقا منطبق بر معنی آیه نیست، زیرا اولاً «امشاج» جمع است و اطلاق آن بر دو چیز (اسپرم و اوول) خلاف ظاهر است و ثانیاً وجود استعدادهای مختلف در اشخاص جداگانه، با معنی امشاج، سازگار نیست و همچنین ترکیب نطفه از انواع فلزات و شبه فلزات نیز مناسب به نظر نمی رسد زیرا این امر منحصر به نطفه نیست، تمام موجودات آلی اعم از انسان و گیاه و انواع غذاها، ترکیبی هستند از این مواد، به علاوه واژه «نطفه» در آیات متعددی از قرآن، به خصوص نطفه مرد اطلاق شده، مثلاً در آیه 37 سوره قیامت می خوانیم: " الم یک نطفة من منی یمنی: آیا او از نطفه ای از منی که در رحم ریخته می شود نبود؟

[ملکوت]

ولی با پیشرفت علم و گسترش تحقیقات دانشمندان، امروز این معنی به ثبوت رسیده است که این قطرات ناچیز منی که تعبیر دیگرش «نطفه» است، از آبهای متعددی که غدد دست به دست هم می دهند تا منی را بسازند، و آنها عبارتند از: دو غده به نام «بیضه» که در کیسه های تخمی نزدیک غده «پروستات» قرار دارند، و دیگری خود غده «پروستات» است، و همچنین غده های «کوپر» و «لیتره» که در کنار مجاری ادار قرار دارند.
این دانشمند فرانسوی، معتقد است تعبیر به «امشاج» که در قرآن وارد شده، اشاره به همین نکته دقیق است که هنگام نزول آیات قرآن از چشم جهانیان و دانشمندان آن عصر، پوشیده و پنهان بوده است.

قابل توجه اینکه: در ذیل آیه فوق، می فرماید: « ما او را شنوا و بینا قرار دادیم » (فجعلناه سمیعا بصیرا) یعنی نعمت گوش، قبل از نعمت چشم بیان شده است، ممکن است به این دلیل باشد که به گفته دانشمندان، اولین حس نوزاد که به کار می افتد، همان حس شنوایی است، که درهمان روزهای اول آماده گرفتن صداها می شود، بلکه قبل از آن در عالم جنین نیز فعالیت محدودی دارد، ولی چشم مدتی بعد از آن (شاید دو هفته بعد) آمادگی دیدن پیدا می کند زیرا چشمان بسته در محیط تاریک رحم، هیچ گونه آمادگی برای مشاهده امواج نور را ندارد، و به همین دلیل چشم نوزاد، مدتی بعد از تولد نیز بسته است تا تدریجا به نورعادت کند.

[ملکوت]

ز سوی دیگر درآیه 20 تا 23 سوره مرسلات می فرماید: الم نخلقکم من ماء مهین – فجعلناه فی قرار مکین – الی قدر معلوم – فقدرنا فنعم القادرون: « آیا شما را از آبی پست و ناچیز نیافریدیم، سپس آن را در قرار گاهی محفوظ و آماده قرار دادیم – تا مدتی معین – ما قدرت بر این کار را داشتیم – پس قدرتمند خوبی هستیم».

دانشمندان جنین شناسی، امروز با مطالعات و مشاهدات دقیقی که از طریق فیلمبرداری های زنده از تحولات جنین به عمل آمده به این نکته رسیده اند که ترکیب اسپرم با اوول در بیرون رحم ودهلیزهای منتهی به آن صورت می گیرد، و بعد نطفه منعقد شده به سوی قرارگاه اصلی که رحم است پیش می رود، و بر دیواره آن می چسبد، در آیه فوق نیز به وضوح این معنی دیده می شود. نخست از آفرینش انسان سخن می گوید، سپس از قرار گرفتن او در قرارگاه رحم ( توجه داشته باشید که «ثم» در لغت عرب معمولا برای ترتیب با مقداری فاصله به کار می رود) و به این ترتیب چیزی که از چشم همه دانشمندان در آن عصر و قرنهای بعد مستور بوده به وضوح در قرآن آمده است.

