دعای وداع با ماه رمضان (45 صحیفه سجادیه)

[صبور]

45- نيايش، در وداع ماه مبارك رمضان


(45) وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السّلَامُ فِي وَدَاعِ شَهْرِ رَمَضَانَ:

[صبور]

عَلَيْكَ كَما وَفَدْتَ عَلَيْنا بِالْبَرَكاتِ، وَ غَسَلْتَ عَنّا دَنَسَ بر تو همچنان كه با بركات بر ما وارد شدى، و ناپاكى معاصى را از پرونده الْخَطيئاتِ. اَلسَّلامُ عَلَيْكَ غَيْرَ مُوَدَّعٍ بَرَماً، وَ لا مَتْرُوكٍ ما شستى. سلام بر تو كه وداع با تو نه از باب خستگى، و فراغت از روزه‏ات نه صِيامُهُ سَاَماً. اَلسَّلامُ عَلَيْكَ مِنْ مَطْلُوبٍ قَبْلَ وَقْتِهِ، وَ به خاطر ملالت است. سلام بر تو كه قبل از آمدنت در آرزويت بسر مى‏برديم، و مَحْزُونٍ عَلَيْهِ قَبْلَ فَوْتِهِ. اَلسَّلامُ عَلَيْكَ كَمْ مِنْ سُوءٍ پيش از رفتنت بر هجرانت محزونيم. سلام بر تو كه چه بدى‏ها كه به سبب صُرِفَ بِكَ عَنّا، وَ كَمْ مِنْ خَيْرٍ اُفيضَ بِكَ عَلَيْنا. اَلسَّلامُ تو از جانب ما گشته، و چه خوبيها كه از بركت تو به سوى ما سرازير شده! سلام عَلَيْكَ وَ عَلى‏ لَيْلَةِ الْقَدْرِ الَّتى هِىَ خَيْرٌ مِنْ اَلْفِ شَهْرٍ. بر تو و بر شب قدرى كه از هزار ماه بهتر است. اَلسَّلامُ عَلَيْكَ ما كانَ اَحْرَصَنا بِالْاَمْسِ عَلَيْكَ، وَ اَشَدَّ سلام بر تو كه ديروز چه سخت بر تو دل بسته بوديم، و فردا چه بسيار شَوْقَنا غَداً اِلَيْكَ! اَلسَّلامُ عَلَيْكَ وَ عَلى‏ فَضْلِكَ الَّذى شائق تو مى‏شويم! سلام بر تو و بر فضيلت تو كه از آن حُرِمْناهُ، وَ عَلَى‏ ماضٍ مِنْ بَرَكاتِكَ سُلِبْناهُ. اَللَّهُمَّ اِنَّا اَهْلُ محروم گشتيم، و بر بركات گذشته‏ات كه از دست ما گرفته شد. بارالها ما اهل

[صبور]

