روز خداحافظی با مهمانی

[مهاجر]

بسم الله الرحمن الرحیم

روزهای پایانی ماه مبارک رمضان زمان های پر ازرشی است که تاکید فراوانی از سوی علما بر لزوم قدر دانستن آن وجود دارد. مرحوم آیت الله حاج میرزا جواد ملکی تبریزی در کتاب المراقبات نکاتی را در باب روز پایانی این ماه بیان داشته اند. آن چه در ادامه می آید گزیده ای از این کتاب است.


1-عملی برای قبول شدن اعمال ماه رمضان

جعفرابن محمدالدوریستی در کتاب «حسنی» از پیامبر(ص) روایت کرده که فرمودند: «کسی که در آخر ماه رمضان ده رکعت نماز به جا آورد و در هر رکعت یکبار فاتحه الکتاب و ده بار قل هو الله احد بخواند و در سجده و رکوع خود ده بار بگوید: «سـُبًحانَ الـلـّهِ و الـحُمًـد ُلـلـّهِ و لا إلهُ‌إلّا الـلـّه ُوالـلـّه ُأکـبُر ُ» و در هر دو رکعت یکبار تشهد خوانده و سپس سلام دهد. در پایان ده رکعت نماز بعد از سلام دادن صد بار « اسًـتـَغًـفِرُالـلـّه» بگوید و هنگامی که استغفار


تمام شد سجده کند و در همان حال بگوید:

«یا حُـیُّ یا قـَیُّـومُ یا ذ َالـجَلال ِ وَالـإکرام ِ یا رَحمنَ الـدُّنیا والآخـِرَةِ و رَحـِیـمـَهـُما، یا الهَ الأوَّلینَ والآخـِرِینَ إغـفِرلـَنا ذ ُنـُوبَنا، وَتـَقـَبـَّل مـِنـّا صـَلواتـَنا، وصـِیامـَنا وقـِیامـَنا»


«قسم به کسی که مرا به حق به پیامبری برانگیخت، جبرائیل به نقل از اسرافیل و اواز پروردگار متعال به من خبر داد که: او سرش را از سجده برنمی دارد مگر اینکه خداوند او را آمرزیده باشد و ماه رمضان را از او قبول نموده و از گناهانش می گذرد گرچه هفتاد گناه انجام داده باشد که هر کدام از آنان بزرگتر از گناهان بندگان باشد و از تمامی اهالی منطقه ای که در آن است قبول می کند. تا اینکه فرمود: این هدیه، مخصوص من و مردان و زنان امتم باشد و خداوند متعال آن را به هیچ کدام از پیامبران و مردم قبل از من نداده است.»

2- محاسبه نفس

از کارهای مهم این است؛ ماننده کسی که در پایان کار با شریک خود تسویه حساب می کند از نفس خود حساب کشیده و سرمایه خود را که همان عمر، ایمان و برکات ماه رمضان و نورهای آن می باشد را درنظر آورد؛ و ببیند آیا ایمان او به خدا، رسول، کتاب و حجت های او و روز قیامت بیشتر شده است یا نه؟

در مورد افعال و حرکت های اعضای بدنش بیندیشد. آیا همانگونه باقی مانده یا در این مورد بیشتر به احکام الهی توجه نموده است؟ به خصوص نسبت به حرکت های زبانش هنگام سخن گفتن در مورد آنچه به او مربوط نبوده، مانند صفات باطل، دروغ، غیبت، تهمت، تعرض به آبروی مؤمن، فحش، اذیت و... اگر ببیند همانطور باقی مانده یعنی تاریکی گناهانش بر نورهای روشن این ماه فائق آمده، زیرا ممکن نیست دعاهای این ماه و شب های قدر قلب او را روشن کند، ولی بازهم به گناهان سابق خود ادامه دهد. کسی که چنین ضرری کرده است، باید از خطر این دعای رسول الله بترسد؛ آنجا که می فرماید: «خداوند کسی را که از ماه رمضان خارج شود و آمرزیده نشود، نیامرزد.»

زیرا یکی از سخت ترین مصیبت ها و بلاها همین است. باید با یاری خدا و پناه آوردن به رحمت او و رفتن به درگاهش با زبان حال بگوید: «هیچ خدائی بجز تو نیست. تنزیه می کنم تو را و من که ستمکارم» و خود را اصلاح نموده و بر گناهان خود بگرید.»


3- وداع با ماه رمضان

کارهای مهم دیگر وداع ماه رمضان و متأثرشدن به خاطر جدائی از آن است. در این رابطه دعاها و مناجات هایی پرارزش با ماه رمضان خدا رسیده است.

4- توضیح وداع با ماه رمضان

وداع کننده باید در اظهار غم و اندوه هنگام وداع راستگو باشد، تا مبادا با دروغ و نفاق در چنین زمان گرانقدری این ماه را به پایان برساند، گرچه چنین صداقتی فقط برای کسانی تحقق پیدا می کند که با اشتیاق و علاقه، نه با نارضایتی و زحمت این ماه را بسر برده باشند.

به طورکلی غم در ماهیت وداع وجود دارد، و فقط کسی غمگین می شود که به وداع کننده خود علاقه مند باشد و چنین کسی نه تنها با او مخالفت نمی کند، بلکه آن چه را مورد علاقه اوست به جا می آورد.

برای آنکه مقام این ماه برای تو روشن شود، می توانی آن را مانند میهمان بزرگواری که بر تو وارد شده بدانی که با آمدن او مقامت بالاتر رفته است آن گونه که در روایات آمده. اگر بدانی میهمان باعث رهائی تو از جهنم و رسانیدن تو به بالاترین درجات نزدیکی در بهترین مکان های صدرنشین بهشت همراه با پیامبران و صدیقین شده، و تو را در مکان صدق همراه پیامبران و رسولان و فرشتگان مقرب خواهد نشاند، چگونه با این میهمان برخورد می کنی و تمام چیزهائی را که برای تو عزیز است فدای او می کنی و چگونه از جدائی او به وحشت می افتی؟

باید در آخرین شب، با معذرت خواهی صادقانه اظهار توبه و پشیمانی برخاسته از دل، نه زبان، او را راضی کنی، زیرا او میهمان بزرگواری است که کریم ترین کریمان او را فرستاده تا خیر او به تو برسد و با کمی سخنان لطیف در هنگام معذرت خواهی از تو راضی خواهد شد.

5- توبه

آنگاه توجه داشته باش، با بازگشتی صادقانه ماه را به پایان رسانده و از این پس با اهداف پروردگار و مولایت مخالفت نکنی.

6- مناجات با نگهبان روز

سپس در ساعات پایانی روز آخر که زمان عرضه اعمال ماه است، با نگهبان روزت که از معصومین علیهم السلام می باشد با رعایت آداب تواضع و توسل، مناجات نما. و آنگونه بگو که محبت آنان را برانگیخته و باران رحمت و کرامت آنان برتو ببارد، و با معذرت خواهی اعمالی را که در این ماه انجام دادی را به آنان واگذار نما و با درخواستی تضرع آمیز بخواه که با شفاعت و دعایشان اعمالت را اصلاح نموده و با تضرع از خدا بخواهند که با عضو فراوان خود آن را پذیرفته و به چندین برابر، اعمال خیر تبدیل نماید. و اگر امور مذکور را در آخر روز در سجده انجام دهی و این ماه را با حال سجده و گرسنگی به پایان رسانی و با این حال وارد شب عید شوی امید است به کرامتی از جانب خداوند متعال برسی که بالاتر از آرزویت باشد.

منبع: کتاب المراقبات