تعبیر به «قرار مکین» (جایگاه امن و امان) نیز تعبیری است بسیار پرمعنی، که مسلما ابعاد آن در آن زمان ناشناخته بوده است و امروز ما می دانیم که چه نکات مهمی در آفرینش «رحم» به کار گرفته شده است که آن را به صورت مطمئن ترین جایگاه برای جنین در آورده است.

گذشته از پرده های سه گانه ای که از هر سو، جنین را احاطه کرده (پوست شکم مادر، ساختمان رحم، کیسه مخصوصی که جنین درون آن قرار دارد) هر جنینی در میان کیسه ای که اطراف داخل آن را آب لزجی فرا گرفته شناور است، و تقریبا در یک حالت بی وزنی بدون اتکاء بر چیزی، در آنجا قرار دارد، و بسیاری از ضربه هایی که از اطراف بر بدن مادر وارد می شود برای او قابل تحمل است، چرا که در واقع ضربه ها برهمان «کیسه آب» وارد می شود، نه مستقیما بر خود جنین و به تعبیر دیگر آن کیسه و محتوای آن را می توان یک دستگاه ضد ضربه نامید که مانند فنرهای نرم اتومبیل ضربه های سنگین موجها و دست اندازهای جاده را خنثی می کند، و از این گذشته نمی گذارد اعضای بدن جنین روی هم فشار بیاورد زیرا این فشار برای آن جسم لطیف ، مسلما زیان آور است.

[ملکوت]

به علاوه سرما و گرمای خارج به آسانی به جنین منتقل نمی شود زیرا ناچار است از آن کیسه مملو از آب بگذرد و طبعا تعدیل می شود و به جنین می رسد، و گرنه ممکن بود با یک حمام گرفتن مادر با آب سرد یا گرم، وضع جنین به کلی مختل شود.
و با توجه با این امور است که مفهوم «قرار مکین» (جایگاه مطمئن و آرام) بر ما کاملا آشکار می گردد. نه تنها جنین جایگاه امن مناسبی در رحم دارد، بلکه این امنیت و ایمنی در مراحل تولد نیز ادامه دارد، و به گفته بعضی از مفسران جدید، آن ماده سیال مخصوصث که جنین در آن شناور است، به هنگام تولد، سبب توسعه دهانه رحم و حتی ضد عفونی کردن مجرای عبور جنین می شود تا به راحتی و در نهایت امنیت از مجرایی که معمولا آلوده به انواع میکربها است بگذرد و سالم به دنیا آید.

این نکته نیز شایان اهمیت است، که قرآن مجید هنگامی که سلسله مراحل تکاملی جنین را بازگو می کند، در آیه 14 سوره مومنون می فرماید: " ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظَمًا فَكَسَوْنَا الْعِظَامَ لحَْمًا ثُمَّ أَنشَأْنَاهُ خَلْقًا ءَاخَرَ فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الخَْالِقِين‏: سپس «نطفه» را به صورت «علقه» (خون بسته") و«علقه» را به صورت «مضغه» (چیزی شبیه گوشت جویده) و «مضغه» را به صورت «استخوانهایی» در آوریم، سپس بر استخوانها «گوشت» پوشاندیم، و از آن پس آن را آفرینش تازه ای دادیم، پس بزرگ و پربرکت است خدایی که بهترین خلق کنندگان است "!

جالب این است که علم جنین شناسی، امروز ثابت کرده که وقتی جنین مرحله علقه و مضغه را پشت سر گذاشت، تمام سلولهای آن تبدیل به سلولهای استخوانی می شود، و بعد از آن تدریجاً عضلات و گوشت روی آن را می پوشاند (این معنی با فیلمبرداریهای دقیق و پرهزینه ای که از تمام مراحل جنین به عمل آمده، نیز به ثبوت رسیده است) و این دقیقا همان چیزی است که درآیه فوق آمده که می فرماید: «مضغه را تبدیل به استخوان می کنیم، سپس لباس گوشت بر استخوانها می پوشانیم» و این یکی از معجزات علمی قرآن مجید است، چرا که در آن روز چیزی به نام علم «تشریح جنین» وجود نداشت، مخصوصا در حیطه جزیره عربستان که از ساده ترین مسائل علمی نیز خبری نبود.