هذَا الشَّهْرِ الَّذى شَرَّفْتَنا بِهِ، وَ وَفَّقْتَنا بِمَنِّكَ لَهُ حينَ جَهِلَ
اين ماهيم كه ما را به آن شرافت بخشيدى، و توفيق ادراكش را به ما عنايت فرمودى آنگاه كه
الْاَشْقِيآءُ وَقْتَهُ، وَ حُرِمُوا لِشِقآئِهِمْ فَضْلَهُ. اَنْتَ وَلِىُّ ما اثَرْتَنا
تيره‏بختان وقتش را نشناختند، و از بخت بدشان از فضلش محروم شدند. تويى سرپرست آنچه از معرفتش
بِهِ مِنْ مَعْرِفَتِهِ، وَ هَدَيْتَنا لَهُ مِنْ سُنَّتِهِ، وَ قَدْ تَوَلَّيْنا بِتَوْفيقِكَ
كه ما را بدان برترى دادى، و آنچه از سنّتش كه ما را بدان رهنمون شدى، و ما به توفيق تو
صِيامَهُ وَقِيامَهُ عَلى‏ تَقْصيرٍ، وَاَدَّيْنا فيهِ قَليلاً مِنْ كَثيرٍ. اَللَّهُمَّ
به روزه و نماز آن برخاستيم همراه با تقصير، و در آن اندكى از بسيار را بجا آورديم. خداوندا
فَلَكَ الْحَمْدُ اِقْراراً بِالْاِسآئَةِ، وَ اعْتِرافاً بِالْاِضاعَةِ، وَ لَكَ
پس تو را سپاس همراه با اقرار به بديهامان، و اعتراف به سهل‏انگاريمان، در حالى كه
مِنْ قُلُوبِنا عَقْدُ النَّدَمِ، وَ مِنْ اَلْسِنَتِنا صِدْقُ الْاِعْتِذارِ، فَاْجُرْنا
در قلوبمان ندامت قطعى، و بر زبانمان عذر صادقانه داريم، پس ما را با توجه
عَلى‏ ما اَصابَنا فيهِ مِنَ التَّفْريطِ اَجْراً نَسْتَدْرِكُ
به اعتراف به تقصيرى كه در اين ماه داشتيم مزدى عنايت كن كه تدارك كننده
بِهِ الْفَضْلَ الْمَرْغُوبَ فيهِ، وَ نَعْتاضُ بِهِ مِنْ اَنْواعِ الذُّخْرِ
فضيلت‏هاى دلخواهمان، و جايگزين ذخيره‏هايى كه
الْمَحْرُوصِ عَلَيْهِ، وَ اَوْجِبْ لَنا عُذْرَكَ عَلى‏ ما قَصَّرْنا فيهِ
مورد علاقه ماست باشد، و عذر ما را در كوتاهى از اداى

[صبور]

مِنْ حَقِّكَ، وَ ابْلُغْ بِاَعْمارِنا ما بَيْنَ اَيْدينا مِنْ شَهْرِ رَمَضانَ
حقّت قبول كن، و آينده عمرمان را به ماه رمضان آينده كه در پيش داريم
الْمُقْبِلِ، فَاِذا بَلَّغْتَناهُ فَاَعِنّا عَلى‏ تَناوُلِ ما اَنْتَ اَهْلُهُ‏مِنَ الْعِبادَةِ،
برسان، و چون ما را به آن رساندى ما را بر انجام عبادتى كه سزاوار توست يارى ده،
وَ اَدِّنا اِلَى الْقِيامِ بِما يَسْتَحِقَّهُ مِنَ الطّاعَةِ، وَ اَجْرِ لَنا مِنْ صالحِ
و به انجام طاعتى كه شايسته آن ماه است موفق دار، و عمل صالحى را كه
الْعَمَلِ مايَكُونُ دَرَكاًلِحَقِّكَ فِى‏الشَّهْرَيْنِ مِنْ‏شُهُورِ الدَّهْرِ.
موجب تدارك حق تو در آن دو ماه از ماه‏هاى زمان خواهد بود به دست ما جارى فرما.
اَللَّهُمَّ وَ ما اَلْمَمْنا بِهِ‏فى شَهْرِنا هذامِنْ لَمَمٍ اَوْ اِثْمٍ، اَوْ واقَعْنا
خداوندا هر گناه كوچكى يا بزرگى كه در اين ماه به آن دست زديم، يا معصيتى كه
فيهِ مِنْ ذَنْبٍ، وَ اكْتَسَبْنا فيهِ مِنْ خَطيئَةٍ، عَلى‏ تَعَمُّدٍ مِنَّا اَوْ
به آن آلوده گشتيم، يا خطايى كه مرتكب شديم، از روى عمد يا
عَلى‏ نِسْيانٍ، ظَلَمْنا فيهِ اَنْفُسَنا، اَوِانْتَهَكْنا بِهِ حُرْمَةً مِنْ
فراموشى، كه در آن به خود ظلم كرده، يا حرمت ديگرى را بدان
غَيْرِنا، فَصَلِّ عَلى‏ مُحَمَّدٍ وَ الِهِ، وَاسْتُرْنا بِسِتْرِكَ، وَ اعْفُ
دريده باشيم، پس بر محمد و آلش درود فرست، و ما را از همه آنها در پرده ستّارى حضرتت بپوشان، و به عفوت
عَنّا بِعَفْوِكَ، وَ لاتَنْصِبْنا فيهِ لِاَعْيُنِ الشّامِتينَ، وَ لاتَبْسُطْ عَلَيْنا
از ما بگذر، و ما را در آن ماه شهره به پيش ديده شماتت كنندگان قرار مده، و زبان

[صبور]

فيهِ اَلْسُنَ الطّاعِنينَ، وَ اسْتَعْمِلْنا بِما يَكُونُ حِطَّةً وَ كَفّارَةً
طعنه‏زنندگان را بر ما باز مكن، و ما را به كارى بدار كه سبب فرونهادن گناهان و پوشاندن آن
لِما اَنْكَرْتَ مِنّا فيهِ، بِرَاْفَتِكَ الَّتى لاتَنْفَدُ، وَ فَضْلِكَ الَّذى
چيزى شود كه در آن ماه بر ما نمى‏پسندى، به مهربانيت كه پايان ندارد، و احسانت كه كاستى
لايَنْقُصُ. اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلى‏ مُحَمَّدٍ وَ الِهِ، وَ اجْبُرْ مُصيبَتَنا
نمى‏پذيرد. خداوندا بر محمد و آلش درود فرست، و ضايعه دردآور از دست رفتن رمضانمان را
بِشَهْرِنا، وَ بارِكْ لَنا فى يَوْمِ عيدِنا وَ فِطْرِنا، وَاجْعَلْهُ مِنْ
جبران كن، و روز عيدمان و فطرمان را بر ما مبارك گردان، و آن را از بهترين روزهايى
خَيْرِ يَوْمٍ مَرَّ عَلَيْنا، اَجْلَبِهِ لِعَفْوٍ، وَ اَمْحاهُ لِذَنْبٍ، وَ اغْفِرْ لَنا
قرار ده كه بر ما گذشته، كه بيشترين عفو را موجب، و بيشترين معاصى را محو كننده باشد، و گناهان
ما خَفِىَ مِنْ ذُنُوبِنا وَ ما عَلَنَ. اَللَّهُمَّ اسْلَخْنا بِانْسِلاخِ هذَا
پنهان و آشكار ما را مورد مغفرت قرار ده. بارالها پايان يافتن اين ماه را
الشَّهْرِ مِنْ خَطايانا، وَ اَخْرِجْنا بِخُرُوجِهِ مِنْ سَيِّئاتِنا،
پايان يافتن خطاهايمان قرار ده، و به دنبال خارج شدنش ما را از بديهامان خارج كن،
وَ اجْعَلْنا مِنْ اَسْعَدِ اَهْلِهِ بِهِ، وَ اَجْزَلِهِمْ قِسْماً فيهِ، وَ اَوْفَرِهِمْ
و ما را از سعادتمندترين اهل اين ماه به آن، و پرنصيب‏ترين آنان در آن، و بهره‏مندترين ايشان
حَظّاً مِنْهُ. اَللَّهُمَّ وَ مَنْ رَعى‏ هذَا الشَّهْرَ حَقَّ رِعايَتِهِ، وَ حَفِظَ
از خودت قرار ده. بار الها هر كس كه اين ماه را آن طور كه بايسته است رعايت كرده، و احترامش را

[صبور]