[ملکوت]

نحوه تشکیل جنین ازمنظر قرآن :

رطب و زایمان
************
وَهُزِّی إِلَیكِ بِجِذْعِ النَّخْلَةِ تُسَاقِطْ عَلَیكِ رُطَبًا جَنِیا ــ فَكُلِی وَاشْرَبِی وَقَرِّی عَینًا ... (مریم/25-26)


«و تنة نخل را تكان بده، رطب تازه را بر تو خواهد ریخت ــ بخور و بیاشام و به آرامش و شادابی برس...».

آیه خطاب به مریم، مادر عیسی مسیح است كه هنگام ولادت حضرت عیسی از مردم فاصله می گیرد و به جای دوری از شهر می رود تا وضع حمل كند و اندوهگین بوده است. خداوند خطاب به وی می گوید رطب تازه بخورد و توان و آرامش پیدا كند و شادمان بشود. رطب ثمر درخت خرما پیش از خرما شدن است، و آنچه در تصویر می بینیم مرحله نیمه رطب بودن آن است، و تقریباً 400نوع درخت خرما وجود دارد كه ثمرهای آنها اندازه ها و رنگ ها و مزه های گوناگون دارد.

در این آیات چند نكتة علمی وجود دارد:

1.آرامش و شادمانی در رطب. رُطَب یكی از مراحل ثمر نخل است (قبل از خرما شدن آن). این غذا از میزان بالایی از مواد كربوهیدرات برخوردار است و مواد قندی آن به 75 درصد می رسد. بدن با استفاده از آن انرژی و گرمای بالایی را تولید می كند. رطب میزان بالایی از پروتئین ها، ویتامین ها و املاح معدنی گوناگونی مانند كلسیم و سدیم دارد كه بدن به آن ها احتیاج دارد، و بدن را گرم و شاداب می كند. و چنان كه می دانیم وضعیت روحی زن هنگام زایش تأثیر زیادی روی راحتی یا سختی زائیدن دارد. به میزانی كه راحت باشد و مشكلاتی نداشته باشد، عمل زایش را راحتتر انجام می دهد، و هرچه گرفتاری و ناراحتی های روحی و گرفتاری داشته باشد عمل زائیدن برای وی سختتر می شود.


2.خوردن رطب در آستانة زایش: درِ رحم پیش از زایمان و دو ونیم سانتیمترمكعب است ولی هنگام زائیدن به بیش از 750سانتیمتر مكعب میرسد. رطب موادی دارد كه باعث انبساط رحم می شود و زایش را آسانتر و راحتتر میكند.


3.رطب احشاء درون روده ها را نرم و تمیز می كند، و این امر باعث راحتتر و آسانتر شدن زایمان می شود.

4.نوشیدن پس از خوردن: رطب و هر شیرینی دیگری برای این كه بتواند خوب و سریع حل و جذب بشود، انسان باید پشت سر آن آب بخورد.

5.رطب ازجمله مواد غذایی است كه خیلی سریع هضم و حل و جذب می شود. با خوردن رطب از دهان تا تبدیل شدن به انرژی فقط بیست دقیقه طول میكشد.

[ملکوت]

جنین مراحل شكلگیری جنین

************
وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ سُلَالَةٍ مِنْ طِینٍ ــ ثُمَّ جَعَلْنَاهُ نُطْفَةً فِی قَرَارٍ مَكِینٍ ــ ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظَامًا فَكَسَوْنَا الْعِظَامَ لَحْمًا ثُمَّ أَنْشَأْنَاهُ خَلْقًا آخَرَ فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِینَ (مؤمنون/12-14)


«ما آفرینش هر انسانی را با گرفتن چكیده ای از چكیده های خاك آغاز می كنیم ــ بعد آن را یك چكه می كنیم و در جای مناسبی قرار می دهیم ــ بعد آن را به چیزی كه خود را می آویزد می آفرینیم، بعد آن را به گوشت جویده شده لای دندان می آفرینیم، بعد استخوان هایی را از آن می آفرینیم، بعد استخوان ها را گوشت می پوشانیم. دست آخر آن را خلقت دیگری می دهیم. به این شكل خدای شایان خلاقیت بهترین آفریدگاران است».