حُرْمَتَهُ حَقَّ حِفْظِها، وَ قامَ بِحُدُودِهِ حَقَّ قِيامِها، وَ اتَّقى‏
آنچنان كه بايد حفظ نموده، و حدودش را به بهترين صورت بپاداشته، و از گناهانش
ذُنوُبَهُ حَقَّ تُقاتِها، اَوْ تَقَرَّبَ اِلَيْكَ بِقُرْبَةٍ اَوْجَبَتْ رِضاكَ
به نحو صحيح پرهيز كرده، يا به وسيله كار خير به تو تقرب جسته كه موجب خشنوديت از وى
لَهُ، وَ عَطَفَتْ رَحْمَتَكَ عَلَيْهِ، فَهَبْ لَنا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِكَ،
گشته، و رحمتت را متوجه او نموده، پس مانند آنچه به او بخشيدى از توانگرى خود به ما ببخش،
وَ اَعْطِنا اَضْعافَهُ مِنْ فَضْلِكَ، فَاِنَّ فَضْلَكَ لا يَغيضُ، وَ اِنَّ
و چندين برابر آن را از فضل خود به ما عطا فرما، زيرا كه فضلت كاستى نگيرد، و خزائنت
خَزآئِنَكَ لاتَنْقُصُ بَلْ تَفيضُ، وَ اِنَّ مَعادِنَ اِحْسانِكَ
نقصان نپذيرد بلكه افزون مى‏شود، و معادن احسانت از بين
لاتَفْنى‏، وَ اِنَّ عَطآءَكَ لَلْعَطآءُ الْمُهَنَّا. اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلى‏مُحَمَّدٍ
نمى‏رود، و همانا عطاى تو گوارا عطايى است. بارالها بر محمد و آلش درود
وَ الِهِ، وَ اكْتُبْ لَنا مِثْلَ اُجُورِ مَنْ صامَهُ، اَوْ تَعَبَّدَ لَكَ فيهِ
فرست، و همانند پاداش آنان‏كه تا روز رستاخيزاين ماه را روزه گرفته‏اند، يا به بندگى تو در آن
اِلى‏ يَوْمِ الْقِيمَةِ. اَللَّهُمَّ اِنّا نَتُوبُ اِلَيْكَ فى يَوْمِ فِطْرِنَا الَّذى
اقدام كرده‏اند براى ما ثبت كن. بارالها در اين روز فطر كه
جَعَلْتَهُ لِلْمُؤْمِنينَ عيداً وَ سُرُوراً، وَ لِأَهْلِ مِلَّتِكَ مَجْمَعاً
آن را براى اهل ايمان عيد و شادى، و براى اهل آيين خود روز اجتماع و گردهمايى قراردادى به درگاهت

[صبور]

وَ مُحْتَشَداً، مِنْ كُلِّ ذَنْبٍ اَذْنَبْناهُ، اَوْ سُوءٍ اَسْلَفْناهُ، اَوْ خاطِرِ
توبه مى‏كنيم، از هر معصيتى كه دچارش شديم، يا هر كار بدى كه به آن دست زديم، يا انديشه
شَرٍّ اَضْمَرْناهُ، تَوْبَةَ مَنْ لايَنْطَوى عَلى‏ رُجُوعٍ اِلى‏ ذَنْبٍ،
سوئى كه در دل داشتيم، مانند توبه كسى كه خيال بازگشت به گناه را ندارد،
وَ لايَعوُدُ بَعْدَها فى خَطيئَةٍ، تَوْبَةً نَصُوحاً خَلَصَتْ مِنَ
و پس از توبه به جانب هيچ خطايى برنمى‏گردد، توبه پاك و خالصى كه از
الشَّكِّ - وَ الْاِرْتِيابِ، فَتَقَبَّلْها مِنّا، وَارْضَ عَنّا، وَ ثَّبِتْنا عَلَيْها.
شك و ترديد پيراسته باشد، پس آن را از ما بپذير، و از ما راضى شو، و ما را بر آن استوار بدار.
اَللَّهُمَّ ارْزُقْنا خَوْفَ عِقابِ الْوَعيدِ، وَ شَوْقَ ثَوابِ الْمَوْعُودِ،
بارالها، ترس از عذاب وعده داده شده، و رغبت به ثواب موعود را روزى ما كن،
حَتّى‏ نَجِدَ لَذَّةَ ما نَدْعُوكَ بِهِ، وَ كَاْبَةَ ما نَسْتَجيرُكَ مِنْهُ،
تا لذّت آنچه را كه از تو مى‏خواهيم بيابيم، و غصه آنچه را كه از آن به تو پناه مى‏بريم دريابيم،
وَ اجْعَلْنا عِنْدَكَ مِنَ التَّوَّابينَ الَّذينَ اَوْجَبْتَ لَهُمْ
و ما را در پيشگاهت از توبه كنندگانى قرار ده كه محبتت را بر ايشان
مَحَبَّتَكَ، وَ قَبِلْتَ مِنْهُمْ مُراجَعَةَ طاعَتِكَ، يا اَعْدَلَ
حتم ساخته‏اى، و بازگشتشان را به طاعت خود قبول نموده‏اى، اى عادل‏ترين
الْعادِلينَ. اَللَّهُمَّ تَجاوَزْ عَنْ ابآئِنا وَ اُمَّهاتِنا وَ اَهْلِ دينِنا
عادل‏ها. بارالها، از پدران و مادران و اهل دين ما

[صبور]

جَميعاً مَنْ سَلَفَ مِنْهُمْ وَ مَنْ غَبَرَ اِلى‏ يَوْمِ الْقِيمَةِ.اَللَّهُمَّ
همگى، چه آن كه از ايشان از دنيا رفته، و چه آن كه تا قيامت به آنان خواهد پيوست درگذر. بارالها
صَلِّ عَلى‏ مُحَمَّدٍ نَبِيِّنا وَ الِهِ كَما صَلَّيْتَ عَلى‏ مَلآئِكَتِكَ
بر محمد پيامبر ما و بر آلش درود فرست همچنان كه بر فرشتگان مقرّبت درود
الْمُقَرَّبينَ، وَ صَلِّ عَلَيْهِ وَ الِهِ كَما صَلَّيْتَ عَلى‏ اَنْبِيآئِكَ
فرستادى، و بر او و بر آلش درود فرست آن طور كه بر پيامبران مرسلت درود فرستادى،
الْمُرْسَلينَ، وَ صَلِّ عَلَيْهِ وَ الِهِ كَما صَلَّيْتَ عَلى‏ عِبادِكَ‏الصّالِحينَ، وَ
و بر او و بر آلش درود فرست آن طور كه بر بندگان شايسته‏ات درود نثار كردى، و
اَفْضَلَ مِنْ ذلِكَ يا رَبَّ الْعالَمينَ، صَلوةً تَبْلُغُنا بَرَكَتُها، وَ
بهتر از آن اى خداى عالميان، چنان درودى كه بركتش به ما برسد، و
يَنالُنا نَفْعُها، وَ يُسْتَجابُ لَها دُعآؤُنا، اِنَّكَ اَكْرَمُ مَنْ رُغِبَ
سودش نصيب ما گردد، و به‏خاطر آن دعاهايمان مستجاب شود، زيرا كه تو بزرگوارترين كسى هستى كه به او
اِلَيْهِ، وَ اَكْفى‏ مَنْ تُوُكِّلَ - عَلَيْهِ، وَ اَعْطى‏ مَنْ سُئِلَ مِنْ
توجه شده، و بى‏نياز كننده‏ترين كسى هستى كه بر او اعتماد شده، و بخشنده‏ترين كسى هستى كه از احسانش
فَضْلِهِ، وَ اَنْتَ عَلى‏ كُلِّ شَىْ‏ءٍ قَديرٌ.
درخواست شده، و تو بر هر چيز توانايى.

[گل مريم]

اعمال‌ شب‌ آخر ماه‌ رمضان‌

اعمال‌ مهمي‌ در اين‌ شب‌ براي‌ اهل‌ بيداري‌ وجود دارد از قبيل‌:

عملي‌ براي‌ قبول‌ شدن‌ اعمال‌ ماه‌ رمضان‌

1- براي‌ قبول‌ شدن‌ اعمال‌ ماه‌ رمضان‌ اين‌ عمل‌ وارد شده‌ است‌:
عمل‌ شريفي‌ كه‌ سيد قدس‌ سره‌ آن‌ را در (اقبال‌) از (جعفر بن‌ محمد الدوريستي‌) از كتاب‌ (حسني‌) از پيامبر (ص‌) روايت‌ كرده‌ است‌ كه‌ فرمودند: (كسي‌ كه‌ در شب‌ آخر ماه‌ رمضان‌ ده‌ ركعت‌ نماز بجا آورد، در هر ركعت‌ يك‌ بار فاتحه‌ الكتاب‌ و ده‌ بار قل‌ هو الله‌ احد بخواند و در سجده‌ و ركوع‌ خود ده‌ بار بگويد: (سُبحان‌ اللهِ وَالحَمدُ للهِ و لا اِلهَ الا اللهُ وَاللهُ اَكبَرُ) و در هر دو ركعت‌ يك‌ بار تشهد خوانده‌ و سپس‌ سلام‌ بدهد، و در پايان‌ ده‌ ركعت‌ نماز بعد از سلام‌ دادن‌ صدبار (استغفرالله‌) بگويد و هنگامي‌ كه‌ از استغفار فارغ‌ شد سجده‌ كند و در سجده‌ بگويد: (يا حَيُّ يا قَيُّومُ يا ذَالجَلالِ وَالاكرام‌ يا رحمن الدنيا رَحمنَ الدُّنيا والاخِرَه‌ وَرَحيمَ هُما، يا الهَ الاوَّلينَ والاخِرينَ اِغفِرلَنا ذُنوبَنا و تَقَبَّل‌ مِنّا صَلواتَنا و صيامَنا و قيامَنا)


- قسم‌ به‌ كسي‌ كه‌ مرا بحق‌ به‌ پيامبري‌ برانگيخت‌، جبرئيل‌ بنقل‌ از اسرافيل‌ و او از پروردگار متعال‌ به‌ من‌ خبر داد كه‌: - او سرش‌ را از سجده‌ برنمي‌ دارد مگر اين‌ كه‌ خداوند او را آمرزيده‌، ماه‌ رمضان‌ را از او قبول‌ نموده‌ و از گناهانش‌ مي‌گذرد، گرچه‌ هفتاد گناه‌ انجام‌ داده‌ باشد كه‌ هر كدام‌ از آنان‌ بزرگتر از گناهان‌ بندگان‌ باشد، و از تمام‌ اهالي‌ منطقه‌اي‌ كه‌ در آن‌ است‌ قبول‌ مي‌كند

تا اين‌ كه‌ فرمود: اين‌ هديه‌، مخصوص‌ من‌ و مردان‌ و زنان‌ امتم‌ مي‌باشد و خداوند متعال‌ آن‌ را به‌ هيچكدام‌ از پيامبران‌ و مردم‌ قبل‌ از من‌ نداده‌ است‌.)


مومني‌ كه‌ در پي‌ اصلاح‌ مردم‌ بوده‌ و بهره‌اي‌ از رحمت‌ خداوندي‌ دارد، بايد اين‌ نماز را بخاطر خير زيادي‌ كه‌ براي‌ بندگان‌ خدا دارد بخواند.
عالمي‌ كه‌ در طول‌ ماه‌ براي‌ هدايت‌ مردم‌ و اصلاح‌ اعمال‌ آنان‌ در جايگاه‌ وعظ‌ نشسته‌ بود چگونه‌ مي‌تواند نسبت‌ به‌ اين‌ عمل‌ جزيي‌ كه‌ حتي‌ باندازه‌ يك‌ جلسه‌ وعظ‌ نيز زحمت‌ ندارد بي‌ تفاوت‌ باشد در حالي‌ كه‌ بخوبي‌ مي‌داند كه‌ موعظه‌هاي‌ او براي‌ تمامي‌ كساني‌ كه‌ در مجلس‌ وعظ‌ او حضور پيدا مي‌كنند سودمند نيست‌، چه‌ رسد به‌ اهل‌ منطقه‌اش‌ كه‌ ممكن‌ است‌ گاهي‌ جمعيت‌ آن‌ به‌ چند ميليون‌ نفر برسد و نيز فايده‌ وعظ‌ براي‌ آنان‌ يك‌ دهم‌ فايده‌ آمرزش‌ و قبول‌ تمامي‌ اعمال‌ اين‌ ماه‌ كه‌ در روايت‌ آمده‌ نيست‌.


اگر كسي‌ بگويد كه‌ روايت‌ قطعي‌ نيست‌. در جواب‌ او بايد گفت‌: با تمسك‌ به‌ (روايات‌ تسامح‌) اين‌ مشكل‌ حل‌ مي‌گردد

و اگر باز بگويد: فرض‌ كن‌ (روايات‌ تسامح‌) اين‌ روايات‌ را مانند روايات‌ قطعي‌ گردانيد، ولي‌ از كجا يقين‌ كنيم‌ كه‌ اين‌ عمل‌ قبول‌ مي‌گردد تا به‌ فايده‌ مذكور يقين‌ پيدا كنيم‌؟

در جواب‌ مي‌گوييم‌: اين‌ اشكال ‌ در وعظ‌ نيز موجود است‌، در حالي‌ كه‌ اين‌ مشكل‌ در اين‌ عمل‌ كمتر از وعظ‌ مي‌باشد. زيرا اصلاح‌ نيت‌ در وعظ‌ از چند جهت‌ مشكلتر از اصلاح‌ نيت‌ در عبادات‌ است‌. كه‌ واضحترين‌ آن‌ همين‌ است‌ كه‌ وعظ‌ مناسب‌ با دوستي‌ مقام‌ است‌، همچنين‌ وعظ‌ فقط‌ در ميان‌ جمعيت‌ كثيري‌ از مردم‌ امكان‌پذير است‌ كه‌ موجب‌ مشكل‌ شدن‌ اصلاح‌ نيت‌ مي‌گردد.


تبیان

[رهرو]

- قسم‌ به‌ كسي‌ كه‌ مرا بحق‌ به‌ پيامبري‌ برانگيخت‌، جبرئيل‌ بنقل‌ از اسرافيل‌ و او از پروردگار متعال‌ به‌ من‌ خبر داد كه‌: - او سرش‌ را از سجده‌ برنمي‌ دارد مگر اين‌ كه‌ خداوند او را آمرزيده‌، ماه‌ رمضان‌ را از او قبول‌ نموده‌ و از گناهانش‌ مي‌گذرد، گرچه‌ هفتاد گناه‌ انجام‌ داده‌ باشد كه‌ هر كدام‌ از آنان‌ بزرگتر از گناهان‌ بندگان‌ باشد، و از تمام‌ اهالي‌ منطقه‌اي‌ كه‌ در آن‌ است‌ قبول‌ مي‌كند

[گل مريم]

ترجمه گویای دعای چهل و پنجم «صحیفه سجادیه» با صدای «آقای ریاحی»؛

«امام سجاد»(علیه السلام) هنگام وداع با ماه مبارک رمضان این دعا را می خواندند:

« اى خدايى كه در برابر احسان به بندگان پاداش نخواهى، و از عطا و بخشش پشيمان نمى‏گردى،

اى كسى كه مزد بنده خود را بيش از عمل او مى‏دهى، نعمتت بى استحقاق به بندگان رسد...»

(17:04)